VANDANA SHİVA’NIN EKOFEMİNİZME KATKILARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, , 1374 - 1385, 31.12.2022

Aysel Ersöz

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1176285

Öz

Doğanın yıkımı sonucu dünyanın yaşadığı felaketler en çok da kadınlar tarafından dillendirilmiştir. 1974 yılında kullanılmaya başlanan ekofeminizm kavramı, ataerkillik, modernizm ve çevre tahribatı arasındaki ilişkilere odaklanmaktadır. Ekofeministler için kadınların tahakküm altına alınması ile doğanın tahakküm altına alınması arasında paralellik bulunmaktadır. Onlara göre, kadınların hem doğaları hem de kadın olmalarından dolayı yaşadıkları deneyimleri doğanın uğradığı sömürüyü çok daha iyi anlamalarını sağlamaktadır. Kadınların dünyanın geleceği konusunda yaşadıkları endişeler ise onları çevresel hareketlerin içinde daha fazla yer almaya itmektedir. Ekofeministlere göre; dünyanın karşılaştığı çevresel sorunlardan erkek merkezli bakış açıları sorumludur. Diğer yandan çevresel felaketlerin esas kurbanları da kadınlar ve çocuklardır. Bu nedenle, eko feministler, kalkınma planları yapılırken sürdürülebilirlik ve kadınların konumunun dikkate alınmasının önemini dile getirmişlerdir. Ekofeministlerin en güçlü isimlerinden birisi kuşkusuz Hindistanlı düşünür, aktivist ve entelektüel Vandana Shiva’dır. Shiva; yerli tohum, tarım ve gıda güvenliği, fikri mülkiyet hakları, biyoçeşitlilik, biyoteknoloji, biyoetik ve genetik mühendisliği konularında ekofeminizme katkılar sunmuştur. Bu çalışmada Vandana Shiva’nın özellikle Maria Mies ile birlikte yazdığı “Ekofeminizm” eseri başta olmak üzere, yazarın diğer eserleri ile yazar üzerine yapılan çalışmalar üzerinden teorik bir tartışma yapılmıştır. Shiva, Chipko hareketi ile başlayan çalışmalarıyla dünyanın farklı yerlerinde yaşayan kadınlara ilham kaynağı olmuştur. Derin ekolojiyi savunan Shiva’nın temel bakış açısını “insanların doğanın efendisi olmadığı, olsa olsa onun bir parçası olduğu” gerçeği oluşturmaktadır. O, gezegende yaşayan tüm canlılar arasındaki karşılıklı ilişkilere dikkat çeken, onların var olma haklarının kabul edilmesi için uğraş veren bir düşünür ve aktivisttir. Kısaca Shiva, “modernleşme”, “kalkınma” ve “ilerleme” kavramlarının doğal dünyanın tahribatındaki rolü üzerine güçlü eleştiriler getirerek, bundan en fazla kadınların etkilendiği gerçeğini söylemeye devam etmektedir. 

Anahtar Kelimeler

eko feminizm, Vandana Shiva, social gender, Çevre

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

AN EVALUATION OF VANDANA SHIVA’S CONTRIBUTION TO ECOFEMINISM

Öz

The disasters and the natural destructions in the world are mostly expressed by women. The concept of ecofeminism, which started in 1974, focuses on the relationship between patriarchy, modernism, and environmental destruction. Ecofeminists argue that there is a parallelism between the domination of women and the domination of nature. Since there is a connection between women and nature, the exploitation of women enabled them to understand the exploitation of nature more consciously. Women’s concerns about the future of the world lead them to take more part in environmentalist movements. According to ecofeminists, male-centered perspectives are the causes for the environmental problems the world faces. On the other hand, the main victims of environmental disasters are women and children. Therefore, ecofeminists have indicated the importance of sustainability and the position of women while making development plans. Vandana Shiva is one of the most prominent ecofeminists in the world today. Shiva contributed to ecofeminism in the areas of native seed, agriculture and food safety, intellectual property rights, biodiversity, biotechnology, bioethics, and genetic engineering. In this study, a theoretical discussion has been made on Vandana Shiva's other works, specifically based on the work titled “Ecofeminism” which collaborated with Maria Mies and the author’s other works as well. Moreover, Shiva, with her work influenced by the Chipko movement, has been a source of inspiration for women living in different parts of the world. Her main concern in defending deep ecology constitutes the fact that “man is not the master of nature, he is above nature”. She is a philosopher, activist and intellectual, who draws attention to the mutual relationships between all living things on the planet and strives to improve the recognition of their natural right to exist. In short, Shiva sharply criticizes the destruction of nature by focusing on the terms such as “modernization”, “development” and “progress” and claims that such disasters affect women more than anybody else.

Anahtar Kelimeler

Vandana Shiva, social gender, ecofeminism, ecology, Environment

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Aslan, Ö. (2016). “‘Biz Gezici Değil Yerleşik Halkız!’: Cerattepe’de Yaşam Alanı Mücadelesi” Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, 28, 4-9.
• Beck, U (2011). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, Çevirenler: Kazım Özdoğan-Gülen Doğan, İthaki Yayınları.
• Donovan, J.(2015). Feminist Teori, Çevirenler: Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan, İstanbul: İletişim Yayınları
• Gaard, G. (2015). Ecofeminism and Climate Change, Women's Studies International Forum 49, 20–33.
• Giddens, A. (2010). Modernite ve Bireysel Kimlik: Geç modern çağda benlik ve toplum, Çeviren: Ümit Tatlıcan, Say Yayınları.
• Gökalp Alıca, S.S, (2017) Kadın ve Çevre, TBB dergisi özel syaısı,151-172.
• Gündüz Hoşgör, A. (2013).Kalkınma, Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Editörler: Yıldız Ecevit& Nadide Karkıner, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
• Hooks, B.(2016). Feminizm Herkes İçindir, İstanbul:bgst yayınları
• Holmes, C. (2016). Ecofeminism, Australian Feminist Studies, 31:87,111-113.
• Impreial, M. (2019). New Materialist Feminist Ecological Practice: La Via Compensia and Activist Environmental work, Social Sciences, 8/8, 1-15.
• Kökalan Çımrın, F. (2015). Bergama Köylü Hareketinin Dünü ve Bugünü, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar-2015, Cilt:14, Sayı:53 (310-317).
• Plumwood, V. (2017). Feminizm ve Doğaya Hükmetmek, Çeviren: Başak Ertür, İstanbul: Metis yayınları.
• Shiva, V. & Mies, M. (2019). Eko feminizm, Muğla: Sekiz Sinek yayınevi.
• Shiva, V. (2006). ÇALINMIŞ HASAT Küresel Gıda Soygunu,İstanbul: b g s t Yayınları.
• Sowmya L. G. (2012). Vandana Shiva Eco feminist, Bhartiya Bhasha, Shiksha, Sahitya evam Shodh, BBSSES, 3/2,198-201.
• Subudhi, C. & Keyoor, K. (2019). Staying Alive: Women, Ecology and Development. Vandana Shiva. North Atlantic Books, 2016 (Reprint Edition), Journal of International Women's Studies, 20(7), 426-427.
• Toksoy, G.N. (2021). Dünyayı Yeniden Dokumak’ Shiva ve Mies’den Eko feminizm, Fe Dergi 13, 1, 101-106.
• Van der Gaag, N. (2018). Feminizm, Çeviren: Beyaz Sumer Aydaş, İstanbul: Sel Yayıncılık
• WEB1 Warren, K. (2002). Ecofeminism, Ethics and the Environment, 7/2,12-26.
• WEB2 İnce, E. Bergama Altın Madeni Direnişi: Toprağın Bekçileri, https://bianet.org/bianet/siyaset/160766-bergama-altin-madeni-direnisi-topragin-bekcileri. Erişim tarihi 17.02.2022
• WEB3 Karadeniz'in dereleri için direnen kadınları, https://t24.com.tr/haber/karadenizin-dereleri-icin-direnen-kadinlari,242639
• WEB4, Currıculum Vıtae, https://www.ces.uc.pt/emancipa/cv/gen/shiva.html, Erişim Tarihi 15.09.2022
• WEB 5, https://humansandnature.org/vandana-shiva/, Erişim Tarihi 15.09.2022
• WEB6, Close to Home Women Reconnect Ecology, Health and Development, https://www.routledge.com/Close-to-Home-Women-Reconnect-Ecology-Health-and-Development/Shiva/p/book/9781853831904, Erişim Tarihi 15.09.2022.