HACAMAT İLE İLGİLİ RİVAYETLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 62 - 83, 10.08.2020

Halil Kaya

Öz

Bu çalışmanın gayesi; temel hadis kaynaklarında yer alan, özellikle tıp alanına dair “hacamat” ile ilgili rivayetlerin tespit edilip bir araya getirilmesi ve bir bütünlük içerisinde değerlendirilmesidir. Tarihçesi çok eskilere dayanan hacamat Hz. Peygamber döneminde de yaygın olan bir tedavi yöntemiydi. Nitekim nakledilen rivayetlerden de anlaşıldığına göre Hz. Peygamber, bizzat hacamat yaptırmış ve onu tavsiye de etmiştir. Konuyla ilgili haberlere gelince genellikle hadis kaynaklarının tıp bölümünde geçmekte; ayrıca bazı rivayetlerin tabâbet dışındaki diğer konuları da içermesi hasebiyle diğer bölümlerde de rastlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hz. Peygamber, Hadis, Tedavi, Şifa, Hacamat

Kaynakça

• AbdurrezzâḳEbûBekr ‘Abdurrezzâḳ b. Hemmâmeṣ-Ṣan‘ânî. el-Muṣannef. Thk. Ḥabîburraḥmân el-A‘ẓamî. 12 Cilt. Beyrût: el-Meclisu’l-‘İlmî, 2. Basım, 1403/1983. Aḥmed b. Ḥanbel, Ebû ‘AbdillâhAḥmed b. Ḥanbel b. Hilâl eş-Şeybânî.el-Müsned.Thk.Şu‘ayb el-Arnaût vd.. 50 Cilt. Beyrut:Muessesetu’r-Risâle, 1416/1996-1421/2001. Azizova, Elanura. “İlk Dönem İslam Toplumu Sağlık Sektöründe Hacamatçılık”. Bakü DövletUniversiteti İlahiyat Fakültesinin ElmiMecmuesi, no. 15, Nisan (2011), 151-160. Beyhaḳî, EbûBekrAḥmed b. Ḥuseyn b. ‘Alî el-Beyhaḳî. es-Sünenü’l-kubrâ. Thk. Muhammed ‘Abdulḳādîr ‘At'â. 11 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutûbi’l-‘İlmiyye, 3. Basım, 1424/2003. Bezzâr,EbûBekrAḥmed b. ‘Amr b. ‘Abdulḫâlıḳ el-Bezzâr. el-Baḥru’z-zeḫḫâr/Müsned. Thk. ‘Âdil b. Sa‘d-Maḥfuzurrâhmân-Ṣabrî ‘Abdulḫâliḳ. 20 Cilt. Medine: Mektebetu’l-‘Ulûm ve’l-Ḥikem, 1427/2006. Buḫârî, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. İsmâil el-Buḫârî. el-Câmiu‘s-ṣahîh(el-Câmi‘u’l-müsnedu’ṣ-ṣahihu’l-muḫtaṣarminumûriRasûlillâhi ve sunenihi ve eyyâmihi). 9 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’ṣıl, 1433/2012. EbûAbdillâhHuseyn b. İsmail el-Mehâmilî, Emâili’l-Meḥâmilî(Rivâyetuİbn Yahya el-Beyyi‘. Thk. İbrahim İbrahim el-Ḳaysî. DâruİbnKayyim (el-Memleketu’l-‘Arabiyyetu’s-Su‘ûdiyye); el-Mektebetu’l-İslam (‘Ammân), 1412/1991. EbûDâvûd,Süleymân b. Eş‘as el-Ezdî es-Sicistânî. es-Sünen. Thk. Şu‘ayb el-Arnaût-Muhammed Karabolelî. 7 Cilt. Dımaşk: Dâru’r-Risâletu’l-‘Alemiyye, 1430/2009. EbûDâvûd et-Tayâlisî,Süleymân b. Dâvûd b. Cârûd et-Tayâlisî. el-Müsned. Thk. Muhammed b. ‘Abdulmuḥsin et-Türkî. 4 Cilt. Cize: DâruHicre, 1420/1999. EbûNu‘aym, Aḥmed b. ‘Abdillâh b. Aḥmed el-Iṣfahânî. Mevsu‘atu’t- Tıbbu’n-Nebevî. Thk. MuṣtafâḪıḍırDûnmez et-Türkî. 2 Cilt. Beyrût: DâruİbnḤazm, 1427/2006. EbûYa‘lâ, Aḥmed b. ‘Alî b. Musennâ et-Temîmî el-Mevṣîlî. el-Müsned. Thk. ḤuseynSelîmEsed. 16 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Me’mûnli’t-Turâs, 2. Basım, 1408/1988. Ḥâkim,Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. ‘Abdillâh el-Ḥâkim en-Neysâbûrî.el-Müstedrek ‘alâ’ṣ-Ṣaḥîḥayn.Thk. Mustafâ ‘Abdulḳādîr ‘At'â. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutûbi’l-‘İlmiyye, 2. Basım, 1422/2002. Ḫalil b. Aḥmed, Ebû ‘AbdirrâḥmânḪalil b. Aḥmed b. ‘Amr el-Baṣrî el-Ferâhîdî. Kitâbu’l-‘Ayn. Thk. ‘Abdulhamîd. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutûbi’l-‘İlmiyye, 1424/2003. Heysemî,Ebu’l-Ḥasan ‘Alî b. EbîBekr b. SüleymânNureddîn el-Heysemî. Mecme‘u’z-zevâid ve menbe‘u’l-fevâid. Thk. ḤuseynSelîmEseded-Dârânî. 23 Cilt. Cidde: Dâr'u’l-Minhâc, 1436/2015. İbnEbîŞeybe,EbûBekr ‘Abdullâh b. Muhammed b. EbîŞeybe el-Kûfî. el-Musannef. Thk. Muhammed ‘Avvâme. 26 Cilt. Beyrût: Dâr Ḳurtuba, 1427/2006. İbnḤacer, Ebu’l-FaḍlAḥmed b. ‘Alî b. Muhammed b. Aḥmed b. Ḥacer el-‘Asḳalânî.Fetḥu’l-bârîşerḥuṢaḥîḥi’l-Buḫârî. 15 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutûbi’l-‘İlmiyye,2. Basım, 1424/2003. İbnMâce, Ebû ‘Abdillâh Muhammed b. YezîdİbnMâce el-Ḳazvînî. es-Sünen. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’ṣıl, 1435/2014. İbnü’l-Esîr, MecduddînEbu’s-Se‘âdâtMubârek b. Muḥammed el-Cezerî. en-Nihâye fî ġarîbi’l-ḥadîsve’l-eser. Thk. MaḥmûdMuḥammed et-Tanâḥî- Tâhir Aḥmed ez-Zâvî. 5 Cilt.Yy.: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, 1963/1383. Ḳâḍîİyâz, Ebul’Faḍl ‘İyâḍ b. Mûsâ b. İyâḍ es-Sebtî. Meşâriḳu’l-envâr ‘alâṣıḥâḥi’l-âsâr. 2 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs; Tunus: el-Mektebetü’l-‘Atîḳa, 1978. Köşe, Abdullah. "Hacamat”,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14/422. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Müslim, Ebu’l-Ḥuseyn Müslim b. Ḥaccâc el-Ḳuşeyrî en-Neysâbûrî. el-Câmiu‘s-ṣahîh.Thk. Muhammed Fuâd ‘Abdulbâḳî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutûbi’l-‘İlmiyye, 1412/1991. Nesâî,Ebû ‘AbdirrâhmânAḥmed b. Şu‘ayb en-Nesâî. Kitâbu’l-Muctebâ/es-Sünenu’ṣ-ṣuġrâ. 9 Cilt.Kahire: Dâru’t-Te’ṣıl, 1433/2012. Nevevî, EbûZekeriyâMuḥyiddîn b. Şeref en-Nevevî. Kitâbu’l-Mecmu‘ şerḫu’l-Muheẕẕeb. Thk. Muhammed Necîb el-Mutî‘î. 25 Cilt. Beyrût: Dâruİḥyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, ts.. Okumuş, Müyesser. ‘‘Kupa Tedavisi ve Hacamat’’.Ankara MedicalJournal 16/4 (2016), 370-382. Osman b. Musa Eskişehirî. HacamatRisâlesî. İstanbul: Y. İslam Enstitüsü, 82, 1a-9b. Rıdvanoğlu, Mahmud. "Hacamat”.Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.14/423. İstanbul: TDV Yayınları, 1996. Rûyânî, EbûBekr Muhammed b. Hârûn er-Rûyânî. el-Müsned. Talik: Eymen ‘AlîEbûYemânî. 3 Cilt. By: DâruḲurtubâ, 1416/1995. Şeker, Necmettin. ‘‘Hz. Peygamber’in Hadislerinde Koruyucu Hekimlik: Hacamat Örneği’’.KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi21 (2013),156-188. Taberânî, Ebu’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed. el-Mu‘cemu’l-kebîr. Thk. Ḥamdî‘Abdülmecîd es-Selefî. 25 Cilt. Kahire: MektebetuİbnTeymiyye, ts. Taberânî, Ebu’l-Ḳāsım Süleyman b. Aḥmed. el-Mu‘cemu’l-evsat.thk. Târıḳ b. ‘İveḍullâh - ‘Abdulmuḥsin b. İbrâhîm. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ḥarameyn, 1415/1995. Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muhammed b. ‘Îsâ b. Sevre et-Tirmizî. el-Câmi‘u’l-kebîr. thk. Beşşâr ‘AvvâdMa‘rûf. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1996. Unat, Berivan. Farklı Yaş Gruplarında Hacamat Yaptıran Kadınlarda Oksidatif Stres ile İlgili miRNA’ların Araştırılması. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.