TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURUNUN DIŞ TİCARET ÜZERİNE ETKİLERİ (2005-2015)

Yıl 2018, , 45 - 69, 13.06.2018

Habibe Yaman

https://doi.org/10.29131/uiibd.359845

Cited By: 2

Öz

ÖZET: Bu çalışmada, Türkiye’de döviz kurunun dış ticarete
etkilerini; sayısal olarak saptamak amaçlanmıştır. Bu amaçla; reel döviz kuru,
ihracat, ithalat, reel GSYİH değişkenleri ele alınarak 2005- 2015 yıllarını
içeren ampirik bir çalışma yapılmıştır. Çalışmada; Granger nedensellik testi,
Johansen eşbütünleşme testi, VAR analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi
yapılmıştır. Ayrıca, model doğrulama testleri, VEC hata düzeltme modeli ve
etki-tepki analizlerine de yer verilmiştir.
Granger nedensellik testi sonucuna göre, ihracat ve ithalat arasında karşılıklı
bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Çalışma sonucunda; dış
ticareti etkilemek amaçlı gerçekleştirilen bir kur ayarlamasının tek başına
yeterli olmayacağı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru, Dış Ticaret, Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• AÇCI, Y., (2016). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisinin VAR Analizi İle İncelenmesi”, Akademik Araşturmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 14, ss: 41-53.
• AKKAYA, Ş. ve PAZARLIOĞLU, M., (1995). Ekonometri-I, 3. Baskı, Yayınevi: Kendi Yayıncılık, İZMİR.
• ALPTEKİN, V., (2009). “Türkiye’de Dış Ticaret ve Reel Döviz Kuru İlişkisi: Vektör Otoregrasyon (VAR) Analizi Yardımıyla Sınanması ”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss: 132-149.
• ARSLAN, C., (2005). ‘‘Döviz Kuru Riski ve Yönetimi’’, Ankara Üniversitesi, İşletme, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, ANKARA.
• AURANGZEB, A., THANANIS S. and MOHAMMED, A., U., (2005). "Short-Run and Long-Run Effects of Exchange Rate Volatility on the Volume of Exports: A Case Study for Pakistan", International Journal of Business and Economics, Vol: 4, No: 3, pp: 209-222.
• BAHMANI-OSKOOEE, M., HALICIOGLU, F. and GHODSI, S. H., (2016). “Asymmetric Effects of Exchange Rate Changes on British Bilateral Trade Balances”, MPRA Paper 73477, University Library of Munich, pp: 1-24, GERMANY.
• TUNÇSİPER, B. ve ÖKSÜZLER, O., (2006). “Döviz Kuru Riski Türkiye’nin İhracatını Azaltır mı? Hata Doğrulama Yöntemi İle Bir Ampirik Değerlendirme”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 2,Sayı 3, pp: 1-13.
• BOUOIYOUR, J. and SELMI, R., (2014). Exchange Uncertainty and Export Performance in Egypt: New Insights from Wavelet Decomposition and Optimal GARCH Model, Forthcoming in: Journal of International Trade and Economic Development, Munich Personal Repec Archive, Paper No. 59568, EGYPT.
• CHIT, M., M., RIZOV, M.; WILLENBOCKEL, D. (2008). “Exchange Rate Volatility and Exports: New Empirical Evidence from the Emerging East Asian Economies”. MPRA Paper No: 9014, pp: 1-35.
• CİĞERLİOĞLU, O. (2007). “Reel Döviz Kuru, İhracat ve İthalat Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği 1982-2005”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, ERZURUM.
• DEMİRHAN, H. ve DEMİRHAN, B.,(2015). “The dynamic effect of exchange-rate volatility on Turkish exports: Parsimonious error-correction model approach”, Afyon Kocatepe University, Department of Economics, Volume: 62, No: 4, pp: 429-451, TURKEY.
• DESTEBAŞI, A., N., (2016). “Türkiye’de Dış Ticaret Açığı Problemi: Ekonometrik Bir Analiz”, Ege Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Bölümü, İZMİR.
• EĞİLMEZ, M., (2013). Kur, Faiz, DİBS, BIST, Reyting, CDS Özetle, Temmuz 21, http://www.mahfiegilmez.com/2013/07/kur-faiz-dibs-bist-reyting-cdshepsi.html, (E.T: 06.03.2017).
• GÖÇER, İ., (2016). Ekonometri Ders Notları, AYDIN.
• HATIRLI, S., A., (1999). Temel Ekonometri, 1. Baskı, Literatür Yayıncılık, Yayın No: 33, Savaş Cilt Evi, Baskı: Çevik Matbaacılık, İSTANBUL.
• HEPAKTAN, E.; ÇINAR, S. ve DÜNDAR, Ö., (2011). “ Türkiye’ de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlişkisi’’, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, ss: 62-82.
• KARPUZ, F. ve KIZILTAN, A., (2015). “The Relationship Between Short Term Investments and Real Exchange Rate in Turkey”, EKEV Akademi Dergisi, Cilt: 60, Sayı: 60, pp: 197-209.
• KEMEÇ, A. ve KÖSEKAHYAOĞLU, L., (2015). “J Eğrisi Analizi ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 1 Sayı: 2, ss:1-29.
• KENNEDY, P., (2006). Ekonometri Klavuzu, 7. Baskı, Gazi Kitapevi, ANKARA.
• KHOSA, J., BOTHA, I., PRETORIUS, M., (2015). “The impact of exchange rate volatility on emerging market exports”, Acta Commercii 15-1, pp:11.
• KÜÇÜKAKSOY, İ. ve ÇİFÇİ, İ., (2014). “Dış Ticaret Hadlerinin Dış Ticaret Dengesine Etkisi: Harberger-Laursen-Metzler Hipotezinin Türkiye Uygulaması”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1-2, ss: 103-129.
• MANKIW, N., G., (2010). Makroekonomi, 1. Baskı, Elif Yayınevi, ANKARA.
• MOONO, H., (2010). “Effects of Exchange Rate Volatility on Trade Performance The Case for Zambia-South Africa Bilateral Trade”, The University of Sheffield Department of Economics, http://www.academia.edu/6952535/Effects_of_Exchange_Rate_Volatility_on_Zambian_Trade_Performance, (E.T: 13.02. 2017).
• ORDU, C., F., (2013). ‘‘Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği’’, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, AYDIN.
• ÖNCEL, A., İNAL, V., (2016). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru İle Dış Ticaret Dengesi Arsındaki İlşki: 2000-2015 Dönemi İçin ARDL Modeli İle Ampirik Bir Analiz’’, Namık Kemal Üniversitesi, İktisadi ve İderi Bilimler Fakültesi, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, ss: 786-799
• PINO, G., TAŞ, D. and SHARMA, S., C., (2016). An investigation of the effects of exchange rate volatility on exports in East Asia, Applied Economics Journal, Volume: 48, Issue: 26, pp: 2397-2411.
• SELİM, S. ve AYVAZ GÜVEN, E., T., (2014). “Türkiye’de Enflasyon, Döviz Kuru ve İşsizlik Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 10, Yıl:10, Sayı:1, ss: 127-145.
• SEYİDOĞLU, H., (2013). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, Geliştirilmiş 19. Baskı, Güzem Can Yayınları , İSTANBUL.
• SEYİDOĞLU, H., (2009). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, 17. Baskı, Güzem Can Yayınları , İSTANBUL.
• SEYİDOĞLU, H., (2007). Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, 16. Baskı, Güzem Can Yayınları , İSTANBUL.
• TARI, R., (2010). Ekonometri, Genişletilmiş 6. Baskı, Umuttepe Yayınları, Yayın No: 32, Yazın Basın Yayın Matbaacılık, KOCAELİ.
• TARI, R. ve YILDIRIM, D., Ç., (2009). “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Celal Bayar Üniversitesi, Yönetim ve Ekonomi, Cilt: 16, Sayı: 2, ss: 95-105.
• TCMB, (2017). 2017 Yılında Para ve Kur Politikası, http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/conne-ct/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Temel+Politika+Metinleri/Para+ve+Kur+Politikasi+Metinleri/2017+Para+Kur (E.T: 22.03.2017).
• TCMB, (2017), Terimler Sözlüğü, http://www.tcmb.gov.tr./wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+-TR/Bottom+Menu/Egitim-Akademik/Terimler+Sozlugu-/Sozluk, (E.T: 21.03.2017).
• TONUS, Ö., (2013). Temel Göstergelerle Türkiye Ekonomisi, Ekin Yayınevi, ANKARA.
• YAMAK, R. ve KORKMAZ, A., (2005). “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, Sayı: 2, İSTANBUL, ss. 11-29.
• ZENGİN, A, (2001). “Reel Döviz Kuru Hareketleri ve Dış Ticaret Fiyatları: Türkiye Ekonomisi Üzerine Ampirik Bulgular”, C.Ü., İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, ss: 27-41.
• http://www.tcmb.gov.tr/ (E.T: 22.12.2016).