Uluslararası İklim Değişikliği Anlaşmaları ve Türkiye’nin Tutumu

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 9 - 19, 03.07.2023

Sefa Furkan Selçuk

Öz

Son yıllarda uluslararası gündemde en çok dikkat çeken çevre sorunu küresel iklim değişikliğidir. Özellikle 21. Yüzyıldan itibaren iklim değişikliği sorununa karşı giderek artan endişeler, ülkeleri, ulusal ve uluslararası düzeyde önlem almaya mecbur bırakmıştır. Bu çalışmada iklim değişikliğine müdahale için Birleşmiş Milletler çatısı altında yapılmış uluslararası anlaşmaların içeriği, gelişim süreci ve Türkiye’nin bu anlaşmalar karşısındaki tutumu aktarılmıştır. İklim değişikliğinin etkilerinin sınırları aşarak küresel bir soruna yol açacak olması ulusal çabaları yetersiz bırakmış ve uluslararası bir müdahaleyi zorunlu kılmıştır. Gerekli önlemin zamanında alınmaması durumunda geri dönülemeyecek bir sorun haline döneceği düşüncesiyle, 1992 yılında Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi imzaya açılmış, 2005 yılında Kyoto Protokolü yürürlüğe girmiş ve 2016 yılında Paris Anlaşması yürürlüğe sokulmuştur. Türkiye, uluslararası anlaşmalarda gelişmiş ülke konumunda değerlendirilmesi nedeniyle ilk başta bu anlaşmalara uzak durmuştur. Müzakereler sonucunda çerçeve sözleşmedeki konumunda değişiklik yapmayı başaran ülke, hala birtakım itirazları bulunsa da 7 Ekim 2021 tarihinde Paris Anlaşmasını yürürlüğe sokmuştur.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, BMİDÇS, Kyoto Protokolü, Paris Anlaşması

International Climate Change Agreements and Turkey's Attitude

Öz

The most striking environmental issue on the international agenda in recent years is global climate change. Increasing concerns about the problem of climate change, especially since the 21st century, compelled countries to take measures at the national and international level. In this study, the content of international agreements made under the umbrella of the United Nations for climate change intervention, the development process and Turkey's attitude towards these agreements are explained. The fact that the effects of climate change will go beyond the borders and cause a global problem has left national efforts insufficient and necessitated an international intervention. With the thought that it will become an irreversible problem if the necessary measures are not taken on time, the United Nations Framework Convention on Climate Change was opened for signature in 1992, the Kyoto Protocol entered into force in 2005 and the Paris Agreement was put into effect in 2016. Since Turkey is considered as a developed country in international agreements, it initially stayed away from these agreements. The country, which managed to change its position in the framework agreement as a result of the negotiations, put the Paris Agreement into effect on October 7, 2021, even though it still has some objections.

Anahtar Kelimeler

İklim Değişikliği, BMİDÇS, Kyoto Protokolü, Paris Anlaşması

Kaynakça

• Hocaoğlu Bahadır, N., 2011, Avrupa Birliği‘nin İklim Değişikliği Politikaları Ve Türkiye‘nin Bu Politikalara Uyumu, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ayhan, D., 2010, Enerji, Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Bağlamında Küresel İklim Değişikliği Sorunsalı ve Kyoto Protokolü: Türkiye Analizi, Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baltacı, G., 2019, Küresel İklim Değişikliği ve İklim Değişikliği Politikalarını Etkileyen Argümanlar, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İklim Değişikliği Başkanlığı (ÇŞİDB), 2022, Sözleşme ve Protokoller, web sayfası: https://iklim.gov.tr, erişim tarihi: 28/11/2022.
• Kızılelma, Y., Çelik, M. A. ve Karabulut, M., 2015, İç Anadolu Bölgesinde sıcaklık ve yağışların trend analizi, Türk Coğrafya Dergisi, 64, 1‐10.
• IPCC, 2013, Climate Change 2013: The Physical Science Basis, [Stocker, T.F. ve ark. (ed.)], Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press.
• Mazlum, S. C., 2009, Turkey’s foreign policy on global atmospheric commons: Climate change and ozone depletion, Routledge.
• National Environmental Action Plan of Turkey, 1999, web sayfası: http://www.undp.org/content/dam/turkey/docs/Publications/EnvSust/neap-turkey.pdf, erişim tarihi: 13/05/2022.
• Okutan, E., 2018, Climate Change Policies of Germany, China, The United States And Turkey: A Comparative Analysis, The Degree of Master of Science, Middle East Technical University.
• United Nations, 1992, United Nations Framework Convention on Climate Change, web sayfası: https://unfccc.int/files/essential_background/background_publications_htmlpdf/application/pdf/conveng.pdf, erişim tarihi: 13/05/2022.
• Talu, N. ve Kocaman, H., 2019, Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadelede Politikalar, Yasal ve Kurumsal Yapı - İklim Değişikliği Eğitim Modülleri Serisi, WeGlobal.
• Başsüllü, Ç., Özdemir, E., Semerci, A., İpek, A. ve Tolunay, A., 2014, 22-24 Ekim, İklim Değişikliği Müzakerelerinde Ormancılık, II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, Isparta.
• Türkeş, M., 2001, Küresel İklimin Korunması, İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Türkiye, Tesisat Mühendisliği Dergisi, 61, 14-29.
• Kartal, T., 2018, Ulusaldan Yerele Türkiye’de İklim Değişikliği Politikaları ve Uygulamaları: Kayseri Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• United Nations, 1998, Kyoto Protocol to The United Nations Framework Convention on Climate Change, web sayfası: https://unfccc.int/resource/docs/convkp/kpeng.pdf, erişim tarihi: 13/05/2022.
• Uysal Oğuz, C., 2009, İklim Değişikliğinin Ekolojik Bir Süreç Olarak Küresel Ölçekte İrdelenmesi, Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, H. E., 2020, Kyoto’dan Paris’e Küresel İklim Politikaları, Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(10), 165-191.
• Deliktaş, A., 2021, Küresel İklim Değişikliği Konusuna Amerikan Yaklaşımı, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (2), 309-322.
• Goldstein, J. S. ve Pevehouse, J., C., 2015, Uluslararası İlişkiler, Çeviren: Haluk Özdemir, BB101 yayınları.
• Türkeş, M., 2006, Küresel İklimin Geleceği ve Kyoto Protokolü, Jeopolitik, 29, 99-107.
• Özüt, G. H., 2010, Kyoto Protokolü Sonrasında Uluslararası İklim Değişikliği Süreci ve Yerel Yönetimler, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Duru, B., 2001, Viyana'dan Kyoto'ya İklim Değişikliği Serüveni, Mülkiye Dergisi, 25(230), 301 – 333.
• Bachram, H., 2004, Climate Fraud and Carbon Colonialism: The New Trade in Greenhouse Gases, Capitalism Nature Socialism, 15(4), 5-20.
• Öztürk, M. ve Öztürk, A., 2019, BMİDÇS’den Paris Anlaşması’na: Birleşmiş Milletler’in İklim Değişikliğiyle Mücadele Çabaları, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 527-541.
• United Nations, 2015, Paris Agreement, web sayfası: https://unfccc.int/sites/default/files/english_paris_agreement.pdf, erişim tarihi: 13/05/2022.
• Republic of Turkey Intended Nationally Determined Contribution, 2015, web sayfası: https://unfccc.int/NDCREG, erişim tarihi: 13/05/2022.
• IPCC, 2018, Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty, [Masson-Delmotte, V., P. Zhai, H.-O. Pörtner, D. Roberts, J. Skea, … , M. Tignor, and T. Waterfield (eds.)], Cambridge University Press.