THE MEDIATOR ROLE OF EMOTIONAL SELF-AWARENESS IN THE RELATION BETWEEN CHILDHOOD ABUSE EXPERIENCES AND EMOTION REGULATION DIFFICULTIES

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 766 - 783, 01.10.2025

Ezgi Özkan , Burcu Türk , Ece Hoşceylan Türkün

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1729414

Öz

In this study, the mediating role of emotional self-awareness in the relationship between childhood trauma experiences and difficulties in emotion regulation was examined. The research was conducted with 297 participants aged between 18 and 67, using an appropriate sampling method. The aim of the study was to examine the relationships between childhood traumatic experiences, emotional self-awareness, and emotion regulation difficulties in these individuals. The findings revealed that women reported significantly higher levels of childhood trauma compared to men. Additionally, participants primarily perceived their parents’ attitudes as democratic. A significant negative relationship was found between participants’ childhood trauma and their levels of emotional self-awareness. The results of the mediation analyses indicated that emotional self-awareness partially mediated the relationship between childhood trauma and emotion regulation difficulties. Accordingly, when examining the impact of childhood trauma on emotion regulation difficulties, emotional self-awareness should be considered as a risk factor within this relationship. This finding may have important implications for potential intervention and prevention efforts. The results were discussed in light of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

Childhood Traumas , Emotional Self-Awareness , Emotion Regulation Difficulties

ÇOCUKLUK ÇAĞI ÖRSELENME YAŞANTILARI İLE DUYGU DÜZENLEME GÜÇLÜĞÜ ARASINDAKİ İLİŞKİDE DUYGUSAL ÖZ-FARKINDALIĞIN ARACI ROLÜ

Öz

Bu araştırmada çocukluk çağı örselenme yaşantıları ile duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişkide duygusal öz-farkındalığın aracı rolü incelenmiştir. Araştırma uygun örnekleme yöntemi ile seçilmiş olan 18-67 yaş arası 297 katılımcı ile yürütülmüştür. Çalışmanın amacı bu bireylerdeki çocukluk çağı örselenme yaşantıları ile duygusal öz farkındalık ve duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırma bulguları, kadınların çocukluk çağı travma düzeylerinin erkeklere göre anlamlı derecede daha yüksek olduğunu göstermiştir. Yanı sıra katılımcıların algıladıkları demokratik ebeveyn tutumu her iki ebeveyn için de ilk sırada rapor edilmiştir. Katılımcıların çocukluk çağı travma düzeyleri ile duygusal öz farkındalık düzeyleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Aracılık analizleri sonuçları ise duygusal öz farkındalığın, çocukluk çağı travmaları ile duygu düzenleme güçlükleri arasındaki ilişkiye kısmi olarak aracılık ettiğini göstermiştir. Buna göre çocukluk çağı travmalarının duygu düzenleme güçlükleri üzerindeki etkisini incelerken, duygusal öz-farkındalığın bu ilişkide bir risk faktörü olarak ele alınması gerektiği, bunun olası müdahale ve önleme çalışmaları için önemli bir bulgu olabileceği düşünülmüştür. Sonuçlar mevcut literatür çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çocukluk Çağı Travmaları , Duygusal Öz Farkındalık , Duygu Düzenleme Güçlüğü

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Gümüş Demir, Ü. Z. (2022). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı travmaları, aleksitimi ve duygu düzenleme güçlüğü arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Social Science, 6(26), 509-535. doi:10.52096/usbd.6.26.33.
• Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S. ve Schweizer, S. (2010). Emotion regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217–237. doi: 10.1016/j.cpr.2009.11.004
• Alhadi, Said; Saputra, Wahyu Nanda Eka; Purwadi, Purwadi; Muyana, Siti; Supriyanto, Agus; and Fatmawati, Dwi (2020) "Self-Regulation of Emotion in Students in Yogyakarta Indonesia: Gender Differences," Jurnal Kajian Bimbingan dan Konseling: Vol. 4: No. 3, Article 15. Available at: https://citeus.um.ac.id/jkbk/vol4/iss3/15
• Altunsu, B. (2004). Çocuklara Bakım Veren Hemşirelerin Çocuk İstismar ve İhmalini Tanıyabilmeleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://www.proquest.com/docview/2570998346?pq-origsite=gscholar&fromopenview=true&sourcetype=Dissertations%20&%20Theses
• Bastian, V.A., Burns, N.R., Nettelbeck, T. (2005). Emotional intelligence predicts life skills, but not as well as personality and cognitive abilities. Personality Individual Differences, 39(6):135–1145.
• Berking, M. ve Whitley, B. (2014). Emotion regulation: Definition and relevance for mental health. Affect Regulation Training içinde (ss.5-17) New York: Springer. doi.org/10.1007/978-1-4939-1022-9_2
• Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., Sapareto, E. ve Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. The American Journal of Psychiatry, 151(8), 1132-1136. doi: 10.1176/ajp.151.8.1132
• Berthoz, S., Consoli, S., Diaz, F. P. ve Jouvent, R. (2000). Alexithymia and anxiety: compounded relationships? A psychometric study. Eur Psychiatry, 14, 372-378. doi: 10.1016/S0924-9338(99)00233-3
• Bjureberg, J., Ljotsson, B., Tull, M. T., Hedman, E., Sahlin, H. ve Lundh, L.G. (2016). Development and validation of a brief version of the difficulties in emotion regulation scale: The DERS-16. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 38(2), 284-296. doi: 10.1007/s10862-015-9514-x
• Bradbury, L. L. ve Shaffer, A. (2012). Emotion dysregulation mediates the link between childhood emotional maltreatment and young adult romantic relationship satisfaction. Journal of Agression, Maltreatment and Trauma, 21(5), 497-515. doi: 10.1080/10926771.2012.678466
• Burns, E. E., Jackson, J. L. ve Harding, H. G. (2010). Child maltreatment, emotion regulation, and posttraumatic stress: The impact of emotional abuse. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 19(8), 801-819. doi: 10.1080/10926771.2010.522947
• Büyüköztürk, Ş. (2018b). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi. Büyüköztürk, Ş., Çakmak-Kılıç, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018a). Bilimsel araştırma yöntemleri (25. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükşahin Çevik, G., ve Kızıldağ, S. (2018). Psikolojik danışman adaylarının toplumsal cinsiyet rollerinde bağlanma tarzları, duygu düzenleme ve empatinin rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 239-260. doi:10.21764/maeuefd.339292
• Carr, C. P., Martins, C. M., Stingel, A. M., Lemgruber, V. B., Juruena, M. F. (2013). The role of early life stress in adult psychiatric disorders: a systematic review according to childhood trauma subtypes. J Nerv Ment Dis., 201(12),1007-1020. doi: 10.1097/NMD.0000000000000049
• Cohen, L., Manion, L.ve Morrison, K. (2007). Araştırma modelleri ve türleri. K. Yılmaz ve R. S. Arık (Yay. haz.), Eğitimde Araştırma Yöntemleri içinde, (s. 76-100). Ankara: Pegem Akademi.
• Çavuşoğlu, F. (2020). Cinsiyet gruplarına göre çocukluk çağı travma düzeylerinin incelenmesi. Journal of International Social Research, 13(73), 575-581. doi: 10.17719/jisr.10981
• Çeçen, A. R. (2006). Duyguları yönetme becerileri ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. PDR: Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 101-113.
• Çelik, S. N. (2020). Çocukluk Çağı Travmaları, Duygu Düzenleme Becerileri ve Bilinçli Farkındalık Arasındaki İlişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://acikerisim.isikun.edu.tr/xmlui/handle/11729/2959
• Çıplak, E., ve Atıcı, M. (2016). Grupla psikolojik danışmada şiir kullanımının üniversite öğrencilerinin empati ve duygu farkındalığı düzeylerine etkisi. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 6(45), 115-127.
• Çobanoğlu, S. (2021). Duygu Düzenleme Güçlüğü, Çocukluk Çağı Travmaları, Empati ve Bağlanma Stillerinin Sosyal Kaygı Düzeyleriyle İlişkilerinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12436/4502
• Dereboy, Ç., Şahin Demirkapı, E., Şakiroğlu, M., ve Şafak Öztürk, C. (2018). Çocukluk çağı travmalarının, kimlik gelişimi, duygu düzenleme güçlüğü ve psikopatoloji ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 29(4), 269–278. doi.org/10.5080/u20463
• Feyzioğlu, A., Göktaş, S. Ş., ve Söğütlü, L. (2020). Erken dönem ruhsal travma, siber zorbalık ve aleksitimi ilişkisi- Relationship between early period psychic trauma, cyber bullying and alexithymia. Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 51(4), 192-199. doi:10.16948/zktipb.818758
• Ford, B.Q., Gross, J.J. (2019). Why beliefs about emotion matter: An emotion-regulation perspective. Current Directions in Psychology Science, 28(1):74–81. https://doi.org/10.1177/0963721418806697.Return to ref 85 in article Fox, H. C., Axelrod, S. R., Paliwal, P., Sleeper, J. ve Sinha, R. (2007). Difficulties in emotion regulation and impulse control during cocaine abstinence. Drug and alcohol dependence, 89(2-3), 298-301. doi: 10.1016/j.drugalcdep.2006.12.026
• Gençoğlu, C. (2012). Duygu Odaklı Terapiye Dayalı Duygusal Farkındalık Eğitiminin Genç Yetişkinlerin İyimserlik Düzeylerine Etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun. Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/674034
• George D. ve Mallery P. (2003). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. 11.0 update (4th ed.). Boston: Allyn & Bacon. Erişim adresi: www.taylorfrancis.com/books
• Goleman, D. (2009). İşbaşında duygusal zeka. (H. Balkara, Çev.) İstanbul: Varlık Yayınları
• Gratz, K. L. ve Roemer, L. (2004). Multidimensional assessment of emotion regulation and dysregulation: Development, factor structure, and initial validation of the difficulties in emotion regulation scale. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 26(1), 41-54.doi: /10.1023/b:Joba.0000007455.08539.94.
• Gratz, K. L., Rosenthal, M. Z., Tull, M. T., Lejuez, C.W. ve Gunderson, J. G. (2006). An experimental investigation of emotion dysregulation in borderline personality disorder. Journal of Abnormal Psychology, 115(4), 850–855. doi:10.1037/0021-843X.115.4.850
• Gratz, K. L. ve Tull, M. T. (2010). Emotion regulation as a mechanism of change in acceptance-and mindfulness-based treatments. Assessing mindfulness and acceptance processes in clients: Illuminating the theory and practice of change, 2, 107-33. Erişim adresi: http://books.google.com/books
• Gross, J. J. (2014). Emotion regulation: Conceptual and empirical foundations. In J. J. Gross (Eds.), Handbook of emotion regulation. London: The Guilford. (3–20). Erişim adresi: https://www.webofscience.com
• Gusler, S ve Jackson, Y. (2023). Adversity's impact on adults' self-report and physiological difficulties with emotion regulation: Appraisal as a moderating mechanism. J Aggress Maltreat Trauma, 32(4), 611-630. doi: 10.1080/10926771.2023.2179446
• Güneş, F. ve Tarhan, S. (2022). Genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet algılarını yordamada çocukluk çağı örselenme yaşantılarının rolünün incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(2), 108-122. doi:/10.31200/makuubd.1348889
• John, S. G., Cisler, J. M. ve Sigel, B. A. (2017). Emotion regulation mediates the relationship between a history of child abuse and current PTSD/depression severity in adolescent females. Journal of family violence, 32(6), 565-575. doi:10.1007/s10896-017-9914-7
• Hayes, A.F., ve Rockwood, N.J. (2017). Regression-based statistical mediation and moderation analysis in clinical research: Observations, recommendations, and implementation. Behavioral Research Theory, 98, 39-57.doi: 10.1016/j.brat.2016.11.001
• Koçak, C., ve Büyükgönenç, L. (2003). Toplumdaki bireylerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik bilgi ve görüşleri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(1), 89-104. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/hititsosbil/issue/7710/100986
• Köknel, Ö. (1982). Kaygıdan mutluluğa kişilik. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Kuzucu, Y. (2008). Duygusal farkındalık düzeyi ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(29), 51-64. Erişim adresi: https://www.acarindex.com/
• Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions: A history of changing outlooks. Annual Review of Psychology, 44, 1–21. doi:10.1146/annurev.ps.44.020193.000245.
• Lundh, L. G. , Johnsson, A., Sundqvist, K. ve Olsson, H. (2002). Alexithymia, memory of emotion, emotional awareness, and perfectionism. Emotion, 2(4), 361–379. doi:10.1037/1528-3542.2.4.361
• Machado, A. B. C., Teruya, K. I., Friedman, R., Weydmann, G. J., Remor, E., & Bizarro, L. (2024). Gender differences in the pathway of childhood trauma, impulsivity and adult eating behaviour: a cross-sectional study. Journal of Child & Adolescent Mental Health, 35(1-3), 42-54.
• Özdemir, S. (2020). Çocukluk Çağı Travması, Duygu Düzenleme Becerileri Ve Somatizasyon Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Örneklemi (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://acikerisim.medipol.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12511/7821
• Shipman K. L., Schneider, R. ve Fitzgerald, M. M. (2007) Maternal emotion socialization in maltreating and non-maltreating families: Implications for children’s emotion regulation. Social Development, 16, 68-285. doi:10.1111/j.1467-9507.2007.00384.x
• Sumbas, E. ve Erdemir, N. (2021). Toplumsal cinsiyet algısı ile duygu düzenleme arasındaki ilişki. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 117-125. doi: 10.14582/DUZGEF.2021.170
• Şar V., Öztürk E. ve İkikardeş, E. (2012). Çocukluk çağı ruhsal travma ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri Tıp Bilimleri Dergisi, 32, 1054-63. doi:10.5336/medsci.2011-26947
• Şar, V., Necef, I., Mutluer, T., Fatih, P. ve Türk-Kurtça, T. (2020). A revised and expanded version of the Turkish Childhood Trauma Questionnaire (CTQ-33): Overprotection-overcontrol as additional factor. Journal of Trauma & Dissociation, 22(1), 35-51. doi:10.1080/15299732.2020.1760171
• Şenkal, İ. ve Işıklı, S. (2015). Çocukluk çağı travmalarının ve bağlanma biçiminin depresyon belirtileri ile ilişkisi: Aleksitiminin aracı rolü. Türk Psikiyatri Dergisi, 26(4), 261-67.
• Tabachnick, B. G., ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6. bs.). United States: Pearson Education. Taner, Y. ve Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Acta Medica, 35(2), 82–86. Erişim adresi: https://actamedica.org/index.php/actamedia/article/view/188
• Tatar, A., Özdemir, H. ve Çelikbaş, B. (2018). Gelir getiren bir işte çalışan ve çalışmayan kadınlarda duygusal öz-farkındalık düzeylerinin incelenmesi. İş'te Davranış Dergisi, 3(1), 31-41. doi:10.25203/idd.414597
• Tatar, A., Özdemir, H., Çelikbaş, B. ve Özmen, H. E. (2018). Duygusal öz farkındalık ölçeğinin geliştirilmesi ve klinik olmayan örneklemde duygusal öz farkındalığın kaygı ve depresyondaki rolünün incelenmesi. Social, Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4(13), 793-806. doi:10.31576/smryj.125
• Tekin, B. S. (2023). Yetişkinlerin Çocukluk Çağı Travmaları, Bağlanma Boyutları ve Duygu Düzenlemeleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Lefkoşa. Erişim adresi: docs.neu.edu.tr
• Terzioğlu, Ö. P., Çelikay Söyler, H. ve Menekşe, Ö. (2023). Çocukluk çağı travmalarının, yalnızlık duygusu ve sosyal anksiyete ile ilişkisi. Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 160–182. doi:10.26677/TR1010.2023.1177.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2-3), 25-52. https://doi.org/10.1111/j.1540-5834.1994.tb01276.x
• Tull, M. T., Barrett, H. M., McMillan, E. S. ve Roemer, L. (2007). A preliminary investigation of the relationship between emotion regulation difficulties and posttraumatic stress symptoms. Behavior Therapy, 38(3), 303–313. doi: 10.1016/j.beth.2006.10.001
• Uluer, G. (2021). Çocukluk Çağı Travma Yaşantısı, Duygu Düzenleme Güçlüğü ve Öz-Şefkatin Duygusal Yeme Davranışı ile İlişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kent Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://acikerisim.kent.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12780/439
• Wang, Y., Jiang, X., Zhao, W., Xuan, R., Zu, X., Wang, H., Zhang, L., Li, N., Xie, S., Dong, Y., Fang, W., Zhang, L., & Wang, K. (2024). The role of attachment and alexithymia in the relationship between childhood trauma and mentalization in people with schizophrenia: A multicenter study. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 43(24), 1–11. doi.org/10.1007/s12144-024-05855-3
• Wenar, C. ve Kerig, P. (2005). Developmental psychopathology: From infancy through adolescence. McGraw-Hill.
• Wolfe, D. A., Scott, K., Wekerle, C. (2001). Child maltreatment: Risk of adjustment problems and dating violence in adolescence. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 40(3), 282-289. doi:10.1097/00004583-200103000-00007
• Wood, J. J., McLeod, B. D., Sigman, M., Hwang, W. C. ve Chu, B. C. (2003). Parenting and childhood anxiety: Theory, empirical findings, and future directions. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44(1), 134–151. doi:10.1111/1469-7610.00106
• World Health Organization, Violence and Injury Prevention Team & Global Forum for Health Research. (‎1999). Report of the consultation on child abuse prevention (Rapor no: WHO/HSC/PVI/99.1). Erişim adresi: https://iris.who.int/handle/10665/65900
• Yıldırım, Ş. (2017). Görücü Usulü Evlenen ve Flört Ederek Evlenen Çiftlerin Duygusal Farkındalık ve Duyguları İfade Etme Düzeylerinin Evlilik Doyumuna Etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Beykent Üniversitesi, İstanbul. Erişim adresi: https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/710538
• Yiğit, İ. ve Güzey Yiğit, M. (2017). Psychometric properties of turkish version of difficulties in emotion regulation scale-brief form (DERS-16). Current Psychology, 38, 1503-1511. doi.org/10.1007/s12144-017-9712-7
• Yöyen, E., ve Bozacı, U. (2023). Childhood traumas, emotional differences and resilience as predictives of interpersonal problems. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 5(2), 129-139. doi:10.35365/ctjpp.23.2.05
• Zoroğlu, S. S., Tüzün, Ü., Şar, V., Öztürk, M., Kora, M. E. ve Alyanak, B. (2001). Çocukluk dönemi istismar ve ihmalinin olası sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2(2), 69-78. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/profile/Vedat-