Farklı Kavramsal Değişim Metotlarının 5E Modeline Entegrasyonu: Sıvı Basıncı Örneği

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 242 - 265, 26.10.2022

Atike Sarı , Çiğdem Şahin Çakır

https://doi.org/10.32960/uead.1166115

Öz

Bu çalışmanın amacı ortaokul 8. Sınıf sıvı basıncı konusunda kavram yanılgılarının giderilmesine yönelik olarak kavram karikatürü, Tahmin-Gözlem-Açıklama (TGA) tekniği, analoji ve kavramsal değişim metninden oluşan kavramsal değişim metotlarının 5E modeline entegrasyonuna dayalı bir öğretim etkinliği geliştirmek ve sunmaktır. Bu amaç doğrultusunda geliştirilen kavram karikatürü, TGA tekniği, analoji ve kavramsal değişim metinleri bir çalışma yaprağında 5E modeline göre yerleştirilmiştir. Çalışma yaprağı geliştirilmesindeki amaç öğretmenin ve öğrencinin dersi daha kolay takip edebilmesini sağlamaktır. Bu çalışma teorik düzeyde kalmış olup uygulanıp kavram yanılgılarını giderme konusunda etkililiği test edilmemiştir. Bu araştırmada geliştirilen çalışma yapraklarının etkililiğinin değerlendirilmesi bir başka araştırmanın konusu olabilir. Araştırma kapsamında geliştirilen farklı kavramsal değişim metotlarının 5E modeline entegrasyonu ile zenginleştirilen çalışma yapraklarının bu alanda araştırma yapanlara ve öğretmenlere kaynak oluşturacağına inanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sıvı basıncı, kavram yanılgısı, 5E modeli, kavram karikatürü, Tahmin-Gözlem-Açıklama (TGA), analoji, kavramsal değişim metni.

Integration of Different Conceptual Change Methods into the 5E Model: An Example of Fluid Pressure

Öz

The aim of this study was to develop and present a teaching activity based on the integration of conceptual change methods consisting of concept cartoon, Prediction-Observation-Explanation (POE) technique, analogy and conceptual change text into the 5E model in order to remedy misconceptions about fluid pressure in the 8th grade of secondary school. Concept cartoon, TGA technique, analogy and conceptual change texts developed for this purpose were placed in a worksheet according to the 5E model. The purpose of developing the worksheet is to enable the teacher and the student to follow the lesson more easily. This study has remained at the theoretical level and has not been applied and tested to be effective in remedying misconceptions. Evaluation of the effectiveness of the worksheets developed in this study may be the subject of another research. It is believed that the worksheets enriched by the integration of different conceptual change methods developed within the scope of the research into the 5E model will be a resource for researchers and teachers in this field.

Anahtar Kelimeler

Fluid pressure, misconception, 5E model, concept cartoon, Prediction-Observation-Explanation (POE), analogy, conceptual change text.

Kaynakça

• Abdusselam, M.S., Kilis, S., Şahin Çakır, Ç. & Abdusselam, Z. (2018) Examining Microscopic Organisms under Augmented Reality Microscope: A 5E Learning Model Lesson. Science Activities, 55:1-2, 68-74.
• Akgün, Ö. E. (2005) Kavramsal değişim stratejileri, çalışma türü ve bireysel farklılıkların öğrencilerin başarısı ve tutumları üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aksoy, G., & Gürbüz, F. (2013). 5E modeli’nin öğrencilerin akademik başarısına etkisi: “Kuvvet ve Hareket” ünitesi örneği. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 1-16.
• Akyürek, E., & Afacan, Ö. (2013). İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin “Hücre bölünmesi ve Kalıtım” ünitesindeki kavram yanılgılarının tespiti ve anoloji ile kavramsal değişim metinleri kullanılarak giderilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 175-793.
• Atasoy, Ş. & Ergin, S. (2017) The effect of concept cartoon embedded worksheets on grade 9 students’ conceptual understanding of Newton’s Laws of Motion. Research in Science & Technological Education, 35(1), 58-73, Doi: 10.1080/02635143.2016.1248926.
• Atasoy, Ş., Tekbıyık, A., & Gülay, A. (2013). Beşinci sınıf öğrencilerinin ses kavramını anlamaları üzerine kavram karikatürlerinin etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 10(1), 176-196.
• Aykutlu, I., & Şen, A. İ. (2012). Üç aşamalı test, kavram haritası ve analoji kullanılarak lise öğrencilerinin elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(166), 275-286.
• Aykutlu, I., & Şen, A. İ. (2011). Lise öğrencilerinin elektrik akımı konusundaki kavram yanılgılarının belirlenmesinde ve giderilmesinde analojilerin kullanılması. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 221-250.
• Bilen, K., & Köse, S. (2012). Yapılandırmacı öğrenme teorisine dayalı etkili bir strateji: tahmin-gözlem-açıklama (TGA) bitkilerde büyüme ve gelişme. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(1), 123-136.
• Bilgin, İ., & Geban, Ö. (2001). Benzeşim (analoji) yöntemi kullanarak lise 2. sınıf öğrencilerinin kimyasal denge konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(20).
• Bodner, G. M., (1990). Why good teaching fails and hard-working students do not always succeed. Spectrum, 28(1), 27- 32.
• Bybee, R. W., Taylor, J. A., Gardner, A., Van Scotter, P., Powell, J. C., Westbrook, A., & Landes, N. (2006). The BSCS 5E instructional model: Origins and effectiveness. Colorado Springs, Co: BSCS, 5, 88-98.
• Çakır, Ö. S., Geban, Ö., & Yürük, N. (2002). Effectiveness of conceptual change text‐oriented instruction on students' understanding of cellular respiration concepts. Biochemistry and Molecular Biology Education, 30(4), 239-243.
• Caner, S. (2008). Canlıların sınıflandırılması konusunda bilgisayar destekli materyal geliştirilerek 5E modeline uygulanması ve kavram yanılgılarını gidermedeki etkinliği. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Çepni, S., & Çoruhlu, T. Ş. (2014). Güneş sistemi ve ötesi: Uzay bilmecesi ünitesinde zenginleştirilmiş 5E öğretim modeline uygun hazırlanan öğrenme ortamlarının öğrenci başarısı üzerine etkisinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(2), 343-370.
• Chambers: K., & Andre, T. (1997). Gender, prior knowledge, interest, and experience in electricity and conceptual change text manipulations in learning about direct current. Journal of Research in Science Teaching. The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 34(2), 107-123.
• Coştu, B., Ünal, S., & Ayas, A. (2007). Günlük yaşamdaki olayların fen bilimleri öğretiminde kullanılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 197-207.
• Demirbaş, M., Tanrıverdi, G., Altınışık, D., & Şahintürk, Y. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çözeltiler konusundaki kavram yanılgılarının giderilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Sakarya University Journal of Education, 1(2), 52-69.
• Demircioğlu, G., Demircioğlu, H., & Vural, S. (2016). 5E öğretim modelinin üstün yetenekli öğrencilerin buharlaşma ve yoğuşma kavramlarını anlamaları üzerine etkisi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(2), 821-838.
• Dilber, R. 2006. Fizik öğretiminde analoji kullanımının ve kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarının giderilmesine ve öğrenci başarısına etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Dilber, R., & Duzgun, B. (2008). Effectiveness of analogy on students' success and elimination of misconceptions. Latin-American Journal of Physics Education, 2(3), 74-183
• Duit, R. (1991). On the role of analogies and metaphors in learning science. Science Education, 75(6), 649-672.
• Ekim, K. (2007). İlköğretim fen öğretiminde kavramsal karikatürlerin öğrencilerin kavram yanılgılarını gidermedeki etkisi. (Doktora tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Eryılmaz, A., & Tatlı, A. (2000). ODTÜ öğrencilerinin mekanik konusundaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 93-98.
• Gabel, D. L., & Samuel, K. V. (1986). High school students' ability to solve molarity problems and their analog counterparts. Journal of Research in Science Teaching, 23(2), 165-176.
• İpek Akbulut, H., Şahin, Ç. & Çepni, S. (2012). Effect of using different teaching methods and techniques embedded within the 5E instructional model on removing students’ alternative conceptions Fluid pressure. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 4(4), 2403-2414.
• İpek, H. & Çalık, M. (2008). Combining different conceptual change methods within four step constructivist teaching: A sample teaching of series and parallel circuits. International Journal of Environmental & Science Education, 3(3), 143-153.
• Kabapinar, F. (2005). Effectiveness of teaching via concept cartoons from the point of view of constructivist approach. Educational Sciences: Theory & Practice, 5(1), 135-146.
• Karsli, F., & Ayas, A., (2013). Farklı kavramsal değişim yöntemleri ile alternatif kavramları gidermek ve bilimsel süreç becerilerini geliştirmek mümkün müdür? Elektrokimyasal piller örneği. Journal of Computer and Education Research, 1(1), 1-26.
• Kaya, F. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarında fotosentez ve bitkilerde solunum konularında görülen kavram yanılgılarının giderilmesinde bilgisayar destekli kavramsal değişim metinlerinin etkisi . (Yüksek lisans tezi), Pamukkale üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli
• Kearney, M., Treagust, D. F., Yeo, S., & Zadnik, M. G. (2001). Student and teacher perceptions of the use of multimedia supported predict–observe–explain tasks to probe understanding. Research in Science Education, 31(4), 589-615.
• Keogh, B. & Naylor, S. (1999). Concept cartoons, teaching and learning in science: An evaluation. International Journal of Science Education, 21(4). 431- 446.
• Kesercioğlu, T., Yılmaz, H., Çavaş, P. H., & Çavaş, B. (2004). İlköğretim fen bilgisi öğretiminde analojilerin kullanımı:“örnek uygulamalar”. Ege Eğitim Dergisi, 5(1), 35-44.
• Köse, S., Ayas, A., &Uşak, M. (2006). The effect of conceptual change texts instructions on overcoming prospective science teachers’ misconceptions of photosynthesis and respiration in plants. International Journal of Environmental and Science Education, 1(1), 78-103.
• Liew, C. W., & Treagust, D. F. (1998, April,). The effectiveness of predict-observe-explain tasks in diagnosing students' understanding of science and in identifying their levels of achievement. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Diego.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 2018. Fen Bilimleri Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. MEB Yayınları, Ankara. 22 Ağustos 2022 tarihinde http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312311937-FEN%20B%C4%B0L%C4%B0MLER%C4%B0%20%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M%20PROGRAMI2018.pdf adresinden erişilmiştir.
• Novak, J. D. (2002). Meaningful learning: The essential factor for conceptual change in limited or inappropriate propositional hierarchies leading to empowerment of learners. Science education, 86(4), 548-571.
• Ormancı, Ü. & Şaşmaz Ören, F. (2011). Assessment of concept cartoons: An examplary study on scoring. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 3582-3589.
• Özçelik, H. (2019). Kavram karikatürleri ile desteklenen tahmin et-gözle-açıkla (TGA) yönteminin ortaokul öğrencilerinin sorgulama becerileri, bilimsel süreç becerileri ve kavram öğrenmelerine etkisi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özmen, H., Demircioğlu, H. & Demircioğlu, G. (2009). The effects of conceptual change texts accompanied with animations on overcoming 11th grade students’ alternative conceptions of chemical bonding. Computers & Education, 52, 681-695.
• Şahin Ç, Çalık M, Çepni S (2009). Using different conceptual change methods embedded within 5E model: a sample teaching of liquid pressure. Energy Educ Sci Technol Part B Soc Educ Stud., 1(3), 115–125
• Şahin, Ç. (2010). İlköğretim 8. sınıf “kuvvet ve hareket” ünitesinde “zenginleştirilmiş 5e öğretim modeli”ne göre rehber materyaller tasarlanması, uygulanması ve değerlendirilmesi. Doktora Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Şahin, Ç., & Çepni, S. (2012). 5E öğretim modeline dayalı öğretimin öğrencilerin gaz basıncı ile ilgili kavramsal anlamalarına etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 6(1), 220-264.
• Şahin, Ç., & Çepni, S. (2012). Effect of different teaching methods and techniques embedded in the 5E instructional model on students' learning about buoyancy force. International Journal of Physics & Chemistry Education, 4(2), 97-127.
• Sahin, C., Arıkurt, E., & Durukan, U. G. (2015). Comparing the effect of the concept cartoons and conceptual change texts on students’ astronomy attitudes. Oxidation Communications 38: 1(1A), 508-520.
• Şahin, Ç., Bülbül, E., & Durukan, Ü. G. (2013). Öğrencilerin gök cisimleri konusundaki alternatif kavramlarının giderilmesinde kavramsal değişim metinlerinin etkisi. Journal of Computer and Education Research, 1(2), 38-64.
• Şahin, Ç., Durukan, Ü. G., & Arıkurt, E. (2017). Effect of 5e teaching model on primary school pre-service teachers’ learning on some astronomy concepts. Journal of Baltic Science Education, 16(2), 148.
• Şahin, Ç., İpek Akbulut, H., & Çepni, S. (2012). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine animasyon, analoji ve çalışma yaprağı ile katı basıncının öğretilmesi [Teaching of solid pressure with animation, analogy and worksheet to primary 8th students]. Öğretim Teknolojileri ve Öğretmen Eğitimi Dergisi [The Journal of Instructional Technologies &Teacher Education], 1(1), 22-51.
• Şahin-Çakır, Ç. (2021). Etkinliklerle astronomi öğretimi, Editör: Sedat KARAÇAM, Astronomi öğretiminde kavram karikatürü, Ankara: Palme Yayınevi, s.46-66.
• Şendur, G., Toprak, M., & Pekmaz, E. Ş. (2008). Buharlaşma ve kaynama konularındaki kavram yanılgılarının önlenmesinde analoji yönteminin etkisi. Ege Eğitim Dergisi, 9(2), 37-58.
• Serttaş, S. & Yenilmez Türkoğlu, A. (2020). Diagnosing students’ misconceptions of astronomy through concept cartoons. Participatory Educational Research (PER), 7(2), 164-182, http://dx.doi.org/10.17275/per.20.27.7.2.
• Smith, E. L., Blakeslee, T. D., & Anderson, C. W. (1993). Teaching strategies associated with conceptual change learning in science. Journal of Research in Science teaching, 30(2), 111-126.
• Stephenson, P. & Warwick, P., (2002). Using concept cartoons to support progression in students’ understanding of light. Physic Education, 37(2), 135-141.
• Tekkaya, C., Çapa,Y., & Yılmaz, Ö. (2000). Biyoloji öğretmen adaylarının genel biyoloji konularındaki kavram yanılgıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 140-147.
• Uyanık, G., & Dindar, H. (2016). İlkokul 4. sınıf fen bilimleri dersinde kavramsal değişim metinlerinin kavram yanılgılarının giderilmesine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2).
• White, R. T. (1994). Commentary: Conceptual and conceptual change. Learning and Instruction, 4(1), 117-121.
• Yağbasan, R., & Gülçiçek, Ç. (2003). Fen öğretiminde kavram yanılgılarının karakteristiklerinin tanımlanması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(13), 102-120.
• Yolcu, H., Karamustafaoğlu, S., & Karamustafaoğlu, O. (2021). Fen bilimleri eğitiminde kavram öğretimi yöntemlerine dayalı rehber materyal tasarımı: Kuvvet ve hareket. Turkish Journal of Primary Education, 6(2), 126-156.
• Yürük, N., & Çakır, Ö. S. (2000). Lise öğrencilerinde oksijenli ve oksijensiz solunum konusunda görülen kavram yanılgılarının saptanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(18), 185-191.