Erzurumlu Kadızâde Efendi’nin Vasiyetnamesine Tahlili Bir Bakış

Year 2007, Volume: 16 Issue: 2, 309 - 326, 01.06.2007

Nilüfer Ateş Asım Yediyıldız

Abstract

-

Keywords

-

Erzurumlu Kadızâde Efendi’nin Vasiyetnamesine Tahlili Bir Bakış

Abstract

Vasiyetnameler, vasiyet sahiplerinin ruh ve düşünce dünyalarını yansıtmanın yanı sıra onların sosyo-kültürel çevreleri hakkında da önemli ipuçları veren belgeler durumundadır. Bu yönüyle tarihin veri kaynakları arasında yer almaktadırlar. Bu makalede, XVIII. yüzyılda yaşamış Osmanlı din âlimlerinden Erzurumlu Kadızâde Mehmed Efendi’nin vasiyetnamesi tahlili bir bakış açısıyla ele alınmıştır. XVIII. yüzyıl Osmanlı Devleti’nde her alanda değişimin yaşandığı bir dönemdir. Kadızâde Efendi, Osmanlı müslüman kadınlarını muhatap alan vasiyetnamesinde, bu değişimin kadınlar cephesindeki durumunu kendine özgü eleştirel bir üslupla tasvir etmektedir. Onun, kadınlar hakkındaki hem nasihat hem de şikâyet içeren vasiyetleri, yaşadığı asırda konuyla ilgili çıkarılan fermanlar ve Batılı seyyahların gözlemleri çerçevesinde analiz edilmeye çalışılmıştır. Son olarak da vasiyetnamede öne çıkan dünya-ölüm algısı üzerinde durulmuştur

Keywords

Kadızâde Efendi, Vasiyetname, XVIII. Yüzyıl, Osmanlı Toplumu, Kadın, Değişim, Kıyafet.

References

• Ahmet Refik, Lâle Devri, (neşr. İbrahim Hilmi), 5. baskı, Hilmi Kitap- hanesi, İstanbul, 1932
• Ahmed Vâsıf Efendi, Mehâsinu’l-Âsâr ve Hakâiku’l-Ahbâr, (neşr. Müc- teba İlgürel), İÜEF Yayınları, İstanbul, 1978
• Apak, Melek Sevüktekin-Gündüz, Filiz Onat-Eray, Fatma Öztürk, Osmanlı Dönemi Kadın Giyimleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1997
• D’Ohsson, Me de M., 18. Yüzyıl Türkiye’sinde Örf ve Âdetler, (çev. Zerhan Yüksel), 1001 Temel Eser, tarihsiz
• Erten, Hayri, Konya Şer’iyye Sicilleri Işığında Ailenin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı (XVIII. Yüzyılın İlk Yarısı), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001
• İbn Manzûr, Lisânu’l-Arab, c.15, Dâr-ı Sâdır, Beyrut, t.y.
• İstanbul Müftülüğü, İstanbul Şer’iyye Sicilleri, İstanbul Kadılığı, 24, 65 ve 106 numaralı defterler
• İstanbul Müftülüğü, İstanbul Şer’iyye Sicilleri, Üsküdar Kadılığı, 307 numaralı defter
• Karaman, Hayrettin, İslam’da Kadın ve Aile, Ensar Neşriyat, İstan- bul, 1994
• Kazıcı, Ziya, Osmanlılarda İhtisâb Müessesesi (Ekonomik, Dinî ve Sosyal Hayat), Zafer Matbaası, İstanbul, 1987
• Kılınç, Aziz, Türk Edebiyatında Vasiyetnâmeler, Akçağ Yayınları, Ankara, 2006
• Kınalızâde Ali Efendi, Ahlâk-ı Alâî, c. II., Bulak Matbaası, 1248
• Kurt, Abdurrahman, Bursa Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi (1839– 1876), Uludağ Üniv. Basımevi, Bursa, 1998
• Lady Montagu, Şark Mektupları, (çev. Ahmet Refik), Hilmi Kitapha- nesi, İstanbul, 1933
• Lewis, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, (çev. Metin Kıratlı), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1984
• Muhammed Ârif bin Muhammed Kadızâde Erzurûmî, Vasiyetnâme, Süleymaniye (Şâzelî Tekkesi) Kütüphanesi, No: 37
• Mutçalı, Serdar, Arapça - Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul, 1995
• Özcan, Abdülkadir, “Lâle Devri”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, c. 27, Ankara, 2003
• Özdek, Refik, Siyasi Vasiyetnâmeler, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1976
• Râşid Efendi, Târih-i Râşid, c. 5, Matbaa-i Âmire, 1282
• Sami, Şemseddin, Kâmûs-ı Türkî, Akdam Matbaası, Dersaadet, 1317
• Sevim, Mustafa, Gravürlerle Türkiye, c. 1–2, Kültür Bakanlığı Yayın- ları, Ankara, 1997
• Som, Mehmet Nusret, Târihçe-i Erzurum, (haz. Ahmet Fidan), Erzurum Kitaplığı, İstanbul, 2005