According to Teachers Opinions Problems Encountered by Students in their Vocational Education in Businesses and Solution Suggestions

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 31 - 48, 27.10.2023

Esra Demir , Süleyman Göksoy

https://doi.org/10.32960/uead.1240131

Cited By: 1

Öz

In this research, it was aimed to reveal the vocational education processes of the students studying in special education vocational schools in the direction of teachers opinions, the problems they encountered in this process and to determine the solution proposals. Case study design, one of the qualitative research methods, was used. The study group of the research consisted of 10 vocational teachers working in the Special Education Vocational School in the city center of Düzce in the 2022-2023 academic year. Criterion sampling method, one of the purposeful sampling methods, was preferred. Interview technique was used in this study. Data were collected through a semi-structured interview form. Content analysis technique was used in the analysis of the data. The research data are under six themes: 'problems arising from students in vocational education in enterprises and solution suggestions', 'problems arising from the employer in vocational training in enterprises and solution suggestions', 'problems arising from the business in vocational training in enterprises (working conditions, work environment) and solution suggestions'. are grouped. As a result of the research, it has been determined that the students in vocational education in enterprises have socialization problems and have problems in adapting to business rules. It has been observed that employers approach students with prejudice, and there are many problems such as working hours and wage payments. As a result of the research, it has been suggested that students, employers and business employees in vocational education can be informed, legal regulations, promotions and awareness trainings and awareness-raising activities can be carried out.

Anahtar Kelimeler

Vocational education in enterprises, special education vocational school, individuals with intellectual disabilities

Öğretmen Görüşlerine Göre Öğrencilerin İşletmelerde Mesleki Eğitimlerinde Karşılaştıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Öz

Bu araştırmada, öğretmen görüşleri doğrultusunda özel eğitim meslek okullarında öğrenim gören öğrencilerin işletmelerde mesleki eğitim süreçleri, bu süreçte karşılaşmış oldukları sorunların ortaya konulması ve çözüm önerilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Düzce il merkezinde Özel Eğitim Meslek Okulunda görev yapan 10 meslek öğretmeni oluşturmuştur. Amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örneklem yöntemi tercih edilmiştir. Bu araştırmada görüşme tekniği kullanılmıştır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırma verileri, ‘işletmelerde mesleki eğitimde öğrenciden kaynaklı sorunlar ve çözüm önerileri’, ‘işletmelerde mesleki eğitimde işverenden kaynaklı sorunlar ve çözüm önerileri’, ‘işletmelerde mesleki eğitimde işletmeden kaynaklı sorunlar (çalışma şartları, iş ortamı) ve çözüm önerileri’ olmak üzere altı tema altında gruplandırılmıştır. Araştırma sonucunda işletmelerde mesleki eğitimde öğrencilerin sosyalleşme sorunu yaşadıkları ve işletme kurallarına uyum sağlamada sorun yaşadıkları tespit edilmiştir. İşverenlerin öğrencilere ön yargı ile yaklaştığı, çalışma saatleri ve ücret ödemeleri gibi birçok sorun yaşandığı görülmüştür. Araştırma sonucunda işletmelerde mesleki eğitimde öğrenciler, işverenler ve işletme çalışanlarına bilgilendirme çalışmaları yapma, yasal düzenlemeler yapma, tanıtımlar yapma ve farkındalık eğitimleri ile bilinçlendirme çalışmaları yapılabileceği önerilerinde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İşletmelerde mesleki eğitim, Özel eğitim meslek okulu, Zihinsel yetersizliği olan birey

Kaynakça

• Akçamete, G. (2014). Yetersizliği olan çocukların ve gençlerin işe hazırlanmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-15.
• Altay, F., & Üstün, N. (2011). Mesleki eğitim sistemi, Araştırma raporu. Konya: Konya Ticaret Odası, 46-118.
• Arslan, H., & Altıntaş, G. (2012). Engellilerin çalışma yaşamına katılımını arttırarak toplumla kaynaşmalarını sağlamayı hedefleyen bir model önerisi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-186.
• Baran, N., & Cavkaytar, A. (2007). İşverenlerin zihin engelli bireylerin istihdamlarına ilişkin görüş ve önerileri. İlköğretim Online, 6(2), 213-225.
• Brolin, D. (1997). Life centered career education: a competency based approach.fifth edition. Council for Exceptional Children, Reston, Va., 407-757, ISBN-0-86586-292-3.
• Çam, N. (2019). Özel eğitim meslek okullarinda öğrenim gören bireylerin işe yerleştirilme süreçlerine ve iş yerindeki yaşantılarına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Çorbacı Serin, G., & Girli, A. (2012). zihinsel engelli ergenlerin sosyal beceri düzeyleri ve davranış problemleri ile ebeveynlerinin genel öz yeterlilik algı düzeylerinin karşılaştırılarak incelenmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 69-81.
• Fugate, M., Kinicki, A., & Ashforth, B. (2004). Employability: A psycho-social construct, its dimensions, and applications. Journal of Vocational Behavior, 65(1), 14-38.
• Genç, Y., & Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 363-393.
• Greenan, J., Wu, M., & Black, E. (2002). Perspectives on employing individuals with special needs. The Journal of Tecnology Studies, 27(1), 29-37.
• Güler, Z. (2015). Özel politika gerektiren gruplarin iş yaşamindaki sağlik ve güvenlik riskleri ile kontrol tedbirleri. Çalışma Dünyası Dergisi , 2, 117-134.
• Güneş, N., & Akçamete, G. (2014). Özel gereksinimi olan bireylerin mesleki istihdami Çorum ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-15.
• Gürsel, O., Ergenekon, Y., & Batu, E. (2007). Gelişimsel geriliği olan bireylere okuldan işe geçiş becerilerinin kazandirilmasina ilişkin öğretmenlerin ve yöneticilerin görüşleri. AİBÜ, Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 54-77.
• Güvenç, S. (2014). Belediyelerde engelli personel istihdamı, sorunları ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Hernandez, B., Keys, C., & Balcazar, F. (2000). Employer attitudes toward workers with disabilities and their ADA employment rights: a literature review. Americans with Disabilities Act. Journal of Rehabilitation, 66(4), 4-16.
• Kanyılmaz Polat, E. (2020). Engelli bireylerin çalişma yaşaminda karşilaştiklari sorunlara yönelik nitel bir araştırma: Çanakkale örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 869-897, doi.org/10.46928/iticusbe.758135.
• Kurt, B. (2020). Zihinsel engelli bireylerin istihdam sorunu ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Küçükali, A. (2014). Engellilere uygulanan sosyal politikaların değerlendirilmesi: Atatürk üniversitesi örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 59-86.
• Mesleki Eğitim Kanunu https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.3308.pdf
• MEB. (2021). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_09/13145613_Ozel_EYitim_Hizmetleri_YonetmeliYi_son.pdf
• MEB. (2021). Özel eğitim ve rehberlik hizmetleri genel müdürlüğü https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2021_02/04102647_ZYHYNSEL_YETERSYZLYYY_OLAN_BYREYLER_TR.pdf
• MEB. (2018). Özel eğitim ve rehberlik hizmetleri genel müdürlüğü http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_10/03153236_HAFYF_ZYHYN_OTYZM_YY_VE_MESLEK.pdf
• Özbey, F., & Diken, İ. (2010). Zihinsel yetersizliği olan bireylerin iş - meslek eğitimi ve istihdamlarına yönelik Türkiye’de yapilan araştirmalarin gözden geçirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(2), 19-42.
• Özer, D., Aral, N., Özer, K., Güvenç, A., Tatar, N., & Hindistan, E. (1999). Eğitilebilir zihinsel engelli çocukların motor yeterliliklerinin normal gelişim gösteren yaşıtları ile karşılaştırılarak incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3, 3-14.
• Şener, B., & Tanrısever, C. (2017). Lise düzeyinde turizm eğitimi alan hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin staj süreçlerine ilişkin işveren tutumları. Akademik Bakış Dergisi, 64, 380-403.
• Uçar Rasmussen, M., & Yıkmış, A. (2020). Özel gereksinimli çocuklarin mesleki eğitim ve istihdamina yönelik annelerin görüşlerinin incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - ENAD, 8(1), 324-345. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.8c.1s.14m.
• Uçar, A. (2016). Zihin yetersizliği olan bireylerin istihdam sürecinde yer alan paydaşların, istihdam sürecine yönelik görüş ve önerileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Üstün, E., & Çıkılı, Y. (2019). Özel eğitim mesleki eğitim merkezlerindeki öğrencilerin staj ve meslek hayatında sahip olması gereken sosyal becerilerinin öğretmen ve idareci görüşlerine göre belirlenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi (AKEF), 1(2), 72-85.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, G. (2020). Zihin yetersizliği olan genç yetişkinleri istihdama hazırlamada bağımsız yaşam programının etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.