EXPECTED BEHAVIORAL LEADERSHIP QUALITIES FROM SCHOOL MANAGERS

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 4, 1128 - 1143, 31.12.2023

Derya Sağlam , Arslan Bayram

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1387423

Öz

This study aims to reveal the behavioral leadership qualities that teachers expect from the managers in their schools and to highlight the positive and negative aspects of the relationship between teachers and administration (management). The research utilized the qualitative research method of a case study. Data collected through a semi-structured interview technique were analyzed using descriptive analysis methods. Seventeen teachers working in primary and secondary schools affiliated with the Ministry of National Education were selected through purposive sampling and participated in the interviews. The data collection instrument was administered to the selected study group, and responses were obtained in written form from the teachers. The participants’ knowledge reliability and confidentiality were considered, and instead of using their names, coding was employed as T1, T2, T3, T4, ... and T17. The questions were reviewed and developed by the field experts. After being deemed ready and effective for use, they were implemented in the study group. Initially, the data obtained from the interviews were coded, and themes were determined based on these codes. During the coding process, the data were reviewed by different individuals to ensure reliability. It was observed from the data that teachers expect more democratic and moderate leadership behaviors from their managers. Moreover, it was concluded that effective communication, involvement in decision-making, and rewards are crucial for strengthening organizational culture, increasing success, and ensuring motivation. The data from this study could positively contribute to managerial and leadership training for institution managers before assuming their roles.

Anahtar Kelimeler

Teacher, School Administrator, Leader, Behavioral Leadership

ÖĞRETMENLERİN YÖNETİCİLERDEN BEKLEDİĞİ DAVRANIŞSAL LİDERLİK ÖZELLİKLERİ

Öz

Bu araştırmanın amacı, öğretmenlerin, okullarındaki yöneticilerden beklediği davranışsal liderlik özelliklerini, öğretmen ile idare (yönetici) arasındaki ilişkinin iyi ve kötü yanlarının ortaya konulmasıdır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanan veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk/ortaokullarda görev yapan, amaçlı örnekleme yöntemiyle belirlenen 17 öğretmen görüşmeye katılmıştır. Veri toplama aracı belirlenen çalışma grubuna uygulanmış ve cevaplar öğretmenlerden yazılı şekilde alınmıştır. Araştırmaya katılan katılımcıların bilgi güvenirliği ve gizliliği göz önünde bulundurulmuş, çalışmada isimlerinin kullanılması yerine Ö1, Ö2, Ö3, Ö4, … ve Ö17 şeklinde kodlama yapılmıştır. Sorular, alan uzmanları tarafından gözden geçirilmiş ve geliştirilmiştir. Kullanıma hazır ve etkili olacağı görüşüne varıldıktan sonra çalışma grubu üzerinde uygulanması gerçekleştirilmiştir. Öncelikle görüşmeden elde edilen veriler kodlanmış, bu kodlardan yola çıkarak temalar belirlenmiştir. Kodlama işlemi yapılırken veriler farklı kişilerce okunmuş ve güvenirlik sağlanmaya çalışılmıştır. Verilerden yola çıkarak öğretmenlerin yöneticilerden daha demokratik ve ılımlı liderlik davranışları beklediği görülmüştür. Bunun yanında örgüt kültürünün güçlenmesi, başarının artması ve motivasyonun sağlanması için etkili iletişim, ödüllendirme ve kararlara katılmanın önemli olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çalışmanın dataları; kurum yöneticilerinin göreve başlamadan önce yönetici ve liderlik eğitimi almalarına olumlu katkılar sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Okul Yöneticisi, Lider, Davranışsal Liderlik

Kaynakça

• Aksoyalp, Y. (2010). 21. Yüzyılda Okul Yöneticisinin Niteliği: Öğretim Liderliği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 140-150.
• Altındağ, E. ve Akgün, B. (2015). Örgütlerde Ödüllendirmenin İşgören Motivasyonu ve Performansı Üzerindeki Etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(30), 281-297.
• Aydın, M. (1994). Liderlik. İnönü Üniversitesi. Eğitim Fakültesi Dergisi. 1(1).12-20.
• Bakan, İ. ve Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik Türleri ve Güç Kaynakları’na İlişkin Mevcut-Gelecek Durum Karşılaştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(2), 73-84.
• Çekmecelioğlu, H. G. (2014). Göreve ve İnsana Yönelik Liderlik Tarzlarının Örgütsel Bağlılık, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28), 21-34.
• Çağlar, A., Yakut, Ö. ve Karadağ, E. (2005). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Kişilik Özellikleri ve Liderlik Davranışları Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Ege Eğitim Dergisi, 6(1), 61-80.
• Davis, K. (2003). Human Behavior at Work, Organizational Behavior. 6th Ed. Mc Graw Hill,191,pp.185-190.
• Demir, C., Yılmaz, M. K., & Çevirgen, A. (2010). Liderlik Yaklaşımları ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 129-152.
• Diş, O. & Akbaşlı, S. (2019). Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Lider Okul Yöneticilerinin Yeterlikleri. Uluslararası Liderlik Çalışmaları Dergisi: Kuram ve Uygulama, 2(2), s.86-102.
• Doğan, S., Demir, D. ve Çalmaşur, H. (2015). “Ortaokul Yöneticilerinin Liderlik Kavramına ve Ortaokul Yöneticilerinden Beklenen Liderlik Davranışlarına İlişkin Görüşleri”. Denetim Kongresinde Sunulan Sözlü Bildiri.
• Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi.(5. Basım). İstanbul: Beta Basım Yayın
• Erçetin, S. (2000). Lider Sarmalında Vizyon. Ankara: Nobel Yayıncılık
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel Araştırma Sarmalı. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Glasman, N. S. & Heck R. H. (1992). The Changing Leadership Role of the Principal: İmplications for Principal Assessment. Peabody Journal of Education, 68(1),s. 5-24.
• Glasman, N. S. (1984). Achievement and the School Principal.Educational Evaluation and Policy Analysis, 6 (3), s. 283-296.
• Goodwin, R. H., Cunningham, M. L. & Eagle, T. (2005). The Changing Role of the Secondary Principal in the United States: An Historical Perspective. Journal of Educational Administration and History, 37 (1), s. 1-17.
• Halawah, I. (2005). The Relationship Between Effective Communication of High School Principals and School Climate. Effective Communication, 126(2), 334–345.
• Karaman, K., Yücel, C. ve Dönder, H. (2008). Öğretmen Görüşlerine Göre, Okullardaki Bürokrasi ile Örgütsel Vatandaşlık Arasındaki İlişki. Kuram ve Uygulamalarda Eğitim Yönetimi Dergisi, 53, s. 49-74
• Kaymak, M. ve Keskinkılıç Kara, S. (2016). Okul Yöneticilerinin İletişim Becerileri ile Çatışmayı Yönetme Stratejileri Arasındaki İlişki. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12).
• Koçel, T. (2003). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Beta Yayınları.
• Keskinkılıç Kara, S. (2016). Okullarda Yaşanan Siyasi Ayrımcılığın Bireysel ve Örgütsel Etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi 24 (3), s.1371-1384
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal bir Çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), s. 85-116.
• Likert, R. (1979). From production and Employe Centerdness to Systems 1-4. Journal of Management. 5 (2).
• Maya, İ. (2017). İlkokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Kültürel Liderlik Davranışlarını Gösterme Düzeyleri. Yönetim Bilimleri Dergisi. 15(29).
• Özdemir, M., & Yirmibeş, A. (2016). Okullarda Liderlik Ekibi Uyumu ve Öğretmen Performansı İlişkisinde İş Doyumunun Aracı Etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(2)
• Şişman, M. (2002), Örgütler ve Kültürler, Pegem A., Ankara.
• Northouse, P. G. (2004). Leadership: Theory and Practice. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Payne, S. (2007). Grounded Theory. In E. Lyons ve A. Coyle (Eds.). Analysing Qualitative Data In Psychology. (p. 65-86). Los Angeles: SAGE Publications
• Roberts, R. E. (2020). Qualitative İnterview Questions: Guidance for Novice Researchers. The Qualitative Report, 25(9), 3185-3203. https://doi.org/10.46743/2160-3715/2020.4640
• Robson, C. (2002). Real World Research: A Resource for Social Scientists and Practitioner-Researchers (2nd ed.). Oxford: Blackwell Publishers Ltd
• Uyar, Ş. (2007). Öğretmen ve yöneticilerin görüşlerine göre öğretmenlerin okul yönetimine katılmaları (Düzce ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Usta, I. (2016). Liderlik Davranışının Çalışanların Öznel İyi Oluşları ve İşe Yabancılaşmaya Etkisi: Bir Alan Araştırması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Tağraf, H. & Çalman, İ. (2009). Ohio Üniversitesi Liderlik Modeline Göre Oluşan Liderlik Biçimlerinin İşletmelerin İhracat Performansı Üzerine Etkisi ve Gaziantep İlinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (2). 135-154.
• Yalçınkaya, M. (2002). Çağdaş Okulda Etkili Liderlik. Ege Eğitim Dergisi, 1(2), s.109-119.