Duvarın İki Yüzü: Kamusallığın Yapısal dönüşümü Bağlamında Graffiti ve Sokak Sanatını Yeniden Düşünmek

Year 2025, Volume: 10 Issue: 18, 193 - 219, 30.06.2025

Rasim Sarıkaya

https://doi.org/10.55004/tykhe.1583009

Abstract

Graffiti zaman zaman bir sanat formu olarak onurlandırılıyor olsa da, genellikle yasadışı ve rahatsızlık verici anarşist bir eylem olarak görülmektedir. Tartışmaya konu olmayan yönüyle graffitinin doğası buradayım demenin bir yolu olarak iletişimsel eyleme dayanır. Bu yönüyle kişisel bir edimin ötesine geçerek kamusallaşır ve kamu, kamusallık ve kamusal alan kavramlarıyla bağlantılı bir tarihsel dönüşüm sürecine yerleşir. Makalede graffitinin vandalizm ve anarşizmle birlikte tartışılmaya başlandığı 20. yüzyılın ikinci yarısı ve sonrası gelişmeler, Habermas’ın kamusal alan çalışmaları ve eleştirel yaklaşımlar üzerinden ele alınmıştır. Graffiti pratiğinin, bir tür evcilleştirilme ve/veya uzlaşı sürecinin ardından sokak sanatı veya muadili terminoloji üzerinden sanat kavramına eklemlendiği tezleri ve eleştirilerinin arka planı, kamusallık ve kamusal alan kavramlarıyla içerdiğini varsaydığımız koşutluluk ilişkisi üzerinden tartışılmıştır. Çalışma kapsamında, kültür endüstrisi, sanatın kurumsallaşması ve nihayetinde graffitiye uzanan silsile üzerine, kamusal alan ve yapısal dönüşümüne atıf yapmaksızın üretilen yargıların yerindeliği sorgulanmıştır. Araştırmanın sonucu, graffiti üzerine üretilen ve bir evrim sürecine işaret eden terminolojinin, kültür endüstrisi, kurumsal sanat ve/veya sanat piyasası tarafından yürütülen bir metalaştırma sürecinin ürünü olduğunu göstermektedir. Sanatın pek çok formunun yalnızca kültür endüstrisi ve sanat piyasası üzerinden okunabilecek dönüşüm sürecinin, graffiti veya sokak sanatı özelinde yalnızca bu kavramlar üzerinden açımlanabilmesi olanaksızdır; zira graffiti olgusu sanatın ötesinde sokak ve kamusal alana dairdir. Graffitiden sokak sanatına doğru işleyen sürecin, kamusal alanın yapısal dönüşümü üzerinden okunabilmesinin olanaklılığı ve hatta gerekliliği üzerine sunulan perspektifin çalışmayı özgün ve önemli kılacağı düşünülmektedir

Keywords

Graffiti , Sokak sanatı , Sanat , Kamu , Kamusal alan

The Two Faces of the Wall: Rethinking Graffiti and Street Art in The Context of The Structural Transformation of The Public Sphere

Abstract

While graffiti is sometimes honored as an art form, it is frequently seen as an illegal and disturbing anarchist act. In its non-controversial aspect, the nature of graffiti is based on communicative action as a way of saying I am here. Based on “communicative action” and “street”, it is publicized beyond being a personal act, and sits on a historical transformation track closely related to the concepts of public, publicness and public sphere. In the article, the developments in the second half of the 20th century and after, when graffiti started to be discussed together with vandalism and anarchism, have been addressed through Habermas' public sphere studies and critical approaches. The background of the theses and criticisms that graffiti practice is articulated to the concept of art through the terminology of street art or its equivalent after a process of domestication and/or reconciliation is discussed through the relation of parallelism that we assume it contains with the concepts of publicness and public sphere. Within the scope of our study, the appropriateness of the judgments produced on the cultural industry, the institutionalization of art and the sequence leading to graffiti without referring to the public sphere and its structural transformation is questioned. The result of the research shows that the terminology produced on graffiti, which refers to a process of evolution, seems to have been produced as a result of a commodification process carried out by the culture industry, institutional art and/or the art market. The transformation process of many forms of art, which can be read only through the culture industry and the art market, cannot be explained only through these concepts in the case of graffiti or street art because beyond art, the phenomenon of graffiti is about the street and public sphere. It is considered that the perspective presented on the necessity, beyond the possibility, of reading the process from graffiti to street art through the structural transformation of public sphere makes our study unique and important.

Keywords

graffiti , street art , art , public , public sphere

References

• Anti-social Behaviour Act (2003, c. 38). Penalty notices for graffiti and fly-posting (Part 6-44c). https://www.legislation.gov.uk/ukpga/2003/38/part/6 Armstrong, Simon. (2019). Street art. London: Thames & Hudson. Artun, Ali. (2021). Refik Anadol ve algoritma sanatı. E-Skop. Erişim Tarihi: 18.10.2024. https://www.e-skop.com/skopbulten/refik-anadol-ve-algoritma-sanati/6111
• Bürger, Peter. (2017). Avangard kuramı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Dahlgren, Peter. (2012). Kamusal alan ve medya: Yeni bir dönem mi? Ed. Eric Dacheux. Kamusal alan içinde, ss. 45-58. Ayrıntı Yayınları.
• Ellsworth-Jones, Will. (2015). Banksy duvarın ardındaki adam. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Evans, Graeme. (2016). Graffiti art and the city: From piece-making to place-making. Ed. Jeffrey Ian Ross. Routledge handbook of graffiti and street art içinde, ss. 168-182. New York: Routledge.
• Floris, Bernard. (2012), Kamusal alanı ve ekonomik alan. Ed. Eric Dacheux. Kamusal alan içinde, ss. 65-74. Ayrıntı Yayınları.
• Foster, Hal, (2020). Çağdaş sanatta siyasal kavramı. Ed. Ali Artun. Sanat siyaset, kültür çağında sanat ve kültürel politika içinde, ss. 131-154. İstanbul: İletişim Yayınları
• Fraser, Nancy. (2004), Kamusal alanı yeniden düşünmek: gerçekte varolan demokrasinin eleştirisine bir katkı. Ed. Meral Özbek. Kamusal alan içinde. ss. 103-133. Hil Yayın.
• Gastman, Roger. Neelon, Caleb. (2010). The history of american graffiti. New York: Harper Design.
• Habermas, Jürgen. (2004) . Kamusal alan. Ed. Meral Özbek. Kamusal alan içinde, ss. 95-102. Hil Yayın.
• Habermas, Jürgen. (2018). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Harvey, David. (2006). Postmodernliğin durumu. İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, David. (2019). Asi şehirler, şehir hakkından kentsel devrime doğru. İstanbul: Metis Yayınları.
• Kalaycı, Nazile. (2013). Farklılıkların temsili sorunu ve kamusal alan. Amme İdaresi Dergisi, 46(4), ss. 1-25.
• Kluge, Alexander ve Negt, Oskar. (2018). Kamusallık ve tecrübe, burjuva ve proleter kamusallığın analizine doğru. İstanbul: NotaBene Yayınları.
• Lefebvre, Henri. (2015). Şehir hakkı. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Lewisohn, Cedar. (2009). Street art: the graffiti revolution. London: Tate Publishing.
• Millie, Andrew. (2008). Anti-social behaviour, behavioural expectations and an urban aesthetic. British Journal of Criminology, 48(3), ss. 379-394.
• Mitchell, Don. (2020). Kent hakkı, sosyal adalet ve kamusal alan mücadelesi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Negt, Oskar. Kluge, Alexander. (2004). “Kamusal alan ve tecrübe”ye giriş. Ed. Meral Özbek. Kamusal alan içinde. ss. 133-139. Hil Yayın.
• Özbek, Meral. (2004). Kamusal alan. İstanbul: Hil Yayın.
• Smith, Matthew Ryan. (2017). Indigenous Graffiti and Street Art as Resistance. Ed. Sarah H. Awad ve Brady Wagoner. Street Art of Resistance içinde, ss. 251-274. Cham: Palgrave Macmillan.
• Tate Modern (2008, 04, 02). Street art at Tate Modern. Tate Modern. Erişim Tarihi: 26.10.2024. https://www.tate.org.uk/press/press-releases/street-art-tate-modern
• Wells, Maia Morgan. (2016). Graffiti, street art, and the evolution of the art market. Ed. Jeffrey Ian Ross. Routledge handbook of graffiti and street art içinde, ss. 464-474.New York: Routledge.
• Zieleniec, Andrzej. (2016). The right to write the city: Lefebvre and graffiti. Environnement Urbain/Urban Environment [Online], Volume 10. http://journals.openedition.org/eue/1421