Ertelenmiş Vergi Varlığı/Yükümlülüğü: BİST 100 İmalat Sanayi Firmaları Üzerine Bir Uygulama

Year 2025, Volume: 18 Issue: 1, 54 - 64, 30.06.2025

Sevim Yaman Güçlü , Kemal Özdemir

Abstract

Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) ve Türk Vergi Sistemi’nde (TVS) farklı uygulamalar olması, mali kâr ile ticari kârı farklılaştırmaktadır. Bu farkların geçici olması ertelenmiş vergi kavramını ortaya çıkarmaktadır. Ertelenmiş vergi bileşenlerinin genel seyrinin ve bilanço kalemleri üzerindeki etkisinin tespiti çalışmanın esas amacını oluşturmaktadır. Ertelenmiş vergiyi doğuran unsuların imalat sanayi firmalarının bilançolarında daha fazla yer alması nedeniyle çalışma kapsamında BİST100 endeksinde yer alan imalat sanayi firmalarının 2016-2023 yılları arasındaki yıllık mali tablolarından yararlanılarak içerik analizi uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre imalat sanayi firmalarının varlık/kaynakları içerisindeki ertelenmiş vergi varlığı/yükümlülüğünün ağırlığı benzer şekilde ilerlerken, 2023 yılında aradaki fark açılmıştır. Diğer taraftan ertelenmiş vergi gelirlerinin firmaların dönem kârı içerisindeki payı zaman içerisinde yükselerek %15 gibi önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Firmaların hisse başına vergi varlıkları son dönemde artış gösterse de hisse fiyatlarına kıyasla oldukça düşük kaldığı sonucuna varılmıştır.

Keywords

Ertelenmiş Vergi , BİST100 Endeksi , Türkiye Finansal Raporlama Standartları , Türk Vergi Sistemi

Deferred Tax Asset/Liability: An Application on BİST 100 Manufacturing Industry Companies

Abstract

The different treatment in Turkish Financial Reporting Standards (TFRS) and Turkish Tax System (TVS) differentiate financial profit and commercial profit. These temporary differences gives rise to the concept of deferred tax. The main purpose of the study is to determine the general course of deferred tax components and their impact on balance sheet items. Since the elements that give rise to deferred tax are more prevalent in the balance sheets of manufacturing industry companies, content analysis was applied by utilizing the annual financial statements of manufacturing industry companies in the BIST100 index between 2016-2023. According to the results obtained, while the weight of deferred tax assets/liabilities in the assets/resources of manufacturing industry companies progressed in a similar manner, the difference widened in 2023. On the other hand, the share of deferred tax revenues in the period profit of companies increased over time and reached a significant level of 15%. It was concluded that although the tax assets per share of companies have increased recently, they remained quite low compared to their share prices.

Keywords

Deffered Tax , BİST 100 Index , Turkish Financial Reporting Standarts , Turkish Tax System

References

• Kurumlar Vergisi Kanunu (2006). Resmî Gazete
• Burgstahler, D., Hail, L., & Leuz, C. (2006). The importance of reporting incentives: Earnings management in European private and public firms. The Accounting Review, 81(5), 983–1016. https://doi.org/10.2139/ssrn.484682
• Cavlak, H., ve Cebeci, Y. (2017). Ertelenmiş vergi unsurlarının analizi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 48–60.
• Gelir Vergilerine İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS 12) Hakkında Tebliğ (2006, 28 Mart). Resmi Gazete (Sayı:26122) Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/03/20060328-14.htm
• Gücenme, Ü., ve Arsoy, A. P. (2007). Vergilerin muhasebeleştirilmesi: ertelenen vergi varlık ve yükümlülükleri. Muhasebe ve Denetime Bakış, (21), 1–16.
• İbiş, C., Selvi, Y., Yılmaz, F., Sipahi, B., Demir, V., ve Sarıoğlu, K. (2009). Seçilmiş Türkiye Finansal Raporlama Standartları: Açıklamalar ve Uygulamalar. İstanbul: İSMMMO.
• Hanlon, M. (2005). The persistence and pricing of earnings, accruals, and cash flows when firms have large book-tax differences. The Accounting Review, 80(1), 137–166. https://doi.org/10.2308/accr.2005.80.1.137
• KAP, Kamuyu Aydınlatma Platformu (2024). https://www.kap.org.tr/tr/ (E.T.: 18.02.2024)
• Karakaya, G., ve Sevim, C. (2016). TMS-12 Gelir vergileri standardina göre ertelenmis vergi kavrami ve bir uygulama. Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(3), 255-270
• Krippendorff, K. (2013). Content analysis: an introduction to its methodology. London. Sage Publications.
• Kurt, Y. (2024) Kar düzleştirme üzerinde ertelenmiş vergi varlığı, vergi planlaması ve finansal performansın etkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 51-62. https://doi.org/10.18506/anemon.1309668
• Neuendorf, K. A. (2017). The Content Analysis Guidebook. London. Sage Publications.
• Nwaorgu, I.A., Abiahu, M.C. & Iormbagah, J.A. (2019. August). Deferred tax accounting and financial performance: The listed agricultural firms’ perspective in Nigeria. In Dandago, K.I., Salawu, R.O., Akintoye, R.I. & Oyedokun, G.E. (Eds.)
• Özer, Y., ve Sayar, A. R. Z. (2024). Ertelenmiş vergi bileşenlerinin BIST100 endeksine kayıtlı işletmelerin 2013Q1–2022Q4 dönemleri arası performansları üzerine etkisi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 24(73), 87–104. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1476007
• Özkan, A. (2009). TMS-12 Gelir vergileri standardına göre ertelenmiş vergiler ve muhasebe uygulamaları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 97-112.
• Richardson, G., & Lanis, R. (2007). Determinants of the variability in corporate effective tax rates and tax reform: Evidence from Australia. Journal of Accounting and Public Policy, 26(6), 689–704. https://doi.org/10.1016/j.jaccpubpol.2007.10.003
• Saral, K., ve Şen, İ. K. (2024). Hasılatın muhasebeleştirilmesindeki farklılıkların ertelenmiş vergiye etkisi: Türk vergi sistemi ve TFRS 15 çerçevesinde karşılaştırmalı bir analiz. Mali Cözüm Dergisi, 34, 685-704.
• Siddi, P., & Sutopo, B. (2024). Deferred tax accounting: a bibliometric analysis and future research opportunities. International Journal of Economics, Business and Management Research (203-217). https://doi.org/10.51505/IJEBMR.2024.8613
• Şen, H., ve Sağbaş, İ. (2023). Vergi teorisi ve politikası. Bursa. Ekin Yayınevi
• Tekşen, Ö. (2010). TMS-12 Gelir vergileri standardına göre ertelenmiş verginin incelenmesi ve muhasebeleştirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 297-317.
• TMS 21 “Kur Değişiminin Etkileri’nin Yayımlanması. (2019) Resmi Gazete https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/01/20190115M1-97.pdf Erişim Tarihi: 11.12.2024
• Türkiye Muhasebe Standardı 1 (TIMS-1) Finansal Tabloların Sunuluşu, T.C. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, https://kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS/TMS%201%20Finansal%20Tablolar%C4%B1n%20Sunulu%C5%9Fu.pdf Eririm Tarihi: 12.12.2024
• Türkiye Muhasebe Standardı 12 (TIMS-12) Gelir Vergileri. T.C. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), https://www.kgk.gov.tr/DynamicContentDetail/9182/TFRS-2019-Seti Erişim Tarihi: 06.12.2024
• Weber, R. P. (1990). Basic Content Analysis. London. Sage Publications.
• Xue, Y. (2022). Does an abnormal change in deferred tax assets interfere with analysts’ earnings forecasts?. China Journal of Accounting Research, 15(3), 100255. https://doi.org/10.1016/j.cjar.2022.100255
• Yücel, S. (2023). Türk muhasebe mevzuatında ertelenmiş vergiler. In: Hacıhasanoğlu, T. & Özdemir, N. & Dalkılıç, E. (eds.), Düzenlemeler Işığında Finansal Raporlama. Özgür Yayınları. https://doi.org/10.58830/ozgur.pub139.c1082