TÜRKİYE’DE SAĞLIK SEKTÖRÜNDE ASİMETRİK ENFORMASYON VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINA YÖNELİK ŞİDDET OLGUSU

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 4, 900 - 926

Ahmet Aydın Arı , Mükerrem Aygün , Kerim Eser Afşar , Ceren Savurkaç , Murat Şenol

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1530545

Öz

Bu çalışmada, Türkiye gündeminde bir süredir artan bir ivmeyle yer alan sağlık çalışanlarının maruz kaldığı şiddet olgusu ele alınmıştır. Çalışmada bibliyometri yöntemiyle Scopus veri tabanından elde edilen veriler DergiPark sistemindeki makalelerle karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Çalışma kapsamında Scopus veri tabanından elde edilen 386 yayın ve DergiPark’tan elde edilen 146 yayın analiz edilmiştir. DergiPark’taki yayınlarda, şiddetin türü, şiddetin sıklığı, sağlık sistemindeki sorunlar sağlıkta şiddete ilişkin temel araştırma konusu olurken uluslararası literatürde şiddetin önüne geçme, şiddet anında iletişim becerileri ve saldırganlık önleme stratejisi gibi eğitim temaları öne çıkmaktadır. Çalışmanın temel bulgusu, Scopus veri tabanındaki makalelerle karşılaştırılabilirliği düşük bir izleği olan yerel literatürün varlığı ve yine uluslararası literatürde yer alan varyasyonların bu yerel literatürde yer almadığıdır. Bir diğer bulguysa ulusal literatürde meselenin ele alınış biçiminde teorik/kavramsal bir çerçeveye ihtiyaç duyulmamasıdır. Çalışmada sağlık hizmetlerindeki asimetrik enformasyonu arttıran uygulamaların, sağlık çalışanlarının maruz kaldığı şiddet olgusunun önemli bir kısmını açıklar nitelikte olduğu gösterilmiştir. Sağlıkta şiddet konusundaki çalışmalarda teorik/kavramsal bir çerçevenin, konunun anlaşılması için önemli bir adım olacağı öne sürülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Çalışanları, Asimetrik Enformasyon, İşyeri Şiddeti

ASYMMETRIC INFORMATION IN THE HEALTH SECTOR IN TURKEY AND THE FACT OF VIOLENCE AGAINST HEALTHCARE WORKERS

Öz

This study discusses the phenomenon of violence against health care workers, which has been on the agenda in Turkey for some time with increasing momentum. In the study, the data obtained from the Scopus database using the bibliometric method were compared with the articles in the DergiPark system. The study analysed 386 publications from the Scopus database and 146 publications from DergiPark. While type of violence, frequency of violence and problems in the healthcare system are the main research topics related to violence in healthcare in the publications in DergiPark, educational themes such as prevention of violence, communication skills during violence and aggression prevention strategy come to the fore in the international literature. The main finding of the study is that there is a local literature with low comparability with the articles in the Scopus database and that the variations in the international literature are not included in this local literature. Another finding is that there is no need for a theoretical/conceptual framework in the way the issue is addressed in the national literature. The study has shown that practices that increase asymmetric information in health services explain a significant part of the phenomenon of violence experienced by health workers. It is suggested that a theoretical/conceptual framework in studies of violence in healthcare would be an important step in understanding the issue.

Anahtar Kelimeler

Healthcare Workers, Asymmetric Information, Workplace Violence

Kaynakça

• Afşar, K.E., & Toker, E.C. (2021). Türkiye’de ikinci en iyi teorisi bağlamında Covid-19 pandemisinde uygulanan kısıtlayıcı önlemlerin etkinliği. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 1-29.
• Akerlof, G.A. (1970). The market for “lemons”: Quality uncertainty and the market mechanism. The Quarterly Journal of Economics, 84(3), 488-500. https://doi.org/10.2307/1879431
• AlHassan, A.K., AlSaqat, R.T., & AlSweleh, F.S. (2023a). Sexual workplace violence in the health sector in Saudi Arabia: A cross sectional study. BMC Health Services Research, 23(1), 1065. https://doi.org/10.1186/s12913-023-10080-y
• AlHassan, A.K., AlSaqat, R.T., & AlSweleh, F.S. (2023b). Workplace bullying and violence in health sector in Saudi Arabia. Medicine, 102(35), e34913. https://doi.org/10.1097/md.0000000000034913
• AlSaqat, R.T., AlHassan, A.K., & AlSweleh, F.S. (2023). Verbal workplace violence in the health sector in Saudi Arabia: A cross-sectional study. Medicine, 102(51), e36760. https://doi.org/10.1097/md.0000000000036760
• Annagür, B. (2010). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Risk faktörleri, etkileri, değerlendirilmesi ve önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(2), 161-173.
• Arif, S., Baig, L.A., Shaikh, S., Hashmi, I., Sarwar, Z., & Baig, Z.A. (2022). Violence against health care workers in rural areas of Sindh, Pakistan. Journal of the Pakistan Medical Association, 72(11), 2150-2153. https://doi.org/10.47391/JPMA.3120
• Arrow, K.J. (1963). Uncertainty and the welfare economics of medical care. The American Economic Review, 53(5), 941-973.
• Baby, M., Gale, C., & Swain, N. (2019). A communication skills intervention to minimise patient perpetrated aggression for healthcare support workers in New Zealand: A cluster randomised controlled trial. Health and Social Care in the Community, 27(1), 170-181. https://doi.org/10.1111/hsc.12636
• Baby, M., Swain, N., & Gale, C. (2016). Healthcare managers’ perceptions of patient perpetrated aggression and prevention strategies: A cross sectional survey. Issues in Mental Health Nursing, 37(7), 507-516. https://doi.org/10.3109/01612840.2016.1166300
• Bahar, A., Şahin, S., Akkaya, Z., & Alkayiş, M. (2015). Acil serviste çalışan hemşirelerin şiddete maruz kalma durumu ve iş doyumuna etkili olan faktörlerin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(2), 57-64. https://www.doi.org/10.5505/phd.2015.18189
• Beder, C. (2009). Erzurum ilinde bulunan yataklı tedavi kurumlarında sağlık çalışanlarına yönelik hasta veya yakınları tarafından uygulanan şiddetin araştırılması (Yayımlanmamış uzmanlık tezi). Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp ABD.
• Berta, P., Martini, G., Moscone, F., & Vittadini, G. (2016). The association between asymmetric information, hospital competition and quality of healthcare: Evidence from Italy. Journal of the Royal Statistical Society: Series A (Statistics in Society), 179(4), 907-926. https://doi.org/10.1111/rssa.12214
• Bozkurt, İ., & Tan, A. (2021). Sağlık Hizmetlerinde Asimetrik Bilgi, Belirsizlik Algısı ve Güven Kavramının Rolü. Ankara: İksad Yayınevi.
• Büyükbayram, A., & Okçay, H. (2013). Sağlık çalışanlarına yönelik şiddeti etkileyen sosyo-kültürel etmenler, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(1), 46-53. https://doi.org/10.5505/phd.2013.14622
• Camerino, D., Estryn-Behar, M., Conway, P.M., van Der Heijden, B.I.J.M., & Hasselhorn, H.M. (2008). Work-related factors and violence among nursing staff in the European NEXT study: A longitudinal cohort study. International Journal of Nursing Studies, 45(1), 35-50. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2007.01.013
• Cao, Y., Gao, L., Fan, L., Jiao, M., Li, Y., & Ma, Y. (2022). The influence of emotional intelligence on job burnout of healthcare workers and mediating role of workplace violence: A cross sectional study. Frontiers in Public Health, 10, 892421. https://doi.org/10.3389/fpubh.2022.892421
• Cao, Y., Gao, L., Fan, L., Zhang, Z., Liu, X., Jiao, M., Li, Y., & Zhang, S. (2023). Effects of verbal violence on job satisfaction, work engagement and the mediating role of emotional exhaustion among healthcare workers: A cross-sectional survey conducted in Chinese tertiary public hospitals. BMJ Open, 13(3), e065918. https://doi.org/ 10.1136/bmjopen-2022-065918
• Chen, K., Yao, Q., Sun, J., He, Z., Yao, L., & Liu, Z. (2016). International publication trends and collaboration performance of China in healthcare science and services research. Israel Journal of Health Policy Research, 5(1). https://doi.org/10.1186/s13584-016-0061-z
• Chirico, F., Afolabi, A.A., Ilesanmi, O.S., Nucera, G., Ferrari, G., Szarpak, L., Yıldırım, M., Magnavita, N., (2022) Workplace violence against healthcare workers during the COVID-19 pandemic: A systematic review. Journal of Health and Social Sciences, 7(1), 14-35. https://doi.org/10.19204/2022/WRKP2
• Duan, X., Ni, X., Shi, L., Zhang, L., Ye, Y., Mu, H., Li, Z., Liu, X., Fan, L., & Wang, Y. (2019). The impact of workplace violence on job satisfaction, job burnout, and turnover intention: The mediating role of social support. Health and Quality of Life Outcomes, 17(93). https://doi.org/10.1186/s12955-019-1164-3
• Durak, T.Ç., Yolcu, S., Akay, S., Demir, Y., Kılıçaslan, R., Değerli, V., & Parlak, İ. (2014). Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi sağlık çalışanlarına hasta ve hasta yakınları tarafından uygulanan şiddetin değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi, 24(4), 130-137.
• Eddinger, C. (1991). Security dogs in the emergency department: one hospital's solution to the crisis of violence. Journal of Emergency Nursing, 17(5), 23A–24A.
• Esen, H. ve Aykal, G. (2020). Sağlık kurumlarında yaşanan şiddetin değerlendirilmesi: Eğitim ve araştırma hastanesi örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 7(1), 1-9.
• Fernandes, C.M.B., Bouthillette, F., Raboud, J.M., Bullock, L., Moore, C.F., Christenson, J.M., Grafstein, E., Rae, S., Ouellet, L., Gillrie, C., & Way, M. (1999). Violence in the emergency department: A survey of health care workers. Canadian Medical Association Journal, 161(10), 1245–1248.
• Firenze, A., Santangelo, O.E., Gianfredi, V., Alagna, E., Cedrone, F., Provenzano, S., & La Torre, G. (2020). Violence on doctors. An observational study in Northern Italy. La Medicina del Lavoro, 111(1), 46-53. https://doi.org/10.23749%2Fmdl.v111i1.8795
• Gates, D.M., Ross, C.S., & McQueen, L. (2006). Violence against emergency department workers. The Journal of Emergency Medicine, 31(3), 331-337. https://doi.org/10.1016/j.jemermed.2005.12.028
• Gillespie, G.L., Gates, D.M., & Fisher, B.S. (2015). Individual, relationship, workplace, and societal recommendations for addressing healthcare workplace violence. Work, 51(1), 67-71. https://doi.org/10.3233/wor-141890
• Gillespie, G.L., Gates, D.M., Miller, M., & Howard, P.K. (2010). Workplace violence in healthcare settings: Risk factors and protective strategies. Rehabilitation Nursing Journal, 35(5), 177-184. https://doi.org/10.1002/j.2048-7940.2010.tb00045.x
• Güvener, H., Aytekin, M., & Bağcı, E. (2023). COVID-19 pandemisi sonrası sağlık çalışanlarının şiddet algısı. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 22(3), 912-931. https://doi.org/10.21547/jss.1300156
• Hamzaoglu, N., & Türk, B. (2019). Prevalence of physical and verbal violence against health care workers in Turkey. International Journal of Health Services, 49(4), 844–861. https://doi.org/10.1177/0020731419859828
• Hızarcı Beşer, B., & Dönmez, S. (2024). Asimetrik bilgi teorisinin sağlık sektörü üzerindeki etkilerinin analizi: Kütahya ili örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 23(90), 729-753.
• Jackson, D., Firtko, A., & Edenborough, M. (2007). Personal resilience as a strategy for surviving and thriving in the face of workplace adversity: A literature review. Journal of Advanced Nursing, 60(1), 1-9. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2007.04412.x
• Kahriman, İ. (2014). Hemşirelerin sözel ve fiziksel şiddete maruz kalma durumlarının belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(2), 77-83.
• Kuhn W. (1999). Violence in the emergency department. Managing aggressive patients in a high-stress environment. Postgraduate Medicine, 105(1), 143–154. https://doi.org/10.3810/pgm.1999.01.504
• La Torre, G., Firenze, A., Colaprico, C., Ricci, E., Di Gioia, L.P., Serò, D., Perri, G., Soncin, M., Cremonesi, D., De Camillis, N., Guidolin, S., Evangelista, G., Marte, M., Fedele, N.G., De Sio, S., Mannocci, A., Sernia, S., & Brusaferro, S. (2022a). Prevalence and risk factors of bullying and sexual and racial harassment in healthcare workers: a cross-sectional study in Italy. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(11), 6938. https://doi.org/10.3390/ijerph19116938
• La Torre, G., Firenze, A., Di Gioia, L.P., Perri, G., Soncin, M., Cremonesi, D., De Camillis, N., Guidolin, S., Evangelista, G., Martes, M., Fedele, N.G., De Sio, S., Mannocci, A., Sernia, S., & Brusaferro, S. (2022b). Workplace violence among healthcare workers, a multicenter study in Italy. Public Health, 208, 9-13. https://doi.org/10.1016/j.puhe.2022.04.008
• La Torre, G., Sestili, C., Iavazzo, E., & Mannocci, A. (2017). Il fenomeno violenza subita sul luogo di lavoro nel settore sanitario: Validazione della versione italiana del questionario WHO. La Clinica Terapeutica, 168(3), e199-e202.
• Liu, J., Gan, Y., Jiang, H., Li, L., Dwyer, R., Lu, K., Yan, S., Sampson, O., Xu, H., Wang, C., Zhu, Y., Chang, Y., Yang, Y., Yang, T., Chen, Y., Song, F., & Lu, Z. (2019). Prevalence of workplace violence against healthcare workers: a systematic review and meta-analysis. Occupational and Environmental Medicine, 76(12), 927-937.
• Ma, Y., Wang, L., Wang, Y., Li, Z., Zhang, Y., Fan, L., & Ni, X. (2022). Causes of hospital violence, characteristics of perpetrators, and prevention and control measures: a case analysis of 341 serious hospital violence incidents in China. Frontiers in Public Health, 9, 783137. https://doi.org/10.3389/fpubh.2021.783137
• Marte, M., Cappellano, E., Sestili, C., Mannocci, A., & La Torre, G. (2019). Workplace violence towards healthcare workers: An observational study in the College of Physicians and Surgeons of Rome. La Medicina del Lavoro, 110(2), 130-141.
• Mascarenhas, O.A.J., Kesavan, R., & Bernacchi, M.D. (2013). On reducing information asymmetry in U.S. health care. Health Marketing Quarterly, 30(4), 379-398. https://doi.org/10.1080/07359683.2013.847338
• McGuire, S.S., Finley, J.L., Gazley, B.F., Mullan, A.F., & Clements, C.M. (2023). The team is not okay: Violence in emergency departments across disciplines in a health system. Western Journal of Emergency Medicine, 24(2), 169-177. https://doi.org/10.5811/westjem.2022.9.57497
• McGuire, S.S., Gazley, B., Majerus, A.C., Mullan, A.F., & Clements, C.M. (2022). Impact of the COVID-19 pandemic on workplace violence at an academic emergency department. The American Journal of Emergency Medicine, 53, 285.e1-285.e5. https://doi.org/10.1016/j.ajem.2021.09.045
• Mechanic, D. (1998). The functions and limitations of trust in the provision of medical care. Journal of Health Politics, Policy and Law, 23(4), 661-686. https://doi.org/10.1215/03616878-23-4-661
• Meyer, T., Wrenn, K., Wright, S.W., Glaser, J., & Slovis, C.M. (1997). Attitudes toward the use of a metal detector in an urban emergency department. Annals of Emergency Medicine, 29(5), 621–624. https://doi.org/10.1016/S0196-0644(97)70250-6
• Moro, M.F., Calamandrei, G., Poli, R., Di Mattei, V., Perra, A., Kurotschka, P.K., Restrepo, A., Romano, F., La Torre, G., Preti, E., Mascayano, F., Picardi, A., Chiarotti, F., Rapisarda, V., Urban, A., Alvarado, R., Susser, E., & Carta, M.G. (2022). The impact of the COVID-19 pandemic on the mental health of healthcare workers in Italy: Analyzing the role of individual and workplace-level factors in the reopening phase after lockdown. Frontiers in Psychiatry, 13, 867080. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.867080
• Özdoğan, A.E., Yıldırım, A., Yücel Beyaztaş, F., & Bütün, C. (2023). Sağlıkta şiddete güncel bakış: Geleneksel derleme. Türkiye Klinikleri Adli Tıp ve Adli Bilimler Dergisi, 20(1), 53-63. https://www.doi.org/10.5336/forensic.2022-93572
• Özkal Sayan, İ., & Şahan, Y. (2011). Sağlık Bakanlığı’nda performans değerlendirme ve ek ödeme sistemi. Memleket Siyaset Yönetim, 6(16), 33-70.
• Pedersen, L.B., Hess, S., & Kjær, T. (2016). Asymmetric information and user orientation in general practice: Exploring the agency relationship in a best–worst scaling study. Journal of Health Economics, 50, 115–130. https://doi.org/10.1016/j.jhealeco.2016.09.008
• Peng, Y., Yin, P., Deng, Z., & Wang, R. (2020). Patient–physician interaction and trust in online health community: The role of perceived usefulness of health information and services. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(1), 139. https://doi.org/10.3390/ijerph17010139 Phillips, J.P. (2016). Workplace violence against health care workers in the United States. New England Journal of Medicine, 374(17), 1661-1669. https://doi.org/10.1056/NEJMra1501998 Pinar, T., Acikel, C., Pinar, G., Karabulut, E., Saygun, M., Bariskin, E., Guidotti, T. L., Akdur, R., Sabuncu, H., Bodur, S., Egri, M., Bakir, B., Acikgoz, E. M., Atceken, I., & Cengiz, M. (2017). Workplace violence in the health sector in Turkey: A national study. Journal of Interpersonal Violence, 32(15), 2345-2365. https://doi.org/10.1177/0886260515591976
• Rajbhandari, R., Subedi, S., & Kaphle, H.P. (2015). Workplace violence against health workers: A cross-sectional study from Baglung District, Nepal. International Journal of Health Sciences and Research, 5(2), 274-81.
• Schablon, A., Zeh, A., Wendeler, D., Peters, C., Wohlert, C., Harling, M., & Nienhaus, A. (2012). Frequency and consequences of violence and aggression towards employees in the German healthcare and welfare system: A cross-sectional study. BMJ Open, 2(5), e001420. http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2012-001420
• Shi, L., Li, G., Hao, J., Wang, W., Chen, W., Liu, S., Yu, Z., Shi, Y., Ma, Y., Fan, L., Zhang, L., & Han, X. (2020). Psychological depletion in physicians and nurses exposed to workplace violence: A cross-sectional study using propensity score analysis. International Journal of Nursing Studies, 103, 103493. https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2019.103493
• Shi, L., Wang, L., Jia, X., Li, Z., Mu, H., Liu, X., Peng, B., Li, A., & Fan, L. (2017). Prevalence and correlates of symptoms of post-traumatic stress disorder among Chinese healthcare workers exposed to physical violence: a cross-sectional study. BMJ Open, 7, e016810. http://dx.doi.org/10.1136/bmjopen-2017-016810
• Söyük, S., & Arslan Kurtuluş, S. (2017). Acil servislerde yaşanan sorunların çalışanlar gözünden değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6(4), 44-56.
• Sun, T., Gao, L., Li, F., Shi, Y., Xie, F., Wang, J., Wang, S., Zhang, S., Liu, W., Duan, X., Liu, X., Zhang, Z., Li, L., & Fan, L. (2017). Workplace violence, psychological stress, sleep quality and subjective health in Chinese doctors: A large cross-sectional study. BMJ Open, 7(12), e017182. https://doi.org/10.1136%2Fbmjopen-2017-017182
• Şengün, H. (2016). Sağlık hizmetlerinde iletişim yönetimi. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 79(1), 38-42.
• TBMM (2013, Ocak). Sağlık çalışanlarına yönelik artan şiddet olaylarının araştırılarak alınması gereken önlemlerin belirlenmesi amacıyla kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu. Erişim adresi https://acikerisim.tbmm.gov.tr/server/api/core/bitstreams/4dc7ecea-2336-4eb6-b1c4-fd14bb49c56f/content (Erişim tarihi: 15.09.2024)
• Temel, K., & Aydın, M. (2018). Sağlık hizmetlerinde hasta-hekim ilişkisinde yaşanan bilgi asimetrisinin ortaya çıkardığı ekonomik sorunlar: Çanakkale örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(4), 745-765.
• Torun, N. (2020). Şiddete yönelik beyaz kod verilerin değerlendirilmesi. Cukurova Medical Journal, 45(3), 977-84. https://doi.org/10.17826/cumj.726340
• TTB (2024, 10 Mayıs). Sağlık Bakanlığı’nın Beyaz Kod Verileri ile İlgili Yargı Kararlarına Aykırı ve Ciddiyetten Yoksun Yanıtı Üzerine TTB’den Yazı: Ortak Mücadeleyi Engelliyor, Şiddetin Tırmanmasına Sebep Oluyor, Suç İşliyorsunuz. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/605ykcx (Erişim tarihi: 15.09.2024)
• Ünal, M. (2021). Sağlık hizmetlerinde asimetrik enformasyon sorunu ve çözüm önerileri. Journal of Medical Sciences, 2(1), 6-11.
• Yıldız, M. S. (2019). Türkiye’de sağlık çalışanlarına yönelik şiddet: Ankara ilinde araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 135-156.
• Yildirim, A., & Yildirim, D. (2007). Mobbing in the workplace by peers and managers: Mobbing experienced by nurses working in healthcare facilities in Turkey and its effect on nurses. Journal of Clinical Nursing, 16(8), 1444-1453. https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2006.01814.x