Ortaokul Beşinci Sınıf 2024 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Sosyoloji Kavramları Açısından İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 1, 57 - 73, 30.06.2025

Büşra Yılmaz , Cemal Avcı

https://doi.org/10.54979/turkegitimdergisi.1638261

Öz

Sosyal bilgiler dersi, değişen ve gelişen çevreden hareketle bireye toplumsal konularda ihtiyaç duyduğu becerilerin kazandırılmasını amaçlar. Bu amaçlanan becerilerin kazandırılabilmesi için 2024 sosyal bilgiler öğretim programında “sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler” ve “yansıtıcı araştırma olarak sosyal bilgiler” öğretim yaklaşımları temel alınmıştır. Bu öğretim yaklaşımlarından özellikle “sosyal bilimler olarak sosyal bilgiler” çeşitli sosyal bilim disiplinlerinin ürettiği bilgilerin kullanıldığı bir yapıya sahiptir. Sosyal bilim olarak sosyal bilgiler eğitiminin yararlandığı disiplinlerden biri de sosyolojidir. Bu araştırmanın amacı 2024 sosyal bilgiler öğretim programı 5. sınıf öğrenme alanlarında yer alan içeriklerin sosyoloji kavramları açısından incelenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada verilerinin toplanmasında doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, sosyoloji kavramlarının kullanımının öğrenme alanlarına göre farklılık gösterdiği görülmektedir. Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan 19 öğrenme çıktısından 13’ünün, yaklaşık olarak %68’inin sosyoloji kavramları ile ilişkilendirildiği görülmektedir. Öğrenme alanlarında yer alan içeriklerden en çok verinin ilişkilendirildiği kategorinin “Toplumsal Yapı”, en az verinin ilişkilendirdiği kategorinin “Toplumsal Kurumlar” olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler , Öğretim Programı , Sosyal Bilimler , Sosyoloji , Ortaokul

Kaynakça

• Ay, T., Fidan, N., & Ergün, M. (2015). Sosyal bilgiler dersinin sosyolojik boyutu. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 235-254.
• Barr, H. (1997). Defining social studies. Teachers and Curriculum, 1.
• Barr, R. D., J. L. Barth & S.S. Shermish (1978). The nature of social studies, CA, ETC Publications.
• Bayır, Ö. G., Köse, T. Ç., & Balbağ, N. L. (2016). Sosyal bilgiler dersinde ara disiplinlerden yararlanılmasına ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 6(2), 1-30.
• Brown, G. M. (2015). Are there Relationships between Social Studies and Social Science. SCSR Journal of Development, 2(1), 29-35.
• Görçam, K. S., & Kılıçoğlu, G. (2022). 4. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının sosyoloji konuları açısından incelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 7(2), 283-297.
• Haçat, S. O., & Demir, F. B. (2018). Sosyal bilim disiplinlerine göre 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki kazanımların değerlendirilmesi. International Journal of New Approaches in Social Studies, 2(2), 27-56.
• Jenkins, R. (2002). What is sociology?. In: Foundations of Sociology. Palgrave, London. https://doi.org/10.1007/978-1-349-87835-2_2
• Karatekin, K. (2013). Social studies student teachers' levels of understanding sociology concepts within social studies curriculum. Educational Research and Reviews, 8(4), 144.
• Keçe, A. G. M., & Merey, A. G. Z. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler kazanımlarının sosyal bilimler disiplinlerine ve disiplinlerarası anlayışa uygunluğunun belirlenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 110-139.
• Kirkit, M. (2019). Sosyal bilimler disiplinlerinin sosyal bilgiler programlarına ve ders kitaplarına yansıma durumları. [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.].
• Marker, G., & Mehlinger, H. (1992). Social studies. In P. Jackson (Ed.), Handbook of research on curriculum (pp. 830–851). New York: Macmillan.
• MEB (2009) Ortaöğretim sosyoloji dersi öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yay.
• MEB (2024) Sosyal bilgiler öğretim programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yay.
• NCSS (1994) Curriculum standards for social studies: Expectations of excellence. Washington DC: National Council for the Social Studies
• Ross, E. W., Mathison, S., & Vinson, K. D. (2014). Social studies curriculum and teaching in the era of standardization. The Social Studies Curriculum: Purposes, Problems, and Possibilities, 25-49.
• Syal, S. (2015). The significant role of social sciences in creating a better tomorrow. Global Journal of Interdisciplinary Social Sciences, 4(5), 22-24.
• Şanlı, S. (2007). Sosyolojik açıdan sosyal bilimler ders kitapları ve sosyalleştirme rolleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Şimşek, H., & Yıldırım, A. (2006). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Turan, S. (2019). 2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programının Disiplinlerarası Yapısının İncelenmesi. Journal of Innovative Research in Social Studies, 2(2), 166-190.
• Türk Dil Kurumu (2024). Türk dil kurumu sözlükleri. 02.11.2024’te http://www.tdk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir. Yıldız, M. C., & Koçoğlu, E (2015). Sosyal bilgiler dersinde, sosyoloji eğitimine ilişkin yer alan konulara yönelik öğretmen algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 012-022.
• Zainuddin, Z., Agustang, A., & Laman, I. (2022). Kajian ilmu pengetahuan sosial dan ilmu sosial sebagai bahan materi ips untuk sekolah dasar. Jurnal Pendidikan Dasar dan Keguruan, 7(2), 20-25.