ŞİFACI BUDDHA BHAİSACYAGURU “OTACI İLİĞİ BODİSATAV”

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 42 - 63, 17.06.2022

Tilla Baykuzu

https://doi.org/10.56252/turktarars.1067036

Öz

Doğu Türkistan ve Kansu’da yapılan arkeolojik çalışmalar bu bölgelerde Buddhizm dininin Mahayana mezhebinde var olan Bhaisacyaguru inancının VII. Yüzyıldan itibaren bölgeye girmeye başladığını, ona adanmış tapınakların çokluğundan tıp faaliyetlerinin başlamış olduğunu bize gösterir. Yerel tıp halkın bu dini kabul etmesiyle Hint tıbbı ve Buddhist tıp sutrası olan Bhaisacyaguru Sutra’dan etkilenmiş böylece tıp çalışmaları çeşitlenmiş ve hızlanmıştır.
Çalışmamızda bu inancın köklerini, ikonografisini Türk kültüründeki yerini ona adanmış mağara tapınaklarından örnekler vererek incelemeye çalıştık

Anahtar Kelimeler

Bhaisacyaguru, otacı, otacı bodisatav, uygurlar, dunhuang

Kaynakça

• Amanova, Roza Aslanovna, Asiya Ibadulayevna Mukhambetova ve Svetlana Sattarovna Dzhanseitova (2008). “Sacred Functions Of Musical Instruments in the Creative Syncretism of Shamanistic Ritual”. Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities 10 (II): 40-50.
• Bayat, Ali Haydar (2002). “İslam Öncesi Orta Asya Türk Dünyasında Tababet”. Türkler. C. 3. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Baykuzu, Tilla Deniz (2015). “Turfan’dan Kaşgar’a İpek Yolu Üzerindeki Vaha Şehirleri”. İpek Yolu. İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı. 59-85.
• Baykuzu, Tilla Deniz (2007). “V. Yüzyılda Hunlar ve Buddhizm”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergis 34. Erzurum. 193-214.
• Buddhist Approach to Harmonious Families, Health Care and Sustainable Societies (2019). Edit. Thich Nhat Tu, Thich Duc Thien, Hong Duc Publishing House: Hanoi. Chandra, Lokesh, Nirmala Sharma (2012). Buddhist Paintings of Tun-huang in The National Museum New Delhi. Nyogi Books: New Delhi.
• Dağı, Fahri (2017) “İlk İslami Metinlerde (Kutadgu Bilig, Divanü Lügati’t Türk, Atabetül Hakayık; Divan-ı Hikmet) Halk Hekimliği”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi 53: 248-256.
• Demirci, Kürşad (1991). Hinduizm’in Kutsal Metinleri Vedalar. İşaret Yayınları: İstanbul.
• Dinesh, M.D, T. M. Soorya, M. R. Vismaya, Divya Janardhanan, T. P. Atira, K. B. Nidhin ve P. P. Ajeesh (2017). “Terminalia Chebula A Traditional Herbal Drug–A Short Review”, International Journal of Pharmaceutical Science Invention 6 (II): 39-40.
• Eberhard, Wolfram (1943). “Tobalar Etnik Bakımdan Hangi Zümreye Girerler”. A.Ü. DTCF Dergisi 1 (II): 19-32.
• Esin, Emel (1976). “Farhar-ı Halluh (Karluk Budist Sanatı)”. Türkiyat Mecmuası 18: 79-140.
• Esin, Emel (1972). “Muyanlık”, Uygur “Buyan” Yapısından (Vihara) Hakanlı Muyanlığına (Ribat) ve Selçuklu Han ile Medresesine Gelişme”. TTK Malazgirt Armağanı: Ankara. 75-102.
• Esin, Emel (1981). “OTACI Notes on Archaeology and Iconography Related to the Early History of Turkish Medical Science”. I International Congress On The History Of Turkish-Islamic Scıence and Technology İTÜ. 11-21.
• Gündüz, Şinasi (2002). “Keşişlik”. TDV İslam Ansiklopedisi. 322-324.
• Harman, Ömer Faruk .“Asa”. TDV DİA Ansiklopedisi. 449-450.
• Keown, Damien (2004). A Dictionary of Buddhism. Oxford University Press. Kirilen, Gürhan (2015). Budizm ve ve Orta Asya: Xuan Zang Seyahatnamesi, Gece Kitaplığı: Ankara.
• Kutlutürk, Cemil, Hilmi Ömer (2017).“Budda’nın Dinler Tarihi Disiplinine Katkısı”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (SAUIFD) 36. Cilt XIX. 139-167.
• Lai, Wen-ying. “TheVairocana Buddha of the Ah-ai Grottos in Xinjiang”, Yuan Kuang Buddhist Institute Paper 圓光佛學學報第十六期. 149-188.
• Lai, Wen-yin賴文英 (1999). “Tangdai Anxi Yulin 25 Kuzhi Lushena Fo 唐代安西榆林 25 窟之盧舍那佛”. Yuan Kuang Foxue Xue Bao 圓光佛學學報. 326-350.
• Lİ, Xiaorong 李小榮 (2002). “Lun Sui-Tang, Wudai Zhi Song Chu de Yao Shıfo Xinyang 論隋唐五代至宋初的藥師信仰”. Pumen Xüebao 普門學報. 1-26.
• Li, Yu-kuang 李玉况 (1990). “Tun-huang Yao-shi Fo Chin-pien Yan-chiu 敦煌藥師經變研究”. Ku-kung Hsüeh-shu Chi-k’an, 7/3 故宮學術季刊第七卷第三期. 1 – 39.
• Önal, Mehmet Naci (2003). “Dağ Kültü, Eren Kültü ve Şenliklerinin Muğla’daki Yansımaları”. bilig 25: 99-124.
• Pelliot, Paul (1903). “Le Bhaisajyaguru”. Bulletin de l'Ecolefrançaise d'Extrême-Orient. Tome 3. 33-37.
• Polat, Ülkü (2017). “Eski Uygur Türkçesinde İsim Cümleleri”, ÇÜTAD Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi 2, Cilt 2. 198- 321. Polo, Marco (2017). Kubilay Han’ın Sarayında Bir Venedikli Marco Polo Seyahatname. Çev. Leyla Tonguç Basmacı. Alfa: İstanbul. Ruben, Walter (1942). “Buddhist Vakıflar Hakında”. Çev. Meliha Torkak. Vakıflar Dergisi 2: 173-181.
• Su, Mei-wen 蘇美文 (2015). “Lun Dalu Mingguo Shıqı Yaoshı Fo Famenzhı Xin Quan Ci Yü Hongyang 論大陸民國時期藥師佛法門之新詮釋與弘揚”. Zhonghua Kezhi Daxüe Xüebao 中華科技大學學報 63: 51 – 88.
• Şeşen, Ramazan (1993). “Buhara”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 6. 363-367.
• Terzioğlu, Arslan (1993). “Selçuklu Hastahaneleri ve Avrupa Kültürüne Tesirleri”, Malazgirt Armağanı. 49-74.
• Terzioğlu, Arslan (1981). “Türklerin Orta Asya ve Hindistan’da İnşa Ettikleri Hastaneler” VIII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri. C. 2. Ankara. 803-813.
• The Caves of On Thousand Buddhas (2008). Russian Expedition on the Silk Roate on The Occasion of 190 years of the Asiatic Museum, Exebition Catalogue. The State Hermitage Museum the İnstitute of Oriental Manuscripts. Russian Academy of Siences: St. Petersburg.
• Tokyürek, Hacer (2014). “Eski Uygurcada Ayurveda Tıbbı ve Beş Unsur”. Türkiyat Mecmuası. C. 24. 235-260.
• Toparlı, Recep (2003). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü. TDK.
• Wee, Shao-teng (2003). The Textual Presentations of Maitreya İn Dunhuang During Early Tang. A Thesis Sumitted for The Degree of Master of Arts Department of Chinese Studies National University of Singapore.
• Yıldız, Hakkı Dursun (1992). “Bermekiler”. TDV İslam Ansiklopedisi. C. 5. 517-520.
• Yitik, Ali İhsan, Hammet Arslan (2011).“Vedalar ve Kaynağı Üzerine”. Milel ve Nihal İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi 1. C. 1. 225-250.
• Yitik, Ali İhsan (2012). “Vedalar”. TDV. DİA. C. 42. 593-594.
• Yun, Hsing (2005). Sutra of Medicine Buddha with an İntroduction Comments and Prayers. Buddha’s Light Publishing: CA. USA.
• “Terminalia chebula (Combretaceae)”. http://www.mmh-mms.com/downloads/mp21terminaliachebula.pdf (Erişim Tarihi 05-02 2020).
• Ch’uan, Kao Seng 高僧傳 (2002). CBETA 2059. Taipei. http://www.buddhason.org/tripitaka/T50/T50n2059_002.php (Erişim Tarihi 05-02-2020).
• http://www.fotuozhengfa.com/archives/35356 (Erişim Tarihi 05-02-2020).