ANALYSIS OF GRADUATE THESES ON HAMZANÂME VOLUMES

Year 2025, Volume: 8 Issue: 3, 1153 - 1167, 30.09.2025

Mehmet Fatih Dinçaslan

https://doi.org/10.37999/udekad.1701203

Abstract

The Hamzanâme, a compendium spanning 72 volumes, holds a significant place in Turkish literature. This study aims to identify postgraduate theses on the Hamzanâme, a work from the Old Anatolian Turkish period, and to determine which volume or manuscript of a specific volume was the subject of these studies. In this context, to gather data for the study, postgraduate theses registered in the Council of Higher Education National Thesis Centre database were searched using the keywords Hamzavi, Hamzanâme and Old Anatolian Turkish. In the search, attention was paid to spelling variants of the keywords, different transliterations, and alternative forms or subtitles of the work's title. The data obtained from this search were tabulated and interpreted. The study utilized a document review method for the data collection process, while descriptive content analysis was employed for tabulating and interpreting the findings. The study reveals the trends in postgraduate theses on the volumes of the Hamzanâme and the specific volumes they focus on, offering suggestions for future research on the Hamzanâme volumes.

Keywords

Hamzanâme , content analysis , research tendency.

HAMZANÂME CİLTLERİ ÜZERİNE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLERİN ANALİZİ

Abstract

72 ciltlik bir külliyata sahip olan Hamzanâmeler Türk edebiyatında önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu çalışmada Eski Anadolu Türkçesi dönemi eserlerinden biri olan Hamzanâmeler üzerine yapılan lisansüstü tez çalışmalarının tespit edilmesi, tespit edilen lisansüstü tez çalışmalarında hangi cilt ya da hangi cildin hangi nüshası üzerinde çalışma yapıldığının saptanması ve Hamzanâmelerle ilgili lisansüstü düzeyde gerçekleştirilen çalışmaların içerik analizlerinin yapılarak söz konusu çalışmaların araştırma eğilimlerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın verilerine ulaşmak için Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri sisteminde kayıtlı olan lisansüstü tez çalışmaları; Hamzavi, Hamzanâme ve Eski Anadolu Türkçesi anahtar sözcükleri yazım varyantları, farklı transliterasyonlar, eser adlarının farklı biçimleri ya da alt başlıkları dikkate alınarak taranmış, tarama sonuçlarından elde edilen veriler tablolaştırılarak yorumlanmıştır. Veri toplama sürecinde doküman incelemesi yönteminden, bulguların tablolaştırılması ve yorumlanmasında da betimsel içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmada, Hamzanâme ciltleri üzerine yapılan lisansüstü tez çalışmalarının eğilimleri ve tezlerin konu edindiği ciltler ortaya konulmuş ve Hamzanâme ciltleri üzerine yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Keywords

Hamzanâme , içerik analizi , araştırma eğilimi.

References

• Açıkel, F. (2019). Hamza-Nâme (13. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Ahmed Mustafa, A. (2023). Hamzanâme (62. cilt /41a-80b) (inceleme-metin-gramatikal dizin-tıpkıbasım). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Akan, H. A. (2019). Hamza-Nâme (10. cilt) inceleme-metı̇n-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Akın, N. Ş. (2006). Hamzanâme (8. cilt, Yapı Kredi Sermet Çifter Ar. Kütüphanesi) metin- inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Aktürk, B. (2022). Hamzanâme (56. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Alabaşoğlu, M. (2022). Hamza-Nâme (48. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Albayrak, N. (1997). Hamzanâme maddesi. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 15.Cilt, 516-517. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Ateş, M. (2024). Hamza-nâme 53. cilt (transkripsiyonlu metin–imla-bağlamlı dizin ve işlevsel sözlük). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Aydın, M. (2017). Hamzanâme (29. cilt) (inceleme-metı̇n-sözlük-indeks). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Aydoğan, E. (2019). Hamzavi’nin Hamzanamesi (32. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Balaban, A. (2003). Hamza-nâme’de geçen zarf-fiil yapılı cümleler (1-88 varak). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Batur, N. H. (2022). Hamza-Nâme (54. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Baysal, S. C. (2008). Hamzanâme (7. cilt) gramer özellikleri, metin, sözlük, indeks. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Üniversitesi.
• Bolatkale, E. (2010). Külliyât-ı Emir Hamza’nın çeviri yazısı ve sözlüğü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Bulduk, T. B. (2019). Hamza-nâme (67. cilt): dil incelemesi - metin - dizin - tıpkıbasım. Hiper Yayın.
• Bulut, A. (2016). Hamzanâme (Hamzanâme 12. cilt gramer-transkripsiyonlu metin-sözlük-kişi adları/yer adları indeksi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Chalabee, S. A. M. (2022). Hamzanâme (24. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Çakmak, Y. (2018). Hamzanâme (17. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Çay, B. H. (2017). Hamza-Nâme (23. cilt) inceleme-metı̇n-sözlük-indeks.[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Çelebi, Â. (2018). Meşâir’üş-Şuʿarâ. (F. Kılıç, Haz.). Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Çelebi, E. (1896). Evliya Çelebi Seyahatnâmesi. İkdam Matbaası.
• Çopursan, V. Ü. (2018). Hamza-Nâme (27. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Çorak, R. (2018). Hamzanâme: Sâhibkırân ve Hamzazâde Rüstem’in maceraları. Ketebe Yayınları.
• Datlı, D. (2009). Hamzanâme (2. cilt) (metin-sözlük-indeks). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Deniz, T. (2018). Hamzanâme (14. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Dinçaslan, M. F. (2016). Hamzanâme (46. cilt, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi), gramer incelemesi-transkripsiyonlu metin-sözlük-indeks. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Dilipak, H. M. (2019). Hamzanâme (20. cilt, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Nadir Eserler Kütüphanesi), transkripsiyonlu metin, gramer incelemesi, sözlük, indeks. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Dinçer Ölçü, Z. (2024). Eski Anadolu Türkçesinde nezaket(sizlik) (Hamzanameler örneği). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Eryiğit, C. (2023). Hamza-nâme 71. cilt (dil incelemesi - metin - gramatikal dizin). [Yayımlanmamış doktora tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Faraşoğlu, Y. (2016). Hamzavî’nin Hamzanâmesi (26. cilt) giriş-inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Genç, Ş. (2021). Hamzanâme (35. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Girgiç, M. B. (2023). Hamzavi, Hamza-nâme (C.68, V.49a-96b) dil incelemesi - metin – dizin. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Güzel, A. (2009). Dini-Tasavvufi Türk edebiyatı el kitabı (4. baskı). Akçağ Yayınları.
• Hançer, F. (2018). Hamzanâme (11. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kahveci, N. (2020). Hamzanâme (55. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kaplan, S. (2019). Hamza-Nâme (6. cilt 2. kısım) inceleme- metin - sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Karahan, B. (2014). Hamzanâme: metin – dı̇zı̇n (14. cilt). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Karakoç, S. (2022). Hamzavî’nin Hamza-nâmesi (44. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kaya, A. (2018). Hamzanâme (5. cilt II. kısım) (inceleme-metı̇n-sözlük-indeks). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kaya, B. (2020). Hamzavî’nin Hamza-nâmesi (19. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kılıç, N. (2024). Hamzanâme (51. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kılıçarslan, A. (2021). Hamzanâme (57. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kırmıt, D. (2017). Hamzanâme (53. cı̇lt, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi), gramer incelemesı̇-transkripsiyonlu metin-sözlük-indeks. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Kocatürk, V. M. (1964). Türk edebiyatı tarihi. Edebiyat Yayınevi.
• Kont, M. (2019). Hamzanâme’nin 12. cildinin halkbilimsel incelenmesi (metin - sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Korkmaz, A. (2017). Hamzanâme (20. cilt) (inceleme-metı̇n-sözlük). [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kökyar, D. (2009). Hamzanâme’nı̇n otuzuncu cildi (inceleme-metı̇n). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Kumru, Y. (2019). Hamzanâme (18. cilt) (inceleme-metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Kurtçu, N. (2006). Hamza-nâme (16. cilt) kahramanlarının Türk destan edebiyatındaki yeri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Mamati, Ş. (2019). Hamza-Nâme 36. cilt- (inceleme-metı̇n-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Özal, K. E. (2023). Hamzanâme (25. cilt) (inceleme- metin-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Özkurvurduk, D. G. (2019). Hamzanâme (34. cilt) inceleme-metı̇n-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Saeed Dilovan, D. (2023). Hamzanâme (62. cilt /1b-40b) (inceleme-metin- gramatikal dizin-tıpkıbasım). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Sezen, L. (1988). Hamzanâmelerin halk edebiyatındaki yeri. [Yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Sezen, L. (1991). Halk edebiyatında Hamzanâmeler. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sıvışan, H. İ. (2020). Hamzanâme (60. cilt / 54a-105b) çeviri - yazı - dizin. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi.
• Soyal, T. (2018). Hamzanâme’nin birinci cildi (inceleme - metin). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Tarun, S. (2018). Hamzanâme (33. cilt) (inceleme-metı̇n-sözlük-indeks). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Tatlı, Y. (2017). Hamzanâme (9. cilt) (inceleme-metı̇n-sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Telli, B. (2019). Hamza-nâme (70. cilt): dil incelemesi - metin - dizin - tıpkıbasım. Hiper Yayın.
• Turgut, K. (2022). Hamza-nâme (49. cilt) (inceleme - metin - sözlük). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Türk, O. (2016). Hamza-nâme 72. cildinin üzerine bir dil incelemesi (inceleme - metin - dizin - sözlük) [Doktora tezi]. Girne Amerikan Üniversitesi.
• Yazıcı, T. (1994). Fars edebiyatında destan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 9. Cilt, s. 205. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yelten, M. (2013). Hamza-nâme’nin yeni ciltleri ve okunma mekânları. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (9), 151-165.
• Yeşiloğlu, N. (2021). Hamza-Nâme (46. cilt) metin-sözlük –inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yıkılmaz, A. (2005). Hamzanâme: metin-dizin (158b-250b). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, M. A. (2019). Hamzanâme (5. cilt, I. kısım) (inceleme-metin sözlük). [Yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yıldız, R. (2019). Hamzanâme (60. cilt / 1a-53b) çeviri yazı – dizin. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi. Yılmaz, Y. (2018). Hamza-Nâme (6. cilt 1. kısım) inceleme- metin- sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Yücel Oğuz, C. (2021). Hamzanâme (12. cilt) inceleme-metin-sözlük. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Arel Üniversitesi.
• Zengin, Y. (2005). Hamzanâme (31. cild) metin-inceleme. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Zülfikar, V. (2024). Menâkıb-ı Hazret-i Hamza (Hamza-nâme 64. cild) (inceleme-metin-özel adlar dizini-tıpkıbasım).[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muş Alparslan Üniversitesi.