Mirajiyah of Bosnalı Edayi

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: 49, 184 - 200, 26.06.2025

Eda Tok

https://doi.org/10.59257/turkbilig.1553695

Öz

Following the adoption of Islam by the Turks, the changes brought about by the Islamic faith affected Turkish literature just as it did many other fields. In particular, various issues such as the life of the Prophet, his outstanding characteristics and miracles were reflected in literary texts. In this regard, different literary genres such as sirah, hilya, mawlid, forty ahadith, miraj name have been composed In classical Turkish literature, the miracle of Miraj, the Prophet's journey from Masjid al-Haram to Masjid al-Aqsa and his ascension from there to the heavens, has been one of the most frequently covered subjects. The miracle of Miraj, which is regarded as one of the greatest miracles of the Prophet Muhammad, was treated as a subject in divans and masnavis, and a large number of individual works called "miraj name" or "mirajiyah", both prose and verse, were written on the subject of miraj. One of these mirajiyahs is Edayi's mirajiyah, which is also the subject of this study. The information about Edâyî, whose name cannot be found in the tazkiras and biographical sources, is limited to the fact that he was from Sarajevo and lived in the 16th century. The mirajiyah belonging to Edayi is located in Gazi Hüsrev Bey Library under the title “Mi'rāciyye-i Edāyī Efendi” between folios 11b-12b and 15a-16b in the mecmua (manuscript poetry anthology) registered under the number R-4007. Written in form of qasida, mirajiyah consists of 121 couplets. There is no record in or at the end of the document as to when the mirajiyah was written. In our study, the transcribed text and criticism of this mirajiyah are presented. It is aimed to contribute to the mirajiyah genre by presenting and introducing this mirajiyah.

Anahtar Kelimeler

Bosnia and Herzegovina , poetry , mirajiyah , Edayi

BOSNALI EDÂYÎ'NİN MİRACİYE'Sİ

Öz

Türklerin İslâmiyeti benimsemesiyle birlikte İslâm inanışının beraberinde getirdiği değişimler birçok alana olduğu gibi Türk edebiyatına da tesir etmiştir. Bilhassa Hz. Peygamber’in hayatı, üstün özellikleri, mucizeleri gibi çeşitli hususlar edebî metinlere yansımış bu bağlamda siyer, hilye, mevlid, kırk hadis, miraciye gibi farklı edebî türler ortaya koyulmuştur. Klasik Türk edebiyatında, Hz. Peygamber’in Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksâ’ya gitmesi ve oradan da semaya yükselmesi mucizesi olan miraç hadisesi en çok işlenen konulardan olmuştur. Hz. Peygamber’in en büyük mucizelerinden biri olarak kabul edilen miraç hadisesi, divanlarlarda ve mesnevilerde konu olarak işlenmiş, miracı konu edinen manzum ve mensur olmak üzere çok sayıda “miraçname” ya da “miraciye” adlı müstakil eserler de yazılmıştır. Bu miraciyelerden biri de çalışmamızın konusunu da oluşturan Edâyî’ye ait olan miraciyedir. Tezkirelerde ve biyografik kaynaklarda ismine tesadüf edemediğimiz Edâyî hakkındaki bilgiler onun Saraybosnalı olduğu, 16. yüzyılda yaşadığı ve Türkçe şiiirler yazdığı ile sınırlıdır. Edâyî’ye ait miraciye, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nde R-4007 numara ile kayıtlı mecmuanın içerisinde 11b-12b ve 15a-16b varakları arasında “Mi‘rāciyye-i Edāyī Efendi” başlığıyla yer almaktadır. Kaside nazım şekliyle yazılan miraciye, 121 beyitten oluşmaktadır. Miraciyenin ne zaman yazıldığına dair metnin içinde veya sonunda herhangi bir kayıt bulunmamaktadır. Çalışmamızda söz konusu bu miraciyenin transkripsiyonlu metni ve değerlendirilmesine yer verilmiştir. Bu miraciyenin ortaya koyulup tanıtılmasıyla miraciye türüne katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bosna Hersek , şiir , miraciye , Edâyî

Kaynakça

• Akar, M. (1987). Türk edebiyatında manzum miꜤrâc-nâmeler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Arslan, M. (2019). Manzum miꜤrâc-nâme ve miꜤrâciyyeler 1-2. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları.
• Gülüm, E. (2014). Türk edebiyatı’nda miꜤrâcnâmeler üzerine hazırlanmış çalışmalar hakkında bibliyografya denemesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (35), 105-111.
• Karkıç, F. (1996). Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 13, s. 458-459.
• Mehmedović, A. (2018). Leksikon Bošnjačke uleme. Sarajevo: Gazi Husrev-Begova Biblioteka.
• Nametak, F. (1989). Pregled književnog stravanja Bosansko-Hercegovačkih muslimana na Turskom jeziku. Sarajevo.
• Nametak, F. (1998). Catalogue of the Arabic, Turkish, Persian and Bosnian manuscripts C 4. London-Sarajevo.
• Šabanović, H. (1973). Književnost muslimana BiH na orijentalnim jezicima (biobibliografija). Sarajevo.
• Uzun, M. (2020). MiꜤrâciye. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 30, s. 135-140.
• Yavuz, S.S. (2020). MiꜤrac. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.30, s. 132-135.
• Yılmaz, M. (2013). Kültürümüzde ayet ve hadisler (Ansiklopedik sözlük). İstanbul: Kesit Yayınları.
• URL-1: Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an Yolu Meali. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/isra-suresi-17/ayet-1/kuran-yolu-meali-5 (Erişim Tarihi: 30.04.2024).
• URL-2: Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an Yolu Meali. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/necm-suresi-53/ayet-1/kuran-yolu-meali-5 (Erişim Tarihi: 30.04.2024).
• URL-3: Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an Yolu Meali. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/ (Erişim Tarihi: 30.04.2024).