Rus Nokta-i Nazarından İdeal Bir Hükümdar Örneği Olarak Fatih Sultan Mehmed

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 22, 20.12.2019

Serkan Acar

Öz

İstanbul’un Türkler tarafından fethi sadece Avrupa’yı değil Rusya’yı
da derinden etkiledi. Zira X. yüzyılda Bizans İmparatorluğu’nun tesiriyle
Hıristiyanlığı kabul eden Ruslar İstanbul Ortodoks Kilisesi’ne bağlıydı.
Esasen Bizans İmparatorluğu’nun son yıllarında Ortodoksların çaresizlik
içerisinde Katolik Roma’ya boyun eğmelerine Moskova idaresi rıza
göstermedi. 1439 yılında toplanan Floransa Konsili bu anlamda
belirleyici oldu ve akabinde Ruslar tarafından “Üçüncü Roma
Nazariyesi” geliştirildi. İstanbul’un düşüşü ve Ayasofya Kilisesi’nin
camiye dönüştürülmesi başlangıç safhasında Ortodoksları epey sarstı.
Fakat yaklaşık bir asır sonra yeni siyasî vaziyetin Ruslara fayda sağladığı
anlaşıldı. Nitekim evvelce Rus yıllıklarında nefretle anılan Fatih Sultan
Mehmed bazı siyaset teorisyenleri tarafından ideal bir hükümdar olarak
sunuldu. Hatta Türk sultanı XVI. yüzyılda Rusya’da tesis edilen otokratik
rejimi muhkem kılmak için siyasî bir figür olarak dahi kullanıldı

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Rusya, Fatih Sultan Mehmed, IV. İvan, Peresvetov

Kaynakça

• ACAR, Serkan, Kazan Hanlığı-Moskova Knezliği Siyasi İlişkileri (1437-1552), Ankara 2013.
• ALEF, Gustave, “Muscovy and the Council of Florence”, Rulers and Nobles in Fifteenth-Century Muscovy, London 1983, s. 389-401.
• ______, “The Adoption of the Muscowite Two-Headed Eagle: A Discordand View”, Speculum, Vol. 41, No. 1, 1966, s. 1-21.
• AYKUT, Altan, İvan Peresvetov ve Sultan Mehmet Menkıbesi”, Belleten, C. XLVI, S. 184, s. 861-882.
• BABİNGER, Franz, Fatih Sultan Mehmed ve Zamanı, Çev. Dost Körpe, İstanbul 2013.
• BATUNSKİY, M. A., Rossiya i İslam, Tom I, Moskova 2003.
• BOGUSLAVSKİY, V. V., Slavyanskaya Entsiklopedia Kievskaya Rus-Moskoviya, Tom 2, Moskova 2005.
• CAFEROV, Telman, XV.-XVII. Yüzyıl Rus Edebiyatında Türkler, Çev. Natig Abdullayev, Ankara 2010.
• DE MADARİAGA, Isabel, Korkunç İvan, Çev. Emin Tanrıyar, İstanbul 2012.
• FENNEL, John, A History of the Russian Church to 1448, London-New York 1995.
• İNALCIK, Halil, “Mehmed II”, İA, C. VII, s. 506-535.
• ______, Devlet-i Aliyye-Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar I, İstanbul 2012.
• KARAMZİN, Nikolay Mihayloviç, İstoriya Gosudarstva Rossiyskogo, Moskova 2008.
• MARTİN, Janet, “The Emergence of Moscow (1359-1462)”, The Cambridge History of Russia Vol. I From Early Rus’ to 1689, Edited by Maureen Perrie, Cambridge 2006, s. 158-187.
• MATUSZEWSKİ, Daniel Chester, Peresvetov: The Ottoman Example and the
• Muscovite State, Basılmamış Doktora Tezi, Washington University 1972.
• OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, Ankara 1999.
• Polnoe Sobranie Russkih Letopisey Tom XXII Russkiy Hronograf, Moskova 2005.
• “Povest o Vzyatii Tsargrada Turkami v 1453 Godu”, Red. O. V. Tvopogov, Pamyatniki Literaturı Drevney Rusi Vtoroya Polovina XV Veka, Moskova 1982, s. 216-267.
• RJİGA, V. F., İ. S. Peresvetov Publisist XVI Veka, Moskova 1908.
• SKRİPİL, M. O., “‘İstoriya’ o Vzyatii Tsargrada Turkami Nestora İskandera”, Trudı Otdela Drevnerusskoy Literaturı, Moskova-Leningrad 1954, T. X, s. 166-184.
• Stepennaya Kniga Tsarskogo Rodosloviya po Drevneyşim Spiskam, Tom II, Red. N. N. Pokrovskiy, G. D. Lenhoff, Moskova 2008.
• ŞAPOŞNİK, Vyaçeslav, İvan Groznıy Pervıy Russkiy Tsar, St. Petersburg 2006.
• ______, Tserkovno-Gosudarstvennıe Otnoşeniya v Rossii v 30-80-e Godı XVI Veka, St. Petersburg 2006.
• VERNADSKY, George, Rusya Tarihi, Çev. Doğukan Mızrak-Egemen Ç. Mızrak, İstanbul 2009.
• ZWEİG, Stefan, Yıldızın Parladığı Tarihsel Anlar, Çev. Deniz Banoğlu, İstanbul 2014.