ULUSLARARASI CEZA HUKUKU’NDA EVRENSELLİK İLKESİ

Year 2020, Volume: 2 Issue: 1, 46 - 60, 30.06.2020

Burak Kaya

Abstract

Bu çalışmada; Westphalia anlaşmalarıyla anlamı farklılaşan ‘egemenlik ilkesi’ kapsamında, modern devletlerin uluslararası hukuk çerçevesinde ihdas ettikleri evrensel yargı yetkisi (evrensellik) ilkesi irdelenmiştir. Çalışmanın ilk bölümünde; Londra Sözleşmesi’yle kurulan Nürnberg Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, idari işlemle kurulan Tokyo Uluslararası Askeri Ceza Mahkemesi, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kararlarıyla kurulan uluslararası ceza mahkemeleri ve devletlerin iç hukuk yargılamaları, evrensel yargı yetkisi kapsamında irdelenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde; evrensel yargı yetkisinin uluslararası temel nedenlerine ve tanımlarına değinilmiştir. Bu bölümün sonunda; temsile dayalı yargı yetkisi de tanımlandıktan sonra evrensel yargı yetkisi ve temsile dayalı yargı yetkisi arasındaki farklar belirtilmiştir. Sonuç bölümündeyse; uluslararası suç ve sınıraşan suç kavramları kısaca tanımlandıktan sonra uluslararası suçların, evrensel yargı yetkisi kapsamında olduğu; sınıraşan suçlarda yargı yetkisinin tespitiyse, ancak sözleşmelerin incelenmesiyle belirlenebileceği, bazı sözleşmeler örnek gösterilerek ortaya koyulmuştur. Örnek gösterilen bu sözleşmeler, bazı yazarlar tarafından evrensel yargı yetkisi kapsamında değerlendirilmektedir. Ancak bu sözleşmelere göre, evrensel yargı yetkisi değil, sözleşmelerde belirtilen madde hükümlerine göre yargı yetkisinin ihdas edilmesinin gerektiği; mülkilik, kişisellik ve korunma ilkeleri uygulanamadığı durumlarda sadece temsile dayalı yargı yetkisinin uygulanabileceği ortaya koyulmuştur. Bu çalışmadaki asıl amaç; evrensel yargı yetkisinin temsile dayalı yargı yetkisinden farklı bir yetki ilkesi olduğu sonucuna ulaşmaktır. Böylece devletler arasında ortaya çıkabilecek yetki çatışmaları da önlenmiş olacaktır. Uluslararası suç ve sınıraşan suç kavramlarına kısaca ve sonuç bölümünde yer verilmesindeki amaçsa, ‘suç tipi’ açısından konunun anlaşılabilirliğini sağlamaktır.

Keywords

Evrensellik İlkesi, Uluslararası Ceza Mahkemeleri, Temsile Dayalı Yargı Yetkisi

References

• Acer, Y. ve İ. Kaya (2010). Uluslararası Hukuk: Temel Ders Kitabı. Ankara: USAK Yayınları.
• Akande, D. (2009). The Oxford Companion to International Criminal Justice. (Ed. Antonio Cassese). New York: Oxford University Press.
• Artuk, M. E., A. Gökcen ve A. C. YENİDÜNYA (2015). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Adalet Yayınevi.
• Aust, A. (2010). Handbook of ınternational Law. Cambridge: Cambridge University Press.
• Aydın, D. (2011). “Ceza Kanunlarının Yer Yönünden Uygulanması”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (94). 131-148.
• Baniela, S. I. ve J. V. Rios. (2012). “Piracy in Somalia: A Challenge to The International Community”. The Journal of Navigation, 65, 693-710.
• Baroni, F. (2000). “The International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia and Its Mission to Restore Peace”. Pace International Law Review, 12(2), 233-252.
• Bassiouni, M. C. (2001). “Universal Jurisdiction for International Crimes: Historical Perspectives and Contemporary Practice”. Virginia Journal of International Law, 42(1), 82-157.
• Bianchi, A. (1999). “Immunity versus Human Rights: The Pinochet Case”. European Journal of International Law, 10(2), 237–277.
• Boot, M. (2002). Nullum Crimen Sine Lege and the Subject Matter Jurisdiction of the International Criminal Court: Genocide, Crimes against Humanity and War Crimes, Oxford: Intersentia.
• Brouwer, Anne M. D. ve A. Smeulers (2016). Elgar Companions to Internationals Courts and Tribunals. United Kingdom: Edward Elgar Publishing.
• Centel, N. Z. Hamide ve Ö. ÇAKMUT (2014). Türk Ceza Hukukuna Giriş. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Chubrikj, S. ve N. Chalovska (2016). Use of actio popularis in Cases of Discrimination. (Ed. Zaneta Poposka). Skopje: Gaia Design.
• Çiftcioğlu, C. T. (2013). “Vatandaş Tarafından Yurtdışında İşlenen Suçların Yurt İçinde Soruşturulması ve Kovuşturulması”. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (106), 115-138.
• Damgaard, C. (2008). Individual Criminal Responsibility for Core International Crimes. Berlin: Springer.
• Değirmenci, O. (2013). “Çeşitli Görünümleriyle Uluslararası Suç Kavramı: Dar ve Geniş Anlamda Uluslararası Suçlar ve Türk Hukuku”. İÜHFM, LXXI(1), 229-266.
• Demirbaş, T. (2014). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Dikici, F. M. (2007). Ceza Hukuku ve Ceza Muhakeme Hukuku. İstanbul: Agon Bilgi Akademisi.
• Dimitrakos, D. (2014), The Principle of Universal Jurisdiction & The International Criminal, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2383587.
• Emgili, F. (2012). “Bosna-Hersek Trajedisinde (1992-1995) Türk Birliği”. Güney-Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (12), 57-87.
• Ercan, İ. (2016). Ceza Hukuku Genel Hükümler, Kocaeli: Kuram Kitap.
• Geib, R. ve N. Bulinckx. (2006). “International and Internationalized Criminal Tribunals: a Synopsis”. International Review of the Red Cross, 8(861), 49-63.
• Hafızoğulları, Z. ve M. Özen (2010). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: US-A Yayıncılık.
• Hakeri, H. (2013). Ceza Hukuku Genel Hükümler. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Hall, C. K. (2010). Complementarity and the Exercise of Universal Jurisdiction for Core International Crimes. (Ed. Morten Bergsmo). Oslo: Opshal Academic Publisher.
• Hassan, D. (2006). “The Rise of the Territorial State and The Treaty Of Westphalia”. Yearbook of New Zealand Jurisprudence, 9, 62-70.
• Hoover, D. V. (2011). : “Universal Jurisdiction not so Universal: A Time to Delegate to the International Criminal Court”. Cornell Law School Inter-University Graduate Student Conference Papers, (52), 1-31.
• Hovell, D. (2018). “The Authority of Universal Jurisdiction”. The European Journal of International Law, 29(2), 427-456.
• IIIe Congrès international de droit pénal (Palerme, 3 – 8 avril 1933). (2005). Revue internationale de droit pénal, 86(1), 261-264.
• Inamuzi, M. (2005). Universal Jurisdiction in Modern International Law: Expansion of National Jurisdiction for Prosecuting Serious Crime under International Law. Oxford: Intersentia.
• İçel, K. (2004). Ceza Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Jalloh, C. C. (2011). “Special Court for Sierra Leone: Achieving Justice?”. Michigan Journal of International Law, 32(395), 395-460.
• Keller, L. M. (2007). “Seeking Justice at the International Criminal Court”. Thomas Jefferson Law Review, 29(189), 189-218.
• Kittichaisaree, K. (2001). International Criminal Law. New York: Oxford University Press.
• Klip, A. ve G. Sluiter (2003). Annotated Leading Cases of International Criminal Tribunals. Belgium: Intersentia.
• Kotzur, M. (2005). "Universality – a Principle of European and Global Constitutionalism". Historia Constitucional Revista, 6, 201-228.
• Külçür, E. İ. (2016). “Uluslararası Suçlar, Sınıraşan Suçlar ve Yabancılık Unsuru Kavramlarına Dar ve Geniş Anlamda Bir Bakış”. Suç ve Ceza-Ceza Hukuku Dergisi, 1-2, 7-45.
• McCarty, J. M. (1989). “The Passive Personality Principle and Its Use in Combatting International Terrorism”. Fordham International Law Journal, 13(3), 298-327.
• McKeown, T. (2014). “Procedural Due Process at the International Military Tribunal”. Victoria University of Wellington Law Review, 45, 109-132.
• Moita, L. (2012). “A Critical Review on the Consensus Around the Westphalian System”. International Relations, 3(2), 17-42.
• Moore, J. (2012). Humanitarian Law in Action within Africa. New York: Oxford University Press.
• Önok R. M. (2010), Uluslararası Ceza Divanı’nı Kuran Roma Statüsü ile Türk Ulusal Mevzuatının Maddi Ceza Hukuku Kuralları Yönünden Uyumuna Dair Rapor, http://ihop.org.tr/wp-content/uploads/2010/07/UCM_rapor.pdf.
• Özgenç, İ. (2012). Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Padmanabhan, A. (2010), Origin, Development and Evolution of the Principle of Universal Jurisdiction: A Study of its Application in National Courts and Practical Obstacles Facing its Implementation, https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1629437.
• Pazarcı, H. (2013). Uluslararası Hukuk Dersleri 2. Kitap. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pazarcı, H. (2015). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Philippe, X. (2006). “The principles of universal jurisdiction and complementarity: how do the two principles intermesh?”. International Rewiev of the Red Cross, 88(862), 375-398.
• Piper, D. I. (2012). “Extraterritorial Criminal Jurisdiction: Does the Long Arm of the Law Undermine the Rule of Law?”. Melbourne Journal of International Law, 13, 1-36.
• Plessis, M. D. (2010). The Internationl Criminal Court That Africa Wants. South Africa: Institute for Security Studies.
• Ramdhas, P. R. (2018). Universal Jurisdiction under International Criminal Law. A Critical Analysis. Munich: GRIN Verlag.
• Ratner, S. R. (2015). The Thin Justice Of International Law: A Moral Reckoning Of The Law Of Nations. New York: Oxford University Press.
• Rosenbaum, E. M. (2012). “The Eichmann Case and the Distortion of History”. Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review, 34(387), 387-400.
• Sceats, S. (2005). The Trial of Saddam Hussein. London: Briefing Paper.
• Schillings, S. (2011). The Concept of Hostis Humani Generis in Cultural Translation: Somali Piracy, Discursive Containment, and the Creation of an Extralegal Space, (Eds. Winfried Fluck/Katharina Motyl/Donald E. Pease/Christoph Raetzsch). Germany: Hubert&Co.
• Sharaga, D. ve R. Zacklin. (1994). “The International Criminal Tribunal for the Former Yugoslavia”. European Journal of International Law, 5(3), 360–380.
• Sriram, C. L. (2005). Globalizing Justice for Mass Atrocities A Revolution an Accountability. New York: Routledge.
• Stuart, H. V. ve M. Simons (2009). The Prosecuter and the Judge. Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Şahin, İ. (2015). “Ceza Kanunlarının Yer Bakımından Uygulanması ve Türk Ceza Kanununda Esas Alınan İlkeler”. Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 107-144.
• Taulbee, J. L. (2009). International Crime and Punishment a Guide to the Issues. USA: ABC-CLIO.
• Tezcan, D., M. R. Erdem ve R. M. Önok (2014). Uluslararası Ceza Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Thompson, B. (2015). Universal Jurisdiction: The Sierra Leone Profile. The Netherlands: ASSER Press.
• Tomuschat, C. (2006). “The Legacy of Nuremberg”. Journal of International Criminal Justice, 4, 830-844.
• Treves, V. E. (1963). “Jurisdictional Aspects of the Eichmann Case”. Minnesota Law Review, 47(557), 557-592.
• Turhan, F. (2005). “Ceza Kanununun Yer Bakımından Uygulanmasında Evrensellik İlkesi ve Yeni TCK (md. 13)”. Hukuki Perspektifler Dergisi, 4, 197-211.
• United Nations (2009). Report of the Sixth Committe on Its Sixty-Fourth Session, The Scope and Application of the Principle of Universal Jurisdiction, United Nations General Assembly Document A/64/452, New York: United Nations Yayını.
• Zorlu, S. E. (2016). “Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşunda Tarihsel Süreç ve BM Güvenlik Konseyinin Uluslararası Ceza Mahkemesinin İşleyişi Üzerindeki Yetkileri”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 24(2), 111-150.