The Relationship Between Demographic Characteristics and Religiosity: An Empirical Research on Adults

Yıl 2010, Cilt: 19 Sayı: 2, 217 - 248, 01.06.2010

Mustafa Koç

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Demografik Özellikler ile Dindarlık Arasındaki İlişki Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma

Öz

Gelişim dönemlerinden yetişkinlik döneminde demografik özellikler ile dindarlık arasındaki farklılık temeline dayanan ilişkiyi incelemeyi amaçlayan bu çalışma, din psikolojisi alanında yapılan bir alan araştırmasıdır. Bu ampirik çalışmada, kurgulanan bağımlı ve bağımsız değişkenleri ölçmek için demografik değişkenlerin yer aldığı “Kişisel Bilgi Formu” ile Türk toplumu ve kültürü üzerinde psikometrik açıdan geçerlik ve güvenirlik testleri yapılmış ‘Her Yaş İçin Uygun Dinsel Eğilim Ölçeği’ isimli ölçme aracı kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan anket formu, Bursa’da çeşitli meslek gruplarına mensup yetişkinlerin seçildiği evreni temsilen, yine Bursa il sınırları içerisinde beş farklı türden meslek grubuna sahip kamu ile özel kurum ve kuruluşlarında çalışan 600 yetişkin denek üzerinde rastsal örnekleme yoluyla uygulanmıştır. Anket aracılığıyla deneklerden alınan ham verilere, Tek Yönlü Varyans Analizi ve t-Testi gibi parametrik istatistiksel analiz teknikleri uygulanarak, demografik özelliklere göre dindarlık arasındaki istatistiksel farklılıklar betimlenmiştir. Dolayısıyla bu araştırma üzerinden operasyonel biçimde çalışılan, demografik özelliklere göre dindarlık modelleri arasındaki farklılıklara ilişkin sonuçlara bakıldığında; cinsiyet değişkeni özelinde, yetişkin erkeklerin, kadınlara göre daha fazla içgüdümlü dindarlık modeli eğilimine sahip oldukları gibi anlamlı bulgular elde edilmiştir. Ayrıca çalışmada, sosyo-ekonomik düzey ve meslek grupları gibi diğer demografik değişkenlere göre dindarlık modelleri arasındaki farklılıklara yönelik bulgulara da yer verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Yetişkinlik Dönemi, Demografik Değişken

Kaynakça

• Acar, V. Nilüfer ve ark.; “Bireylerin Dindarlık Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Psikolojik Danışmada Yirmibeş Yıl: Makale- ler (içinde), Nobel Yayınları, Ankara-2003, s. 257-289
• Akdoğan, Ali; “Değişim Sürecinde İslâmî Algılamalardaki Farklılaşmaların Sosyolojik Etüdü”, E.K.E.V. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, Erzu- rum-2002, S. 13, s. 17-42
• ………; Sosyal Değişme ve Din, Rağbet Yayınları, İstanbul-2004
• Allport, Gordon W.; Birey ve Dini / The Individual and His Religion, (Çev. Bilal Sambur), Elis Yayınları, Ankara-2004
• Argyle, Michael & Hallahmi, Benjamin-B.; The Social Psychology of Religion, Routledge & Kegan Paul, London & Boston-1975
• Arslan, Mustafa; Türk Popüler Dindarlığı, D.E.M. Yayınları, İstanbul-2004
• Budak, Selçuk; Psikoloji Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara-2000
• Brown, Laurence B.; “Classifications of Religious Orientation”, Journal for the Scientific Study of Religion 1964, C. 4, s. 91-99
• Fırat, Erdoğan; Üniversite Öğrencilerinde Allah İnancı ve Din Duygusu: Din Psikolojisi Açısından Bir Değerlendirme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi, Ankara-1977
• Gorsuch, Richard L. & Venable, G. D.; “Development of An Age-Universal I-E Scale”, Journal for the Scientific Study of Religion, 1983, C. 22, s. 181-187
• Günay, Ünver; Erzurum ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, Erzurum Kitaplığı Yayınları, İstanbul-1999
• ………; “Dindarlığın Sosyolojisi”, Dindarlığın Sosyo-Psikolojisi (içinde), [Ed. Ünver Günay & Celaleddin Çelik], Karahan Kitabevi, Adana-2006, s. 1-59
• Hill, Peter C. & Hood, Ralph W. Jr.; Measures of Religiosity, R.E.P., Birming- ham & Alabama-1999
• Himmelfarb, H. S.; “Measuring Religious Involvement”, Social Forces, 1975, C. 53, s. 606-618
• Hökelekli, Hayati; Din Psikolojisi, T.D.V. Yayınları, 3. Baskı, Ankara-1998
• Karaca, Faruk; Ölüm Psikolojisi, Beyan Yayınları, İstanbul-2000
• ……….; Psiko-Sosyal Açıdan Yabancılaşma ve Dinî Hayat, Bil Yayınları, İs- tanbul-2001
• Karasar, Niyazi; Bilimsel Araştırma Yöntemi, 3A Araştırma, Eğitim, Danış- manlık Ltd., 7. Baskı, Ankara-1995
• Kayıklık, Hasan; Dinî Yaşayış Biçimleri: Psikolojik Temelleri Açısından Bir Değerlendirme, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniver- sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir-2000
• …………; Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğilimler, Baki Kitabevi, Adana-2003
• Kendler, Kenneth S. ve ark.; “Dimensions of Religiosity and Their Relations- hip to Lifetime Psychiatric and Substance Use Disorders”, The Ame- rican Journal of Psychiatry, 2003, C. 160, S. 3, s. 496-503
• Koç, Mustafa; Yetişkinlik Döneminde Dindarlık İle Benlik Kavramı Değişken- leri Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniver- sitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa-2008
• Köklü, Nilgün; Sosyal Bilimler İçin Açıklamalı İstatistik Terimleri Sözlüğü, Nobel Yayınları, Ankara-2002
• Köktaş, M. Emin; Türkiye’de Dinî Hayat: İzmir Örneği, İşaret Yayınları, İs- tanbul-1993
• Kötehne, Gülsu; Religious Orientation and Personality, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Boğaziçi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul-1999
• Kula, M. Naci; Bedensel Engellilik ve Dinî Başa Çıkma, D.E.M. Yayınları, İstanbul-2005
• Marshall, Gordon; Sosyoloji Sözlüğü / A Dictionary of Sociology, (Çev. O. Akınhay & D. Kömürcü), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara-1999
• Mehmedoğlu, A. Ulvi; Kişilik ve Din, D.E.M. Yayınları, İstanbul-2004
• Onay, Ahmet; Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, D.E.M. Yayınları, İstanbul- 2004
• Özbaydar, Belma; Din ve Tanrı İnancının Gelişmesi Üzerine Bir Araştırma, Baha Matbaası, İstanbul-1970
• Subaşı, Necdet; “Türk/iye Dindarlığı: Yeni Tipolojiler”, İslâmiyât Araştırma Dergisi, Ankara-2002, C. 5, S. 4, s. 17-40
• Şentürk, Recep; Yeni Din Sosyolojileri, Gelenek Yayıncılık, İstanbul-2004
• Topuz, İlhan; Dinî Gelişim Seviyeleri İle Dinî Başa Çıkma Tutumları Arasın- daki İlişki Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa-2003
• Uysal, Veysel; Psiko-Sosyal Açıdan Oruç, T.D.V. Yayınları, Ankara-1994
• ………; Geleneksellik-Çağdaşlık Bağlamında Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, D.E.M. Yayınları, İstanbul-2006
• Yapıcı, Asım; Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-Sosyal Uyum ve Dindarlık, Karahan Kitabevi, Adana-2007
• Yıldız, Murat; “Dindarlığın Tanımı ve Boyutları Üzerine Psikolojik Bir Çalış- ma”, Tabula Rasa: Felsefe & Teoloji Akademik Dergisi, Isparta-2001, S. 1, s. 19-42