Ideological Structure in the Novel Rahmet Yolları Kesti

Yıl 2024, Cilt: 2024 Sayı: 48, 451 - 466, 27.12.2024

Muhammed Hüküm

https://doi.org/10.59257/turkbilig.1503014

Öz

Kemal Tahir is one of the most important representatives of the "socialist realism" orientation, in which the ideological structure is predominantly felt in the Turkish novel. Kemal Tahir is an author who reflects the economic, social and historical aspects of the social structure in his works without compromising realism. The fictional structure of his novels is quite different from the approach of the left intellectual-aesthetic circle in Turkey and the social realist understanding guided by classical Marxist thought, in terms of his original ideas about the historical and cultural conditions specific to Turkish society. While Tahir's novel Rahmet Yolları Kesti (1957) discusses social, economic, political and ideological organization through the "bandit" symbolization, it questions the relationship of socialist thought with violence and authority in the background. The 1950s are the years when the "village" phenomenon was reflected in the novel with all its socio-political reality. Rahme Yolları Kesti is also unusual in terms of the way the village and the villagers are reflected. The author does not reflect the villagers in a completely positive way, thus putting realism ahead of socialism. In the novel, the relationship between religion and society is discussed through "Alevism", differently from classical socialist novels. The work emphasizes that uncontrolled capital and armed force cannot create an order that is morally and administratively beneficial to society. In this context, he tries to reveal the invalidity of the romantic and epic discourse that sees violence as legitimate, with a strict realism.

Anahtar Kelimeler

banditry, ideology, legitimacy and ideology, social development

RAHMET YOLLARI KESTİ ROMANINDA İDEOLOJİK YAPI

Öz

Türk romanı içerisinde ideolojik yapının ağırlıklı olarak hissedildiği “toplumcu gerçekçilik” yöneliminin en önemli temsilcilerinden biri Kemal Tahir’dir. Kemal Tahir, eserlerinde, toplumsal yapının ekonomik, sosyal ve tarihî yönlerini gerçekçilikten taviz vermeden yansıtan bir yazardır. Romanlarının kurgusal yapısı, Türk toplumuna özgü tarihî ve kültürel koşullara ilişkin özgün fikirleri itibariyle, Türkiye’de sol düşünsel-estetik çevrenin yaklaşımından ve klasik Marksist düşüncenin güdümündeki toplumcu gerçekçi anlayıştan oldukça farklıdır. Tahir’in Rahmet Yolları Kesti romanı (1957) toplumsal, ekonomik, siyasi ve ideolojik örgütlenmeyi “eşkıya” sembolizasyonu üzerinden tartışırken, arka planda sosyalist düşüncenin şiddetle ve otoriteyle ilişkisini sorgular. 1950’li yıllar, “köy” olgusunun, bütün sosyo-politik gerçekliği ile romana yansıdığı yıllardır. Rahmet Yolları Kesti, köyün ve köylünün yansıtılma biçimi açısından da alışılmışın dışındadır. Köylüyü tamamıyla olumlu yansıtmayan yazar, böylelikle gerçekçiliği toplumculuğun önüne çıkarır. Romanda din-toplum ilişkisi de klasik toplumcu romanlardan farklı biçimde, “Alevilik” üzerinden ele alınır. Eser, kontrolsüz sermayenin ve silahlı gücün, ahlaki ve idari açıdan toplum lehine bir düzen yaratamayacağını vurgular. Bu bağlamda şiddeti meşru gören romantik ve epik söylemin geçersizliğini, katı bir gerçekçilikle ortaya koymaya çalışır.

Anahtar Kelimeler

Eşkıyalık, şiddet, İdeoloji, Otorite ve meşruiyet, toplumsal gelişim

Kaynakça

• Althusser, L. (2000). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. (Y. Alp ve M. Özışık, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Altıkulaç Demirdağ, R. (2016). Köy romanlarında eşkıyalık ve kahraman olma arzusu. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(15), 31-48.
• Andı, M. F. (2004). Türk Romanında Köy ve Kemal Tahir. E. Eğribel ve U. Özcan (Yay. haz.). Sosyoloji yıllığı- kitap 11: Baykan Sezer’e armağan, Baykan Sezer ve Türk sosyolojisi içinde (s. 510-520). İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Bayrak, B. M. ve Erençin, A. (2020). Komünist Manifesto’daki ‘The idiocy of rural life’ ifadesinin anlamı üzerine: kır hayatının ‘aptallığı’ mı ‘yalıtılmışlığı’ mı? Mülkiye Dergisi, 44(2), 239-259.
• Coşkun, S. (2021). Esir şehrin hür insanı Kemal Tahir: insan, eser, fikir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Dosdoğru, H. (1974). Batı aldatmacılığı ve putlara karşı Kemal Tahir. İstanbul: Tel Yayınları.
• Foucault, M. (2005). Entelektüelin siyasi işlevi. (I. Ergüden; O. Akınhay ve F. Keskin Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Gruen, A. (2010). Demokrasi mücadelesi: radikalizm, şiddet ve terör. (İ. İgan, Çev.). İstanbul: Çitlembik Yayınları.
• Irmak, E. (2018). Eski köye yeni roman: köy romanının tarihi, kökeni ve sonu (1950-1980). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaplan, E. (2004). İnce Mehmet ve Rahmet Yolları Kesti romanları arasında eşkıyalığın işlenişi bakımından bir karşılaştırma denemesi. Mersin Üniversitesi Dil ve Edebiyat Dergisi. 1(1), 47-54.
• Kayalı, K. (2008). Solda Kemal Tahir tartışmaları. Tanıl Bora ve Murat Gültekin (ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Cilt: 8, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kemal Tahir (1989). Notlar 1, sanat ve edebiyat. C. Yazoğlu (Yay. haz.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kemal Tahir (1989). Notlar 2, sanat ve edebiyat. C. Yazoğlu (Yay. haz.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kemal Tahir (1992). Notlar 13, sosyalizm toplum ve gerçek. C. Yazoğlu (Yay. haz.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Kemal Tahir (2013). Rahmet yolları kesti. Bütün yapıtları 12. (5. bs). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Konuk, O. (2004). Türk sosyolojisi ve Türk romanı: paralel bir okumaya giriş̧. E. Eğribel ve U. Özcan (Yay. haz.). Sosyoloji yıllığı-kitap 11: Baykan Sezer’e armağan, Baykan Sezer ve Türk sosyolojisi içinde (s. 485-491). İstanbul: Kızılelma Yayıncılık.
• Marcuse, H. (2014). Baskıcı hoşgörü. (S. Soysal, Çev.). Saf hoşgörünün bir eleştirisi içinde. (s. 79-105). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Marks, K. (1990). Louis bonaparte’ın 18 brumaire’i. (S. Belli, Çev.). Ankara: Sol Yayınları.
• Moran, B. (2012). Türk romanına eleştirel bir bakış-3. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Naci, F. (2012). Yüz yılın 100 Türk romanı. (7. bs). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oktay, A. (1986). Toplumcu Gerçekçiliğin Kaynakları. İstanbul: BFS Yayınları.
• Özcan, A. (2012). Eşkıyanın “adi” şiddetinin siyasallığı ve yasa yapıcı mirası. Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, 17(4), 7-23.
• Sevim, S. (2004). Kemal Tahir ve Türk solu. biyografya 4: Kemal Tahir. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Şenkal, T. (1979). Türk romanında eşkıya. İlim, Kültür ve Sanatta Gerçek. Nisan-Temmuz.
• Tural, Ş. (2011). Kemal Tahir’in köy romanlarında natüralist bir eğilim olarak cinselliğin vülgarize edilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(17), 177-185.
• Tükel, T. (1960). Beş romancı tartışıyor. İstanbul: Düşün Yayınevi.
• Uyanık, E. (2023). Kemal Tahir’in “Yorgun Savaşçı” ve “Rahmet Yolları Kesti” romanlarında eşkıyalık teması (1919-1939). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları-Recent Period Turkish Studies, (44), 241-281.