ERGENLİK DÖNEMİ, PSİKOLOJİK ZİHİNLİLİK, EBEVEYNE BAĞLANMA STİLLERİ VE ALEKSİTİMİ KAVRAMLARI ÜZERİNE BİR DERLEME

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 719 - 735, 31.05.2022

Hüma Nur Selçuk , Sevda Aslan

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1097337

Öz

Bu çalışmanın amacı ergenlik dönemi, psikolojik zihinlilik, ebeveyne bağlanma stilleri ve aleksitimiyi konu alan bir derleme çalışması ortaya koymaktır. İlk olarak ergenlik döneminde psikolojik zihinlilik kavramının tanımı ve tarihçesi incelenmiştir. Ardından, Bowlby tarafından ortaya atılan “bağlanma” kavramının tanımı yapılmış ve ergenlik dönemiyle ilişkisi incelenmiştir. Bunun yanında “ebeveyne bağlanma” ile ilgili bazı araştırmalara yer verilmiştir. Günümüzde de kabul görmüş ve yaygın olarak kullanılan güvenli bağlanma, kaygılı bağlanma ve kaçıngan bağlanma olmak üzere üç temel bağlanma türü açıklanmıştır. Yine bu çalışmada aleksitimi kavramının kökeni açıklanmış ve bu konuda yapılan araştırmalara değinilmiştir. Aynı zamanda aleksitimi kavramı; psikanalitik kuram, bilişsel kuram, sosyal öğrenme kuramı ve biyolojik kurama göre açıklanmıştır. Ergenlik döneminde duyguların inişli çıkışlı olmasından dolayı, ergenliğin psikolojik zihinlilik ve aleksitimi kavramları ile ilişkisi merak edilmektedir. Bununla beraber, bağlanma stillerinin psikolojik zihinlilik ve aleksitimi üzerindeki etkisi araştırılmak istenmektedir. Bahsi geçen bu kavramlar, daha önce hiçbir çalışmada bir arada incelenmemiş olup, bu çalışmada incelenmesi literatüre katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ergenlik, psikolojik zihinlilik, aleksitimi, bağlanma stilleri

A REVİEW ON ADOLESCENCE, PSYCHOLOGİCAL MİNDEDNESS, ALEXİTHYMİA, AND PARENTAL ATTACHMENT STYLES

Öz

In this article, a review study has been conducted on adolescence, psychological mindedness, parental attachment styles, and alexithymia. First and foremost, the definition and history of the term of psychological mindedness investigated. Afterward, the term attachment put forward by Bowlby was defined and its relationship with adolescence was investigated . Besides that, the study gives the place the researches about parental attachment styles. It is also explained three major attachment styles which are approved and commonly used at the presented time; secure attachment, anxious attachment, and avoidant attachment. In addition to this, the origin of the term alexithymia has been searched and research about this area is also mentioned. At the same time, the term alexithymia has been clarified according to psychoanalytic theory, cognitive theory, social learning theory, and biological theory. In the adolescence period, because emotions can be up and down, the relationship between adolescence with psychological mindedness and alexithymia. Therewithal, the effect of attachment styles on psychological mindedness and alexithymia is wanted to investigate. These mentioned notions are not examined in any research; that is why the investigation of this topic in this study definitely contributes to the literature.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, psychological mindedness, alexithymia, parental attachment styles

Kaynakça

• Adnan Kulaksızoğlu (2005), Ergenlik Psikolojisi. (11. bs.). İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Ainsworth, M. D., Blehar, M. C., Waters, E., ve Wall, S. (1978). Patterns of Attachment. New York: Psychology Press.
• Appelbaum, S. A. (1973). Psychological mindedness: Word, Concept, and Essence. International Journal of Psychoanalysis, (54), 35-46.
• Arifoğlu, B. (2016). Ergenlerde Ebeveyne Bağlanma İle Depresyon Arasındaki İlişkide Dil Kullanımı Ve İçgörünün Aracılık Etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, Psikoloji Anabilim Dalı. İstanbul.
• Atik, E.L. (2013). Liseli Ergenlerde Bağlanma Stilleri Ve Psikolojik Sağlamlık Düzeyleri Arasındaki İlişkide Öz-Yansıtma Ve İçgörünün Rolü. (Yüksek Lisans tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Boylan, M. B. (2006) Psychological Mindedness as A Predictor of Treatment Outcome with Depressed Adolescent (Yayımlanmamış Doktora Tezi). University of Pittsburgh, Pennsylvania.
• Dinçer, G.N. (2019). 6 Yaş Çocuklarında Bağlanma Figürleriyle Kurulan Bağlanma Stilleri İle Oyun Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Grant, A. M. (2001). Rethinking Psychological Mindedness: Metacognition, Self-reflection, and Insight. Behaviour Change, 18(1): 8-17.
• Güvendeğer Doksat, N. ve Demirci Çiftçi, A., (2016). Bağlanma ve Yaşamdaki İzdüşümleri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 25(4), 489-501.
• Dereboy, İ.F. (1990). Aleksitimi: Bir Gözden Geçirme. Türk Psikiyatri Dergisi. 1(3):157-165.
• Evcili, F., Yurtsal, Z., Cesur, B. ve Kaya, N., (2017). Yenidoğana Uygulanan Ağrılı İşlemlerin Ebeveyn - Bebek Bağlanmasına Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(1), 65-71.
• Epözdemir, H. (2012). Aleksitimi: Psikolojik bir semptom mu, yoksa bir kişilik özelliği mi? Türk Psikoloji Yazıları, 15(30), 25-33.
• Kalender, B. (2021). 15-18 Yaş Ergenlerde Anne Babaya Bağlanmanın Akıllı Telefon Bağımlılığı Üzerindeki Etkisinin ve Duygu Düzenlemenin Aracı Rolünün İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Kavlak, O., ve Şirin, A. (2009). Maternal Bağlanma Ölçeğinin Türk Toplumuna Uyarlanması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 189-202.
• Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö. ve Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve Psikopatoloji Attachment and Psychopathology. Approaches in Psychiatry, 3(2), 321-342.
• Koçak, R. (2002). Aleksitimi: Kuramsal Çerçeve Tedavi Yaklaşımları ve İlgili Araştırmalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 35(1- 2), 183-212.
• Koçak, R. (2003). Üniversite Öğrencilerinde Aleksitimi ve Yalnızlığın Bazı Değişkenler Açısından Karşılaştırılması ve Aralarındaki İlişkinin İncelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(19), 15-24.
• Lesser, I. M. (1985). A Critique Of Contributions To The Alexithymia Symposium. Psychotherapy Psychosomatic, (44), 82-88.
• Luzumlu, U. (2013). Cinsiyetleri farklı üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma tarzlarının aleksitimi düzeylerine göre incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Loose, C., Graaf, P., ve Zarbock, G. (2018). Çocuk ve Ergenler için Şema Terapi, (N. Azizlerli, Çev.). İstanbul: Psikonet Yayınları.
• Martinen, F. Otriz B. S. And Garcia, M. A. (2001). Subjective and Aotonomic Stres Responses in Alexithymia. Universtity of Murcia. Psicothema. 13(1), 57-62.
• McCallum, M. ve Piper, W. E. (1990). The Psychological Mindedness Assessment Procedure. Psychological Assessment, 2(4), 412–418.
• McCallum, M., ve Piper, W. E. (1997). Psychological Mindedness. Year Book of Psychiatry and Applied Mental Health, (4), 167-169.
• Morsünbül, Ü., ve Çok, F. (2011). Bağlanma ve İlişkili Değişkenler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 553-570.
• Murtezaoğlu, Ç. (2022). Ergenlerde Mutluluk, Öz-Yeterlik, Sosyal Onay İhtiyacı Ve Akran İlişkilerinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ordu.
• Nyklícek, I., ve Denollet, J. (2009). Development and evaluation of the Balanced Index of Psychological Mindedness (BIPM). Psychological Assessment, 21(1), 32–44.
• Owens, K. ve Prout, T. A. (2012). Predicting Psychological Mindedness: Anxiety And Attachment Styles. Modern Psychological Studies, 18(1), 75-84.
• Sümer, N., ve Güngör, D. (1999). Çocuk Yetiştirme Stillerinin Bağlanma Stilleri, Benlik Değerlendirmeleri ve Yakın İlişkiler Üzerindeki Etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 14(44), 35- 58.
• Steinberg, L. (2013). Ergenlik, (F. Çok, Çev.). Ankara: İmge Kitapevi Yayınları.
• Tarhan, N. (2013). Kendinizle Barışık Olmak. Duyguların Eğitimi. (20. bs). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Terzi, Ş. I., ve Tekinalp, B. E. (2013). Psikolojik Danışmada Güncel Kuramlar. Ankara: Pegem Akademi.
• Terzi, Ş.I. (2013). Eğitim Psikolojisi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Tunalı, N. (2017). Kısa Süreli Dinamik Yönelimli Psikoterapi Gören Hastalarda Psikolojik Zihinlilik Ve Psikoterapide Kalımı Etkileyen Faktörlerle İlişkisi (Uzmanlık Tezi). Sağlık Bilimleri Üniversitesi. İstanbul.
• Tolar, A. ve Reznikoff, M. (1960). A New Approach To İnsight: A Preliminary Report. Journal of Nervous and Mental Disease, 130, 286-296.
• Web1: http://dushunce.az/files/documents/gelisim.psikolojisi.ozet.07.03.2014.pdf (Erişim tarihi: 29.10.2021).
• Web2: http://dictionary.cambridge.org/dictionary/american-english/attachment?q=attachment (Erişim Tarihi: 02.11.2021).
• Web3: Lee EJ. The attachment system throughout the life course: Review and criticisms of attachment theory. http://www.personalityresearch.org/papers/lee.html (Erişim Tarihi: 20.02.2022)
• Zarei, J. ve Besharat, M. A. (2010). Alexithymia and İnterpersonel Problems. Procedia Social and Behavioral Sciences, (5), 619-622.