Turks in Greece and the Exchange of Populations from Mudanya to Lausanne (1922-1923)

Yıl 2017, Sayı: 27, 139 - 158, 31.01.2018

Bestami S. Bilgiç

https://doi.org/10.20427/turkiyat.1437711

Öz

After Greece commenced the occupation of Western Anatolia in 1919, a resistance movement led by Mustafa Kemal in Ankara came about. One of the prime targets of this movement was to kick the Greek forces out of Turkey. After a prolonged military conflict with the Greeks, Mustafa Kemal emerged victorious and the Greek forces had to leave Turkey. Thousands of Anatolian Greeks fled with them and sought shelter in Greece. After the war, Turkey and Greece sat at a conference in Lausanne in order to reach a final settlement regarding their differences including the minority question. Eventually on 24 July 1923 they signed an agreement that was supposed to normalize the bilateral relations. Nevertheless, the signing of an agreement did not bring about an immediate resolution of the problems between the two countries. Especially the difficulties that arose in implementing the exchange of populations which was part of the larger Lausanne settlement led to the prolongation of the Turkish-Greek differences. One of the main reasons for these difficulties was Greece’s oppression of the Turkish population in that country both during the negotiations in Lausanne and in the immediate aftermath of the signing of the treaty in July 1923. In violation of its international commitments the Greek government expelled Turks from their homes and confiscated their properties in order to shelter incoming Anatolian Greek refugees in Greek Macedonia. This article analyzes the Greek policy vis-à-vis the Turks in Greece from November 1922 to the end of the year of 1923.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Greece, Lausanne Treaty, exchange of populations, Western Thrace Turks.

MUDANYA’DAN LOZAN’A YUNANİSTAN’DAKİ TÜRKLER VE NÜFUS MÜBADELESİ (1922-1923)

Öz

Yunanistan’ın Anadolu’ya asker çıkarıp işgale başlamasından sonra Ankara’da Mustafa Kemal’in önderliğindeki direniş hareketi, Yunan ordularını ülkeden çıkarmak için askerî bir mücadeleye girişti. Bu mücadele sonrasında Yunan orduları Türkiye’yi terk etmek zorunda kaldılar. Yunan orduları Anadolu’dan ayrılırken onlarla beraber çok sayıda Rum da Yunanistan’a akın etti. Savaş sonrasında iki ülke aralarındaki azınlık meseleleri dâhil bütün sorunları çözmek için Lozan’da bir araya geldiler. 24 Temmuz 1923 tarihinde bir antlaşma imzalayarak ilişkilerini normalleştirme yolunda önemli bir adım attılar. Ancak bir antlaşmanın imzalanması iki ülke arasında barışı hemen tesis edemedi. Özellikle Lozan Antlaşması’nın kapsamında yer alan nüfus mübadelesinin uygulanması sırasında karşılaşılan zorluklar, Türkiye ile Yunanistan arasındaki gerginliğin devam etmesine yol açtı. Bu zorlukların ortaya çıkmasının temel sebeplerinden biri, Yunanistan’ın ülkesindeki Türklere daha mübadele müzakereleri devam ederken ve hatta Lozan Antlaşması’nı imzaladıktan sonra uyguladığı baskılardı. Anadolu’dan gelen Rum muhacirlere yer açabilmek için Yunanistan uluslararası bağıtlarına rağmen Türkleri evlerinden çıkardı ve mallarına el koydu. Bu çalışmada 1922 yılının Kasım ayından 1923 yılının sonuna kadar olan dönemde Yunanistan’daki Türklere karşı Atina’nın takip ettiği siyaset incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Yunanistan, Lozan Antlaşması, mübadele, Batı Trakya Türkleri.

Kaynakça

• Abbott, G. F. (1922). Greece and the Allies 1914-1922. London.
• Aghatabay, C. Z. (2007). Mübadelenin Mazlum Misafirleri. Mübadele ve Kamuoyu 1923-1930. İstanbul: Bengi.
• Ağanoğlu, Y. (2001). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Balkanların Makûs Talihi Göç. İstanbul: Kum Saati.
• Andrew, Prince of Greece. (1930). Towards Disaster; the Greek Army in Asia Minor in 1921. London.
• Arı, K. (2003). Büyük Mübadele: Türkiye’ye Zorunlu Göç 1923-1925. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Arşiv Belgelerine Göre Balkanlar’da ve Anadolu’da Yunan Mezalimi I. (1995). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü.
• Bilsel, M. C. (1998). Lozan. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Blanchard, R. (1925). Exchange of Populations Between Greece and Turkey, Geographical Review,15 (3).
• Carnegie E. (1993). The Other Balkan Wars 1912-13: A 1913 Carnegie Endowment Inquiry In Retrospect. Washington, DC: Carnegie Endowment for International Peace: Brookings Institution Publications.
• Çanlı, M. (1994a). Yunanistan’daki Türklerin Anadolu’ya Nakledilmesi I, Tarih ve Toplum. Eylül 1994, 22 (129), 54-61.
• Çanlı, M. (1994b). Yunanistan’daki Türklerin Anadolu’ya Nakledilmesi II, Tarih ve Toplum. Ekim 1994, 22 (130), 51-59.
• Erden, M. S. (2004). The exchange of Greek and Turkish populations in the 1920s and its socio-economic impacts on life in Anatolia, Crime, Law & Social Change, 41, 261-282.
• Greek Refugee Settlement. (1926). Geneva: League of Nations Publications.
• Halaçoğlu, A. (1994) Balkan Harbi Sırasında Rumeli’den Türk Göçleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Hirschon, R. (1998). Heirs of the Greek Catastrophe. The Social Life of Asia Minor Refugees in Piraeus. New York: Berghahn Books.
• Howard, H. N. (1931). The Partition of Turkey: A Diplomatic History 1913-1923. Norman, Oklahoma: University of Oklahoma Press.
• İsmet Paşa’nın Siyasi ve İçtimai Nutukları. (1933). Ankara: Başvekalet.
• Kaldis, W. P. (1979). Background for Conflict: Greece, Turkey, and the Aegean Islands, 1912-1914, Journal of Modern History, 51 (2).
• Kontogiorgi, E. (2006). Population Exchange in Greek Macedonia: The Rural Settlement of Refugees, 1922-1930. Oxford: Clarendon Press.
• Ladas, S. (1932). The Exchange of Minorities: Bulgaria, Greece and Turkey. New York: The Macmillan Company.
• McCarthy, J. (1995). Death and Exile: The Ethnic Cleansing of Ottoman Muslims, 1822-1922. Princeton: Darwin Press.
• Microfilm No. 443. Roll 5, Records of Department of State Relating to Internal Affairs of Greece, 00/183-445.
• Microfilm No. 363 Roll 5, Records of the Department of State Relating to Political Relations Between Turkey and Other States, 1910-1929 767.68/600 – 767.68114.
• Mourelos, Y. G. (1985). The 1914 Persecutions and the First Attempt at an Exchange of Minorities between Greece and Turkey, Balkan Studies, 26 (2), 389-413.
• National Archives Records Administration Department of State 767.68115/144.
• Near East Relief Organization. (1924). Report to Congress for 1923. New York.
• Oran, B. (2003). The Story of Those Who Stayed: Lessons From Articles 1 and 2 of the 1923 Convention, içinde Renee Hirschon (haz.), Crossing the Aegean: An Appraisal of the 1923 Compulsory
• Population Exchange Between Greece and Turkey. New York: Berghahn Books.
• Pallis, A. A. (1925a). Exchange of Populations in the Balkans, The Nineteenth Century and After, 1-8.
• Pallis, A. A. (1925b). Racial Migrations in the Balkans During the Years 1912-24, The Geographical Journal, 66 (4).
• Pallis, A. A. (1937). Greece’s Anatolian Venture and After; A Survey of the Diplomatic and Political Aspects of the Greek Expedition to Asia Minor, 1915-1922. London.
• Pentzopoulos, D. (2002). The Balkan Exchange of Minorities and Its Impact on Greece. London: Hurst & Company.
• Psomiades, H. (1968). The Eastern Question: The Last Phase; A Study in Greek-Turkish Diplomacy. Thessalonika: Institute for Balkan Studies.
• Smith, M. L. (1973). Ionian Vision: Greece in Asia Minor 1919-1922. New York: St. Martin’s Press.
• Sonyel, S. R. (1975). Turkish Diplomacy 1918-1923: Mustafa Kemal and the Turkish National Movement. London: Sage Publications.
• Şimşir, B. (1990). Lozan Telgrafları, Cilt 1-2. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Toynbee, A. (1922). The Western Question in Greece and Turkey: A Study in the Contact of Civilizations. Boston and New York: Houghton Mifflin Company.
• TBMM Zabıt Ceridesi. (1923). Devre II, Cilt 3.
• Türkiye Dış Politikasında 50. Yıl: Cumhuriyetin İlk On Yılı ve Balkan Paktı: 1923-1934. (1974). Ankara: T.C. Dışişleri Bakanlığı.
• Yıldırım, O. (2006). Diplomasi ve Göç. Türk-Yunan Mübadelesinin Öteki Yüzü. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.