Türkçe Öğretmenlerinin Gözünden Fantastik Çocuk Edebiyatı

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 77 - 92, 28.06.2024

Fazlı Kıralioğlu , Nilüfer Serin

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1430783

Öz

Türkçe öğretmenlerinin fantastik edebiyat ve bu edebiyat ürünlerinin ortaokul öğrencilerine uygunluğuyla ilgili düşüncelerini ortaya koymak amacıyla tasarlanan bu çalışma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile desenlemiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Trabzon ilinde görev yapan 40 Türkçe öğretmeni oluşturmaktadır. Görüşme yoluyla elde edilen veriler içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmada öğretmenlerin verdikleri cevaplar bağımsız kodlama yoluyla iki uzman tarafından analiz edilmiş, oluşturulan kodlar ve temalar tablolar hâlinde sunulmuştur. Çalışmanın güvenirliğini sağlamak adına katılımcıların görüşlerinin bir kısmı doğrudan aktarılmıştır. Türkçe öğretmenlerinin görüşlerinden hareketle, fantastik eserlerin okuma zevki ve alışkanlığı kazandırmada etkili bir araç olduğu, öğrencilerin hayal gücünü ve yaratıcılığını olumlu yönde etkilediği söylenebilir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin önemli bir kısmı fantastik edebiyatın ortaokul öğrencileri için faydalı olduğunu düşündüklerini ve öğrencilerin fantastik eserleri okumaktan hoşlandıklarını ifade etmiştir. Buna karşı bu türün ortaokul öğrencilerinin seviyesine uygun olmadığını, onları gerçeklikten uzaklaştırdığını, olumsuz içeriğe sahip olduğunu düşünen öğretmenler de bulunmaktadır. Öğretmenlerin çoğu bu türle ilgili bilgi sahibi olduğunu söylerken bir bölümü ise fantastik edebiyatla ilgili yeterince bilgi sahibi olmadığı için öğrencilerini bu türden eserlere yönlendiremediğini belirtmiştir. Yapılan mülakatların sonunda kendilerinde bu anlamda bir farkındalık oluştuğunu belirten katılımcılar da olmuştur. Bu durum fantastik eserlerle ilgili bilgilendirme çalışmalarının yapılması gerektiği düşüncesini de desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Fantastik edebiyat, Çocuk edebiyatı, Türkçe öğretmenleri, Ortaokul öğrencileri

Children’s fantasy literature from the perspectives of Turkish teachers

Öz

This study, which was designed to reveal the opinions of Turkish teachers about fantastic literature and the suitability of these literary products for middle school students, was designed with a case study from qualitative research methods. The study group of the research consists of 40 Turkish teachers working in Trabzon. The data obtained through interviews were analyzed by content analysis. In the study, the answers given by the teachers were analyzed by two experts through independent coding, and the codes and themes were presented in tables. In order to ensure the reliability of the study, some of the participants' opinions were directly quoted. Based on the opinions of Turkish teachers, it can be said that fantastic works are an effective tool in gaining reading pleasure and habit, and that they positively affect students' imagination and creativity. A significant number of the teachers who participated in the research stated that they thought that fantastic literature was useful for middle school students and that students enjoyed reading fantastic works. On the other hand, there are also teachers who think that this genre is not suitable for the level of middle school students, distracts them from reality and has negative content. While most of the teachers stated that they had knowledge about this genre, some of them stated that they could not direct their students to these works because they did not have enough knowledge about fantastic literature. At the end of the interviews, there were also participants who stated that they had developed an awareness in this sense. This situation also supports the idea that informative studies should be conducted on fantastic works.

Anahtar Kelimeler

Fantastic Literature, Children’s Literature, Turkish Teachers, Middle School Students

Kaynakça

• Ağan, S. (2017). Susanna Tamaro’nun ‘Atla, Bart!’ isimli çeviri çocuk romanında fantastik kurgu. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1, 31-41.
• Alpin, H. (2005). 1001 soruda bilimkurgu ve fantastik. İm Yayınları.
• Altun, F. (2018). Edebi metin inceleme dersinde fantastik çocuk ve gençlik edebiyatı eserlerinin incelenmesi. Turkish Studies, 13 (4), 21-34.
• Asutay, H. (2014). Çocuk ve gençlik yazınında fantastik kavramı. Türk Dili, 756, 642-652.
• Baki, Y. (2021). Alev Saçlı Çocuk adlı yapıtın fantastik unsurlar açısından incelenmesi. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 4 (2), 220-240.
• Balta, E. E. (2014). Çocuk edebiyatı dairesinde Gülten Dayıoğlu’nun fantastik-bilim kurgusu. Journal of International Social Research, 7 (31), 59-67.
• Bozkaplan, D.İ. (2010). 1990-2008 arası çocuk edebiyatımızda fantastik ve bilim kurgu romanlar üzerine bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını: Yazın eğitimine atılan ilk adım. Tudem Yayınları.
• Ertekin, A. (2007). Fantastik yazın nedir? Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 35-46.
• Gizli, C. (2019). İhsan Oktay Anar'ın romanlarında fantastik unsurlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güneş, Y. (2008). Türk romanında fantastiğin yeri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2018) Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Hasırcı Aksoy, S., & Baz, M. A. (2023). Fantastik Türk çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış: Aslı Der örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 1-17.
• Hatipoğlu, T. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında fantastik öğe içeren metinlerin varlığı ve işleniş şekli [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnneci Bozkaplan, D. (2010). 1990-2008 arası çocuk edebiyatımızda fantastik ve bilim-kurgu romanlar üzerinde bir inceleme [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Jackson, R. (2000). Fantasy: Literature of Subversion. Routledge.
• Kahraman T. (2015). Türk Edebiyatının hayalperest çocuğu fantastik edebiyatın ilköğretim (5, 6, 7, 8) kitaplarına yansıması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Başkent Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 62-80.
• Kartal, S. G. (2007). Cumhuriyet dönemi Türk çocuk roman ve hikâyelerinde fantastik ögeler (1923-1960) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lichtman, M. (2006). Qualitative research in education a users’ guide. Sage Publications.
• Moran, B. (1998). Türk romanına eleştirel bir bakış 3. İletişim Yayınları.
• Neydim, N. (2003). Fantastik çocuk edebiyatı yazınsallığa açılan bir kapı mı yoksa bir tehlike mi?. Dünya Kitap. https://gunisigikitapligi.com/haber/fantastik cocuk edebiyati-uzerine
• Özlük, N. (2011). Türk edebiyatında fantastik roman. Hiperlink Yayınları.
• Sever, S. (2017). Çocuk ve edebiyat. Tudem Yayınları.
• Steinmetz, J. (2006). Fantastik edebiyat. (Çev. H. F. Nemli). Dost Yayınevi.
• Suvağci, İ. (2020). Fantastik bir çocuk romanı: Bendar ya da Kehaneta Sêmenda (Üçlülerin Kehaneti). Electronic Turkish Studies, 15 (1), 607-616.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış: Çocuk edebiyatı nedir ne değildir? Kök Yayıncılık.
• Todorov, T. (2012). Fantastik, edebiyat türe yapısal bir yaklaşım. (Çev. N. Öztokat). Metis Yayınları.
• Toyman, Y. Ö. (2006). Nazlı Eray’ın roman dünyasında düşsü ve büyülü gerçekçiliğin kurgusu ile fantastik unsurlar [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tunç, A., & Akın, E. (2020). Miyase Sertbarut’un çocuk kitaplarında fantastik kurgu. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 4 (1), 45-53.
• Türk Dil Kurumu (2024). Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 24 (24), 543-559.
• Uraz, M. (1994). Türk mitolojisi. Düşünen Adam Yayınları.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yüksel, A., Mil, B., & Bilim, Y. (2007). Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin. Detay Yayıncılık.