ÇOĞULCU ESTETİĞİN TÜRK ROMANINA YANSIMALARI (1980-2000)

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 1, 88 - 118, 15.06.2021

Ekrem Güzel

Öz

Estetik algısıyla kozmoloji ve gerçeklik anlayışı arasında bir ilişki vardır. Her dönemin nasıl bir gerçeklik ve evren tasavvuru varsa ona göre de bir estetik anlayışı söz konusudur. Bu yüzden de tarih boyunca mimetik (yansıtmacı), dinî ya da gerçekçi, insan-merkezli estetik anlayışlarının oluşturduğu dönemler ve buna göre şekillenen paradigmalar görülmüştür. Günümüzde, postmodern edebiyatın ürettiği estetik tutuma en uygun ifadelerden biri “çoğulcu estetik”tir. Çoğulluk ve çoğulculuk bu estetik anlayışın varlık sebebidirler. Gerçekçi romandan postmodern romana gelişen seyirdeki önemli duraklardan biri olan “modernist roman” da ciddi anlamda çoğulluk içermektedir. Ancak postmodernizmde çoğulculuk daha ileri bir düzeye taşınır ve ayrıcalıkların ortadan kalktığı daha katılımcı bir çoğulcu yapı ortaya çıkar. Bu makalenin amacı, öncelikle çoğulcu estetiğin art alanını oluşturan bazı düşünürlerin fikirlerine değinmek; çoğulculuk ve çoğulcu estetik teriminin kavramsal çerçevesini ortaya koymaktır. Sonra da 1980- 2000 yılları arasında kaleme alınan Türk romanlarında çoğulcu estetiğin yansımalarını göstermektir. Çoğulcu bir yapının oluşmasında, kurgunun parçalı ve süreksiz olmasına, bakış açısının çoğullaşmasına, tematik skalanın genişlemesine dikkat çekmek; metinlerarası ve türler- arası ilişkilerin yarattığı melezliğin romanda ne gibi yansımaları olduğunu tespit etmektir. Bu bağlamda Çocukluğun Soğuk Geceleri, Bin Hüzünlü Haz, Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı, Sessiz Ev, Yeni Hayat, Kafes, Fındık Sekiz, Mahrem, Bir Cinayet Romanı, romanları örnek olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, postmodern roman, çoğulcu estetik, 1980 sonrası Türk romanı.

Kaynakça

• Aksakal, H. (2015). Türk Politik Kültüründe Romantizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Aktulum, K. (2004). Parçalılık Metinlerarasılık. İstanbul: Öteki Yayınları.
• Aktulum, K. (2007). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2008). Parçalılık/Süreksizlik/Kopukluk. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi(1), 1-14.
• Apaydın, M. (2009). "Postmodernizmin Değeri Dışlayan 'Çoğulcu Estetik'i ve Bunun 1980 Sonrası Türk Romanına Yansımaları." 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu (s. 27-35). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Bahtin, M. (2004). Dostoyevski Poetikasının Sorunları. (C. Soydemir Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. Bahtin, M. (2001). Karnavaldan Romana Edebiyat Teorisinden Dil Felsefesine Yazılar. (S. Irzık, Çev.) İstanbul: Aytıntı Yayınları.
• Barthes, R. (1999). Yazı ve Yorum. (T. Yücel, Çev.)İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, R. (2013). Dilin Çalışmas Sesi. (A. Ece, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005). Simülakrlar ve Simülasyon. (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Budak, S. (2003). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Derrida, J. (1967). Of Grammatology. (G. C. Spivak, Trnsl.) Maryland: The Johns Hopkins University Press .
• Doltaş, D. (2003). Postmodrenizm ve Eleştirisi. İstanbul: İnkılâp Yayınları.
• Durmuş, G. (2014). "Elif Şafak'ın "Mahrem'inde Fantastik Bir Yolculuk". CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(3), 227-245.
• Duru, S. (1997). Tezer Özlü'ye Armağan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eagleton, T. (2011). Edebiyat Kuramı. (T. Birkan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eagleton, T. (2011). Postmodernizmin Yanılsamaları. (M. Küçük Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Eagleton, T. (2012). İngiliz Romanı. (B. Özkul, Çev.) İstanbul: Sözcükler Yayınevi.
• Ecevit, Y. (2003). "Ağır Roman ve Estetik". Cervantes'in Yeğeni Metin Kaçan Üzerine Yazılar (s. 11-16). içinde İstanbul: Can Yayınları.
• Ecevit, Y. (2004). Orhan Pamuk'u Okumak. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ecevit, Y. (2008). Türk Romanında Postmodernist Açılımlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Edgü, F. (1991). Yeni Ders Notları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Edgü, F. (2005). Eylülün Gölgesinde Bir Yazdı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Emre, İ. (2004). Postmodernizm ve Edebiyat. Ankara: Anı Yayınları.
• Erbil, L. (1996). Tezer Özlü'den Leyla Erbil'e Mektuplar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Güzel, E. (2009). 1980-2000 Yılları Arasında Türk Romanında Postmodern Yansımalar. Malatya:İnönü Üniversitesi: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Hassan, I. (2019). Orpheus'un Parçalınışı Postmodern Bir Edebiyata Doğru. (E. Aras, Çev.) Ankara: Hece Yayınları.
• İkizler, F. (2006). Moderniteden Postmoderniteye Kavramsal Bir Yolculuk. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları.
• İleri, S. (2005). Kafes. İstanbul: Doğan Kitap.
• İnam, A. (2011). "Türkiye'deki Bir Nietzsche'den Devşirilebilecekler Üstüne". Ahlakın Soykütüğü Üzerine (A. İnam, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Kaçan, M. (1998). Fındık Sekiz. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kara, H. (2008). "Şeffaf Bilinçler ve Müphemiyetin İnşası: Sessiz Ev'de Bilinç Akışı Tekniği". Orhan Pamuk'un Edebi Dünyası (s. 123-138). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Karasu, B. (2007). Gece. İstanbul: Metis Yayınları .
• Karasu, B. (2009). Altı Ay Bir Güz. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kellner, S. B. (2011). Postmodern Teorir. (M. Küçük, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kızıler, F. (2006). Moderniten Postmoderniteye Kavramsal Bir Yolculuk. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları. Koçak, O. (2003). "Sunuş", Roman Kuramı. İstanbul: Metis Yayınları .
• Küçükalp, K. (2017). Nietzsche ve Postmodernizm. İstanbul: Kibele Yayınları.
• Kür, P. (1996). Bir Cinayet Romanı. İstanbul: Can Yayınları.
• Lucy, N. (2003). Postmodern Edebiyat Teorisi. (A. Aksoy, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Lukacs, G. (2003). Roman Kuramı. (C. Soydemir Çev.) İstanbul: Metis Yayınları .
• Megill, A. (2009). Aşırılığın Peygamberleri. (T. Birkan, Çev.) Ankara: Ayraç Yayınları .
• Moran, B. (1994). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-III. İstanbul: İletişim Yayınları .
• Moran, B. (2003). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış III. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oktay, A. (2008). Şeytan, Melek, Soytarı. İstanbul: Oğlak Yayınları.
• Ögeyik, M. Ç. (2003). Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özlü, T. (2002). Çocukluğun Soğuk Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Pamuk, O. (1994). Yeni Hayat. İstanbul: İletişim Yayınları .
• Pamuk, O. (1999.). Öteki Renkler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Pamuk, O. (2006). Sessiz Ev. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parla, J. (2008). Donkişokt'tan Bugüne Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parla, J. (2018). Orhan Pamuk'ta Yazıyla Kefaret. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sağlam, M. Y. (2003). 'Postmodern Roman'a Bir Örnek: 'Fındık Sekiz'. Metin Kaçan Cervantes'in Yeğeni Metin Kaçan Üzerine Yazılar (s. 122-131). içinde İstanbul: Can Yayınları.
• Sarup, M. (2004). Post-yapısalcılık ve Postmodernizm. (A. Güçlü, Çev.) Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Şafak, E. (2006). Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Tekin, L. (2005). Sevgili Arsız Ölüm. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Toptaş, H. A. (2008). Bin Hüzünlü Haz. İstanbul: Adam Yayınları.
• Turgut, C. Ö. (2003). Latife Tekin Romanlarında Büyülü Gerçeklik. Ankara: Bilkent Üniversitesi:Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.