TÜRKİYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE YENİ TEKNOLOJİ KULLANIMI VE İŞ ORGANİZASYONU

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 76 - 88, 23.12.2024

Nimet Eryiğit

Öz

Günümüzde çalışanların sağlık ve güvenliği alanında bilgi çağında teknolojik yenilikler ve hızlılık bu konudaki literatürde yer alan bilgi akışının özünü teşkil etmektedir. Bu şekliyle endüstrileşme düzeyi her geçen gün artmakta ve buharlı makineyle başlayan süreçler Endüstri 6.0 olarak yapay zekaya evrilmektedir. İlk olarak Sanayi Devrimiyle çalışma hayatı, teknolojiyle birlikte anılmaya başlanmıştır. Bu aşamada işçi sınıfı oluşmuştur. Sonrasındaysa Endüstri 4.0’la beraber robotlar gündeme gelmektedir. Endüstri 4.0’ın özellikleri; siber fiziksel sistemler, akıllı fabrikalar, bireysel müşteri ihtiyaçları, dinamik iş ve mühendislik süreçleri ve daha iyi iş-yaşam dengesidir. Modern endüstride yoğun teknoloji kullanımı ile beraber iş kazaları ve meslek hastalıklarının önüne geçilmesi hedeflenmektedir. Optimize edilen sevkiyat sistemleri, ergonomik iyileştirme için otomasyon sistemleri, robotik sistemler ve sanal gerçeklik teknolojileri Endüstri 4.0’ın iş hayatına olan katkılarıdır. Üretim süreçlerinin verilere dayanan metotlarla gerçekleştirilmesi olan Endüstri 4.0, iş sağlığı ve güvenliği (İSG) kapsamında akıllı (smart) üretimleri gerektirmektedir. Makineleşme oranı fiziksel risk etmenlerini; çalışan sayılarının artmasıysa ergonomik iyileştirmeyi ortaya koymaktadır. Endüstri 4.0 kişisel koruyucu ve donanımların, endüstriyel havalandırma sistemlerinin ve dedektörlerin geliştirilmelerini sağlamaktadır. İnsansız makine kazaları ve robotik hatalara karşı; yalıtımlı kabinler, makinelerin uzaktan kontrolü, yapay ışık kaynaklarına maruziyetin ekranlı araçlarla önlenmesi, ısının yüksekliği koşullarında soğuk karanlık iş yerlerinin insanlarla makinelerin birbirlerinden ayrılmalarıyla sağlanması İSG’ye Endüstri 4.0’ın uyumlaştırılmasıdır. İSG uygulamalarına teknolojik anlamda plansız geçişler mümkün değildir. Doğru ve etkili yaklaşımlarla dijital İSG uygulanmalıdır; çünkü bu sürecin hem risk hem zorlukları mevcuttur ve gerekli alt yapının inşası zaman almaktadır. Yeni teknolojilerle beraber dikkatsizlik ve yorgunluk gibi durumlarda ortaya çıkabilecek çeşitli riskler minimize edilebilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de İSG kapsamında yapılan uygulamalar iş kazaları ve meslek hastalıklarının önlenmesinde teknolojik gelişmelerin önemi ve iş organizasyonun planlanması çerçevesinde ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ , TEKNOLOJİ , SANAL GERÇEKLİK , ÜNİVERSİTE VE TEKNOKENTLER , ENDÜSTRİ 4.0 VE TÜRKİYE

Kaynakça

• Arıcak, F., ve Çağlarer, E. (2023). Sanal Gerçeklik Teknolojisi ile Engellilerin İş Performansını Geliştirme: Potansiyeller ve Sınırlılıklar. The Journal of Academic Social Science, 142, 384-392.
• Baloğlu, C. (2013). Avrupa Birliği ve Türkiye’de İş Sağlığı ve Güvenliği. İstanbul: Beta.
• Başar, A. A. (2022). Teknokent-Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Dünü Bugünü ve Geleceği. Ases 3rd International Conference On Social Sciences October 14-16 2022, Çanakkale, Türkiye, Conference Book, 177-186.
• Başbuğ, A. (2013). İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği. Ankara: Şeker-İş.
• Bérastégui, P. (2024). Artificial intelligence in Industry 4.0: implications for occupational safety and health, Report 202401, Brussels:ETUI.
• Caner, V. (2021). Fiziksel Risk Etmenleri Maruziyetine Bağlı İş Kazası ve Meslek Hastalıklarının Önlenmesinde Endüstri 4.0 Yaklaşımının Değerlendirilmesi. Ohs Academy İş Sağlığı ve Güvenliği Akademi Dergisi, 4(1), 55-61.
• Cevher, M. F. (2023). Metaverse ve Pazarlama: Dijital Dönüşümün Yeni Boyutları. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2), 79-104.
• Çağlarer, E., (2023). Yeni Nesil Endüstride İş Sağlığı ve Güvenliği. Bursa 1st International Conference on Humanity and Social Sciences August 18-20 2023 - Bursa Conference Book, 53,
• Demir, R., ve Aytaç, S. (2023). X, Y ve Z Kuşaklarının Çalışmanın Anlamı ve Endüstri 4.0’a Bakış Açıları Üzerine Bir İnceleme. Journal of Social Policy Conferences, İstanbul Üniversitesi, 84, 77-89.
• Kahraman, Z., ve Özdemir, K. Y. (2022). Dijitalleşmenin İş Sağlığı ve Güvenliğine Entegrasyonu ve Uygulanabilirliği. Ohs Academy İş Sağlığı ve Güvenliği Akademi Dergisi, 5(3), 208-221.
• Kılkış, İ. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği. Sosyal Politika, Editörler: Aysen Tokol ve Yusuf Alper, 12. Baskı. Bursa: Dora.
• Kotan, M. M. (2024). Sacide Fikret Çobanoğlu, Halkbilimi ve Metaverse: Yeni Dünyaların Beşiğinde, Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale. 2023. Folklor/Edebiyat, 30/117, 305-309.
• Oğuz, Ö. (2011). AB Direktifleri ve Türk İş Hukukunda İş Sağlığı ve Güvenliğinde İşverenlerin Yükümlülükleri ve İşçilerin Hakları. İstanbul: Legal.
• Özcüre, G. (2016). Avrupa Birliği – Türkiye Müzakere Sürecinde Sosyal Politika ve İstihdam. İstanbul: Derin Yayınları.
• Şentürk, G., ve Büber, H. (2023). Endüstriyel Değişim Sürecinin İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalarına Etkisi Üzerine Nitel Bir Çalışma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (66), 65-74.
• Tepe, S. (2021). The Impact of Industry 4.0 on Occupational Health and Safety. International Journal of Advances in Engineering and Pure Sciences, 33(1), 122-130.
• Turan, H. (2024). Yapay Zeka İle İş Kazaları Önlenebilir mi?. 3. Örgütlerin Yönetimi Uluslararası Kongresi, Özet Kitapçığı, Editörler: Ali Akdemir, Nurdan Çolakoğlu, Pınar Daloğlu, Cumali Yaşar, 1-3 Kasım 2024, İstanbul, 74-75.
• Yılmaz, C. (2023). İnsan Kaynakları Yönetiminde Dijitalleşmenin Ayak Sesleri: İnsan Kaynakları Yöneticilerinin İKY 4.0 Algısı. Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 169-180.
• Yıldız, S. ve Yılmaz, M. (2022). Teknoloji, Şantiyelerde İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kaderini Değiştirebilecek mi? Literatür ve Endüstriyel Uygulamalar Üzerinden Bir İnceleme. Karaelmas Journal of Occupational Health and Safety, 6(2), 107-130.
• Yılmaz, G., ve Utlu, Z. (2016). Gıda İmalat Sektöründeki Teknolojik Gelişmelerin İş Sağlığı Güvenliği Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, 44, 1-14.
• Yılmaz, İ. ve Polat, M. M. (2023). Havacılık Sektöründe Yer Hizmetleri İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinde Sanal Gerçeklik Teknolojisinin Kullanılması Üzerine Bir Araştırma. Ergonomi, 6(2), 117-131.