Bir Toplumsal Hafıza İnşa Unsuru Olarak Ziya Gökalp’in Kültürel Ulusçuluk Yaklaşımı

Yıl 2022, , 103 - 112, 04.07.2022

Ömer Temizkan

https://doi.org/10.55107/turksosbilder.1132408

Öz

Bir ulus devlet olarak Türkiye birçok kültürün beraber yaşadığı ancak kimi zaman politik olarak sorunlarla karşılaştığı bir ülkedir. Modernizmin tüm dünyada yol açtığı etnik ve kültürel temelli problemler, daha yeni bir süreç olarak postmodernist çerçevede artık tartışılmaya başlanmıştır. Türkiye’nin hali hazırda tartışmakta olduğu bu konu farklı taraflarca etnik, kültürel ya da dinsel temelli çözüm önerileriyle gündemde her zaman yer almaktadır. Çalışmamızda, imparatorluk sonrası kurulan Cumhuriyet içerisinde de bu problemleri gören ve bir çözüm önerisi olarak Ziya Gökalp tarafından “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak” olarak idealize edilen düşünce örgüsü yeni kurulmuş bir cumhuriyetin toplumsal hafıza inşasının bir unsuru olarak ele alınmaktadır. Cumhuriyet büyük bir imparatorluk bakiyesine sahip olmasına rağmen Ziya Gökalp’in kültürel milliyetçilik olarak kavramsallaştırdığı ve cumhuriyetin toplumu optimum bir noktada birleştirmesini beklediği bu düşünce ile, süreklilik arz eden ancak yeni bir yapılanma ile kırılmalar yaşayan toplumsal hafızayı da kültürel milliyetçilik üzerinden şekillendirmektedir. Etnik temelli bir çözümden kültürel paydaşların gözetildiği bir çözüm ortaya konmaktadır. Dolayısıyla Ziya Gökalp’in ulusçuluğunun da etnik temelli olmaktansa kültürel olması toplumsal hafızanın kültürel nosyonlar üzerinde inşa edilmesine olanak sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ziya Gökalp, Toplumsal Hafıza, Milliyetçilik, Kültürel Milliyetçilik, Modernleşme

Kaynakça

• Anderson, B. (1995). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, (Çev.: İskender Savaşır). İstanbul: Metis Yayınları.
• Aktay, Y. (2002) Birleşen Dünyada Çoğalan Kültürler?, Euroagenda / Avrupa Günlüğü, 1 (2).
• Akıncı, A. (2014). Milliyetçilik Kuramları. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 15 (1). 131-150.
• Assmann, J. (2015). Kültürel Bellek: Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik, (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Balçık, M. B. (2002). Yusuf Akçura ve Ziya Gökalp: Türk Milliyetçiliğinin İki Yüzü. Sabancı Üniversitesi, Political Sciences.
• Bulut. B. (2021). Ziya Gökalp’ın Manzumelerinde Toplumsal Hafızanın İnşası Olarak Mitik Mekân. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA). Bahar. (23) 49-75.
• Giddens, A(2000). Sosyoloji, (Çev: H. Özel ve C. Güzel). Ankara: Ayraç Yayınları.
• Gökalp, E. (2007). Milliyetçilik: Kuramsal Bir Değerlendirme. Anadolu Üniversitesi Sos. Bil. Dergisi. 7 (1). 279-298.
• Gökalp, Z (1976). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: Dede Korkut Yayınları.
• Gökalp, Z. (1999). Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak, (Haz.: Latif Uğurtekin). İstanbul: Kamer Yayınları.
• Gürsoy, Ş. & Çapcıoğlu, İ. (2006) Bir Türk Düşünürü Olarak Ziya Gökalp: Hayatı Kişiliği ve Düşünce Yapısı Üzerine Bir İnceleme. AÜİFD. Vol: 2. 89-98.
• Heyd, U. (2002). Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Çev. Kadir Günay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karakaş, M. (2006). Türkçülük ve Türk Milliyetçiliği. Doğu-Batı Dergisi, Sayı 38. 57-76.
• Livanelioğlu, Ö. A. (1998). Millet ve Milliyetçilik Kavramları Üzerine. Ankara Barosu Dergisi, Sayı:3. 41-60.
• Nora, P. (2006). Hafıza Mekanları. (Çev. M. Emin Özcan). Ankara: Dost Yayınları.
• Parla, T. (2001). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Takış, T. (2006). Hangi Milliyetçilik?. Doğu-Batı Dergisi, Sayı 38.
• Tempulmen, S. (1999). Construction of Cultural Identity: Multiculturalizm and Exclusion. Political Studies. 47 (1). 7-31.