Öz
С., Абашин, Чай в Средней Азии: история напитка в XVIII-XIX веках, Традиционная пища как выражение этнического самосознания. М., 2001.
S. Abaşin, Orta Asya’da Çay: XVIII-XIX. yüzyıllarda bir içeceğin tarihi, Etnik Tanımlamalarda Geleneksel Yemek, Moskova 2001.
Sergey Abaşin'e ait olan makalenin çevirisidir. Makale 2001 yılında yayınlanan kitabın bir bölümüdür. Gerekli izin yazarından alınmıştır.
Orta Asya’daki çayın sosyal tarihi birkaç aşamaya ayrılabilir.
1- Temelde Batı Moğolları (Çungarlar veya Kalmıklar) etkisinde kısmende Çin’de moda haline gelen çay, öncelikle Orta Asya elitleri arasında yayılmıştır. Göçebeler ve Orta Asya şehirlileri arasında zamanla yaygınlık kazanmıştır. Çay, göçebeler arasında süt ve hayvansal yağ ürünleri ile birlikte tüketilmiştir.
2- Doğu Türkistanlı göçmenler, çayın yayılmasının ana lokomotifi olmuştur. Göçmenlerle birlikte kırsal alanda popülerlik kazanan çay, hayvansal ürünler eklenmeden tüketilmeye başlanmıştır. İlk aşamada “yabancı” olarak kabul edilen bir içecekken zamanla yemekten içeceğe dönüşmüştür. Çayın saygın bir içecek haline gelmesindeki ana etken halk arasında kabul görmesidir. Müslüman toplumlarda bu tarz dönüşümlerin kabul görmesi için dini liderin rızası önemli iken çayın yayılmasında tasavvuf temsilcileri etkili olmuştur.
İkinci aşama “elit” ayrıcalığından “halk” içeceğine dönüşmesidir. Bu dönüşüm ve yaygınlaşma çayın herkesin erişimine ulaşmasıyla taçlanmıştır. Bunu sağlayan önemli etkenlerden birisi tarım toplumlarının, yerel pazarları küresel pazarlara açan bir sanayi ağına geçilmesidir. Bu önemli aşama bir dizi faktöre bağlıdır. Birincisi, Hindistan’da İngiliz çayının üretimi ve demiryolu ağının çoğalmasıdır. XIX. yüzyıla gelindiğinde bu faktörler etkisini göstermiştir. XIX. yüzyılın ortalarında Orta Asya’da Çin çayı biliniyordu. XIX. yüzyılın sonu, XX. yüzyılın başında Bombay’dan getirilen yeşil çay popüler olmuştur. Bombay’dan gelen İngiliz çayı ile fiyatlar oldukça düşmüştür. E. M. Peşereva’nın (Е.М. Пещерева) aktardığına göre; çay Rusya’nın Orta Asya’da etkin olması ile geniş kitlelere ulaşmıştır. Böylece; demiryollarının inşası ve yeni ticaret yollarının açılması nedeniyle fiyatlar düşmüş ve çay kitleler tarafından kullanılmıştır
Destekleyen Kurum
-
Proje Numarası
-
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Çeviriler |
| Yazarlar | |
| Çevirmenler | |
| Proje Numarası | - |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Aralık 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 Cilt: 5 Sayı: 2 |
