Tofa Karagas Türklerinin Atasözleri

Yıl 2016, Sayı: 32, 115 - 130, 01.06.2016

Ali Ilgın

Öz

Günümüz Türkiye Türkolojisinde atasözleri üzerine pek çok çalışma yapılmışsa da Tofa Karagas Türklerinin atasözleri ile ilgili bir inceleme yoktur. Bu eksikliği gidermek maksadıyla bu çalışmada, Sibirya coğrafyasında varlığını sürdüren ve yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalan Tofa Türklerine ait 79 atasözü biçim ve içerik bakımından ele alınmıştır. Yazı dili geleneğinin olmadığı Tofa Türkleri kültürel unsurlarını yüzyıllar boyu sözlü edebiyat yoluyla korumuşlardır. Bu bağlamda işlevsel özellikleriyle ön plan çıkan sözlü kültür ürünlerinden biri olan atasözleri, Tofa Türklerinin dünya görüşünü, düşünce yapısını ve binlerce yıllık yaşanmışlıklarını yansıtmasıyla toplumun kültürel belleğinin sürekliliğini sağlayan bir kültürel bellek mekânı olmuştur

Anahtar Kelimeler

Tofa Karagas Türkleri, Tofa atasözleri, kültürel bellek, sosyokültürel süreklilik, tematik sınıflandırma

Proverbs Of Karagas Tofa Turks

Öz

Although there are many studies on proverbs in today’s Turcology, there aren’t any examinations on the proverbs of Tofa Karagas Turks. In order to make up the deficiency, in the present study, 79 proverbs of Tofa Turks, who live in Siberia region and face the danger of extinction, have been analyzed in terms of form and meaning. Tofa Turks, who do not have a tradition of written language, have preserved their cultural elements for centuries through oral literature. Within this framework, proverbs, being prominent elements of oral culture with their functional qualities, have been the instruments of cultural memory which provide the continuity of cultural memory of the society by reflecting the world-view, thinking styles and thousand years’ experience of Tofa Turks

Anahtar Kelimeler

Tofa Karagas Turks, Tofa proverbs, cultural memory, socio-cultural continuity, thematic classification

Kaynakça

• AÇA, Mehmet (2011), “Tıva Atasözleri”, Karadeniz (Black Sea-Çernoe More), S. 12: 29
• ALBAYRAK, Nurettin (2009) Türkiye Türkçesinde Atasözleri, İstanbul: Kapı Yayınları.
• ASSMANN, Jan (2001). Kültürel Bellek, (Çeviren: Ayşe Tekin), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• BİRTEK, Ferit (1944). En Eski Türk Savları, Divanü Lügat’it-Türk’ten Derlemeler, Ankara: Alâattin Kıral Basımevi.
• CAFEROĞLU, Ahmet (1930). “Orhon Abidelerinde Atalarsözü”, Halk Bilgisi Haberleri, C. 1, S. 3, İstanbul: 43-46.
• ÇOBANOĞLU, Özkul (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• ELÇİN, Şükrü (1969). “Türk Dilinde Atalar Sözü”, Hacettepe Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, C. 1, S. 2, Ankara: 169-181.
• EMEKSİZ, Abdülkadir (2013). “Nasreddin Hoca Fıkralarının Atasözleri ve Deyimlerle İlgisi”, Türk Halk Edebiyatı İncelemeleri -Saim Sakaoğlu Armağanı, (Ed. Metin Ergun), Ankara, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü: 325-340.
• ERCİLASUN, Ahmet Bican (2016). Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, İstanbul: Dergâh.
• GÜL, Bülent (2003). “Moğol Atasözleri”, Türkbilig. Türkoloji Araştırmaları, 2003/5: 45- 64.
• GÜL, Bülent (2010). Moğol Atasözleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• MEL’NİKOVA, L. V (1994). Tofı, İstoriko-etnografiçeskiy oçerk, İrkutsk.
• RASSADİN, V. İ. (1996). Legendy, skazki i pesni sedogo sayana, Sbornik tofalarskogo folklora, İrkutsk.
• SERTKAYA, Osman F. (1983). “Eski Türk Atasözleri Üzerine”, Şükrü Elçin Armağanı, Ankara, Hacettepe Üniversitesi: 275-291.