TÜRKİYE’DE HEMŞİRELİK VE TEKNOLOJİ ALANINDA YAPILAN ÇALIŞMALARIN İNCELENMESİ

Year 2020, Volume: 6 Issue: 3, 395 - 410, 30.12.2020

Tangül Aytur Filiz Kantek

Abstract

Teknoloji; hemşirelik yönetimi, eğitimi, araştırma ve hemşireler tarafından sağlanan bakımı sistematik hale getirmede kullanılan bir araç, mesleğin yeniden inşasını ve düşünce şeklini ifade eden bir kavram olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de hemşirelik alanında teknoloji ile ilgili çalışmaların mevcut durumunu ortaya koymak ve geliştirilmesi gereken stratejilere ışık tutmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada Türk Tıp Dizini, Süleyman Demirel Kütüphanesi Arama Motoru, Google Akademik ve YÖK Tez Tarama veri tabanları “teknoloji”, “hemşire” ve “hemşirelik ve teknoloji” anahtar sözcükleri Türkçe olarak taranmıştır. Tarama yapılırken ve 57 çalışmanın dahil edilme kriterlerine uygun olduğu belirlenmiştir. Çalışmalarda son üç yılda artış yaşandığı, %38’inin hasta bakımı ve eğitimi, %24,56’sının hemşirelik eğitimi, %22,81’inin bilgi, tutum ve teknolojinin etkilerine yönelik olarak gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Çalışmalarda en fazla tanımlayıcı araştırma tasarımının kullanıldığı saptanmıştır. Sonuç olarak, ülkemizde hemşirelik ve teknoloji ile ilgili çalışmaların son yıllarda artış gösterdiği, çalışmaların daha çok hasta bakımı ve eğitimi ile hemşirelik eğitimi alanlarına odaklandığı söylenebilir. Gelecek araştırmaların hemşirelik yönetimi ve bilişim sistemleri üzerine odaklanması hemşirelikte önemli bir boşluğu giderecektir. Ayrıca teknolojik gelişmelere paralel olarak farklı teknolojilerin kullanıldığı araştırmaların yürütülmesi bu alanın genişlemesine önemli katkıda sağlayacaktır.

Keywords

Hemşirelik, hemşirelik yönetimi, hemşirelik bakımı, teknoloji, araştırma.

REVIEW OF STUDIES REGARDING NURSING AND TECHNOLOGY IN TURKEY

Abstract

Technology is defined as a tool used to systematize nursing management, education, research, and care provided by nurses, and as a concept expressing the reconstruction of the profession and the related mentality. This study was conducted to demonstrate the current status of the studies related to technology in the field of nursing in Turkey, and to illuminate the strategies that are necessary for their development. In the study, the databases of the Turkish Medical Directory, Suleyman Demirel Library Search Engine, Google Scholar, and YOK (Council of Higher Education) Thesis Search were scanned in Turkish using the keywords "technology", "nurse" and "nursing and technology". As a result, it was determined that 57 studies were suitable for the inclusion criteria. It was further determined that there was an increase in the number of studies in this field in the last three years, and that 38% of the conducted studies were on patient care and education, 24.56% were on nursing education, and 22.81% were on the effects of knowledge, attitudes, and technology. In conclusion, it can be said that studies related to nursing and technology have increased in recent years in our country, and studies focus more on patient care and education and nursing education. Future research focusing on nursing management and information systems will fill an important gap in nursing. In addition, conducting research using different technologies in parallel with technological developments will make a significant contribution to the expansion of this field

Keywords

Nursing, nursing management, nursing care, technology, research

References

• Abreu, T.F., Amendola, F., & Trovo, M. (2017). Relational technologies as instruments for care in the Family Health Strategy. Rev. Bras. Nurse, 70:981-987.
• Aktaş Yaman, Y., Koraş, K. ve Karabulut, N. (2017).Yoğun Bakım Hemşirelerinin Teknolojiye İlişkin Tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2): 36-48.
• Arcega, J., Autman, I.,De Guzman, B., Isidienu, L., Olivar, J., O'Neal, M. et.al.(2020).The Human Touch: Is Modern Technology Decreasing the Value of Humanity in Patient Care?, Critical Care Nursing Quarterly: 43 (3): 294-302 doi: 10.1097/CNQ.0000000000000314
• Archibald, Mandy M., & Barnard, A. (2018). Futurism in nursing: Technology, robotics and the fundamentals of care. Journal of Clinical Nursing, 27 (11-12), 2473-2480. https://doi.org/10.1111/jocn.14081
• *Arpaci, T. (2020). Lösemilerden Sağ Kalan Adölesanlara Yönelik Teknoloji Temelli Psikososyal Danışmanlık ve Eğitim Programının Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• *Arpag N. ve Kanan N. (2019). Tele Yoğun Bakım Hemşireliği. Hemşirelik Bilimi Dergisi,2(1) 32–36.
• *Arslan, N., Yaylacı, B., Eyüpoğlu, N.D. ve Kürtüncü M. (2018). Sağlıkta Gelişen Teknoloji: Üç Boyutlu Yazıcılar. Internatıonal Journal Of 3d Prıntıng Technologıes And Dıgıtal Industry, 2 (2): 99-110.
• *Atan, Ş.Ü., Güleç Şatır, D., Öztürk, R., Kavlak, O., Saruhan, A., Er Güneri vd. (2019). Obstetrik Becerilerin Geliştirilmesinde Gerçekliğe Yakınlığı Yüksek Doğum Simülatörü Kullanımının Hemşirelik Öğrencilerinin Memnuniyet ve Performansı Üzerine Etkisi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi (İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi), 27 (1): 1-16.
• *Aygün, M., Hacer Yaman, E. ve Bayındır Çevik, A. (2010). Acil Servislerde Yaşanan Periferal İntravenöz Girişim Güçlüklerinde Ultrasonografi Kullanımı. Akademik Acil Tıp Dergisi, 9 (1): 9-16.
• *Bağrıaçık Altıntaş, S. ve Vural, F.(2018). Kolorektal Kanserli Hastalarda Web Tabanlı Eğitim Yapılmalı Mı? Türk Kolon ve Rektum Hastalıkları Dergisi, 28 (1): 23-30.
• *Bahar, A. (2015). Temel Hemşirelik Becerisi Eğitiminde Bir Yenilik: Web Tabanlı Eğitim, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 18 (4): 304-311.
• *Barış, V.K. ve Seren İntepeler, Ş. (2017). Hasta Düşmelerinin Önlenmesinde Teknoloji Kullanımı. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 4 (1):29-39.
• Baygül, S. (2020). Küreselleşme ve Teknoloji Üzerine Bir Değerlendirme. Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi (IJHE), 6 (13):395-411.
• Benton, D.C., Watkins, M.J., Beasley, C.J., Ferguson, S.L., & Holloway, A. (2020). Evidence-based policy: nursing now and the importance of research synthesis. International Nursing Review 67(5): 2-6. https://doi.org/10.1111/inr.12572
• *Can, E. (2019). Diyabet Teknolojisi Ölçeği'nin Türkçe Uyarlamasının Geçerlilik ve Güvenirlilik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Koç Üniversitesi.
• Cloyd, B., & Thompson J.(2020). Virtual Care Nursing:The Wave of the Future. Nurse Leader, 18 (2): 147-150. https://doi.org/10.1016/j.mnl.2019.12.006
• Costa, A.P.et. al. (2020). Nursing Technologies in Brazil: A Review. J Nurs Health Sci, 6 (2):30-40
• Cuchetti, C., & Grace, P.J. (2020). Authentic intention: Tempering the dehumanizing aspects of technology on behalf of good nursing care. Nurs Philos. 21:e12255. https://doi.org/10.1111/nup.12255
• *Çakırlar, A. (2016). Hemşirelerin Elektronik Sağlık Kaydı ve Bilişim Uygulamaları Kapsamındaki Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• *Çelik, R. (2018). Teknoloji Temelli Emzirme Programının Adölesan Annelerin Bebeklerinin Büyümesine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• *Çınar D. (2019). Meme Kanserli Kadınlarda E- Mobil Eğitimin Yaşam Kalitesine Etkisi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi.
• *Çoban, İ. (2019). Teknolojik Değişimin Hastane Çalışanları Üzerine Etkileri: Bir Devlet Hastanesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi.
• Dantas, C.N, Santos, V.E.P., & Tourinho, F.S.V. (2016). Nursing consultation as a care technology in the light of Bancon and Galimberti's thoughts. Text Contexto Enferm, Florianópolis,25:1-8.
• *Demir, D. (2015). Pediatri Hastalarında Accuvein Damar Görüntüleme Cihazı Destekli Periferik İntravenöz Kateter Yerleştirmenin İşlem Başarısına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi.
• *Demir, Y. (2014). İnmeli Hastalara Bakım Veren Aile Üyeleri İçin Hazırlanan Web Sayfasının Kalitesi, İçeriği ve Kullanımının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi.
• *Doğu, Ö. (2017). Web Tabanlı Uzaktan Eğitim ve Danışmanlığın Miyokard Enfarktüsü Geçirmiş Bireylerin Tedaviye Uyumu ve İyilik Durumuna Etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• *Durmaz, A. (2012). Hemşirelik Öğrencilerinin Ameliyat Öncesi ve Sonrası Hasta Bakım Yönetimini Öğrenmesinde Bilgisayar Destekli Simülasyon Tekniğinin Etkisi. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Eastwood, G.M., O’Connell, B., & Gardner, A. (2007). Selecting the Right Integration of Research Into Practice Strategy. J Nurs Care Qual, 23 (3): 258-264.
• *Erenel A.Ş., Gönenç İ.M., Köksal F.Ü. ve Vural G. (2011). Teknoloji ve Kadın Sağlığı Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (2): 66-74.
• Erickson , J.I., & Pappas, S. (2020). Value of Nursing Research. The Journal Of Nursıng Admınıstratıon, 50 (5): 243-244.
• Ferreira, A. G., Carvalho, D. P. de, Barlem, E. L. D., Lourenção, L. G., Oliveira, A. M. N. de, & Rocha, L. P. (2020). Influence of philosophy in the use of nursing technology: integration review. Research, Society and Development, 9(4), e156943026. https://doi.org/10.33448/rsd-v9i4.3026
• Fineout-Overholt, E., Melnyk, B. M., Stillwell, S. B., & Williamson, K. M. (2010). Evidence-based practice step by step: critical appraisal of the evidence: part I. AJN The American Journal of Nursing, 110(7), 47-52
• *Gök Metin, Z. (2013). Tek Cihazda Birleştirilen İnfüzyon ve Beslenme Pompasının Tasarımı ve Klinikte Uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Grace, P. J., & Perry, D. J. (2013). Philosophical inquiry and the goals of nursing: A critical approach for knowledge development and action. Advances in Nursing Science, 36(2), 64-79. https://doi.org/10.1097/ANS.0b013e3182901921
• *Güngör Tavşanlı, N. (2011). Diabetli Hastaların Glisemik Kontrolünde Hemşirelik Vaka Yönetimi Modelinde Videofone Teknolojisinin Kullanımı. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi.
• *Gürkan, P. (2019). Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Görev Yapan Hemşirelerin Bireysel Yenilikçilik Düzeylerinin ve Teknolojiye Bakış Açılarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi İstanbul Okan Üniversitesi.
• *İnce Gündoğdu, E. (2008). Yoğun Bakım Ünitelerinde Çalışan Hemşirelerin Hemodinamik Monitörizasyonu Bakımda Kullanımı ve Etkileyen Faktörler Saptanması. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.
• *Kara, İ. (2019). Sağlık Alanındaki Öğretim Üyelerine Verilen Teknolojik ve Pedagojik Eğitimlerin Etkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi.
• *Karaman, D. (2016). Meme Biyopsisi Sırasında Sanal Gerçeklik Uygulamsının Ağrı ve Anksiyete Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Kavuncubaşı, Ş. (2000). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• *Kaynar, N.S. (2018). Tıger Temelli Hemşirelik Bilişimi Yetkinliklerini Değerlendirme Aracının Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• *Kısa, B. (2005). Hemşire Öğretim Elemanlarının Teknolojiye İlişkin Tutumları. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Korhonen, E.-S., Nordman, T., & Eriksson, K. (2015). Technology and its ethics in nursing and caring journals: An integrative literature review. Nursing Ethics, 22 (5), 561-576. https://doi.org/10.1177/0969733014549881
• *Köse, A. (2011). Hemşirelerin Bilgisayar Kullanım Durumları ve Hemşirelik Bilişimi Hakkındaki Düşünceleri. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Krick, T., Huter, K., Domhoff, D. et al. (2019). Digital technology and nursing care: a scoping review on acceptance, effectiveness and efficiency studies of informal and formal care technologies. BMC Health Serv Res 19, 400 https://doi.org/10.1186/s12913-019-4238-3
• *Kunt, B. (2019). Teknoloji Temelli Beden Güvenliği Eğitim Programının Çocukların Beden Güvenliği Farkındalığına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• *Kurban, B. (2019). Diyaliz Yeterlilik Parametrelerinin Ayak Dolaşım ve Cilt Üzerine Etkilerinin Termal Kamera Bulguları İle Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Lusmilasari, L., et al. (2020). Nursıng Research Prıorıtıes In Indonesıa As Perceıved By Nurses. Belitung Nursing Journal. 6(2), 41-46 https://belitungraya.org/BRP/index.php/bnj/index
• National Health Service: Health Education England. (2019). The Topol review: preparing the healthcare workforce to deliver the digital future URL: https://topol.hee.nhs.uk/ (Erişim tarihi: 19.06.2020).
• *Orhan, Ş. (2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Düşük ve Yüksek Gerçeklikli Simülatör İle Aspirasyon Becerisini Öğrenmede Yaşadığı Kaygı, Memnuniyet ve Kendilerine Güven Düzeyinin Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi.
• *Orhan, B. ve Bahçecik, N. (2017). Diyabet ve Diyabetik Ayak Eğitiminde Teknoloji - Mobil Eğitim. Journal Of Academic Research in Nursing, 3 (2): 101 – 108.
• *Otlamaz, İ. (2019). Ameliyathanede Çalışan Cerrahi Hemşirelerin Teknolojik Cihazların Kullanma Konusundaki Becerilerin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi.
• *Özel Erkan, D. (2016). Web Tabanlı Hemşirelik Tanıları Mobil Öğrenme Sistemi. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi.
• *Özkan, E. (2016). Pozisyon Süresinin Yatağa Bağımlı Hastalarda Basınç Yarası Oluşumu Üzerine Etkisi ve Akıllı Yatak Öneri. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• *Parlak Y. (2019). Teknoloji Kabul Modeli Ölçeğinin Türkçeye Uyarlanması: Geçerlik Güvenirlik Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
• *Pazar, B., Taştan, S. ve İyigün, E. (2015). Tele Sağlık Sisteminde Hemşirenin Rolü. Bakırköy Tıp Dergisi, 11 (1):1- 4.
• *Sarı, Ç. (2018). Teknoloji Temelli Programla Hemşirelik Bakımı Vermenin Anne Öz Yeterliliği ve Bebek Sağlığına Etkileri. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi.
• *Sekmen, K. (1996). Yoğun Bakım Ünitesi Teknolojik Ortamının Hasta ve Ailesi Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, GATA.
• Silva, R.C., & Ferreira, M.A. (2014). Care practices of intensive care nurses regarding technologies: analysis in the light of social representations. Text Contexto Enferm 23:328-337.
• *Şahin, E. (2018). Basınç Yaralanmalarında Topikal Negatif Basınç Terapisinin İyileşmeye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi.
• *Şenyuva, E. (2019). Teknolojik Gelişmelerin Hemşirelik Eğitimine Yansımaları. Fnjn Florence Nightingale Journal Of Nursing,27(1): 79-90.
• *Taçgın, Z. (2017). Ameliyathanede Kullanılan Cerrahi Setlerin Öğretimine Yönelik Bir Sanal Gerçeklik Simülasyonunun Geliştirilmesi ve Değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi.
• *Ter, N. (2011). Kalça ve Diz Cerrahisi Pansumanlarını Tespit Etmede Kullanılan İki Farklı Yapışkan Ürünün Deri Bütünlüğüne Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. TDK (2011). TDK- Büyük Türkçe Sözlük, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları.
• *Terkeş, N. Çelik, F.,Taşdelen, F. ve Kılıç, M.H. (2018).Yoğun Bakımda Çalışan Hemşirelerin Gelişen Teknolojiyi Kullanma Durumlarının ve Teknolojiye Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi,22(1):1-9.
• *Terkeş, N. ve Bektaş, H. (2016). Yaşlı Sağlığı ve Teknoloji Kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9: 153-159.
• Teixeira de Almeida Vieira Monteiro, A. P. ve Curado, M. (2016). A New Epistemology of Nursing: A Post-Human Care? Revista de Enfermagem Referência, 4(8), 141–147. https://doi.org/10.12707/RIV1506
• Tingen, M.S., Burnett, A.H., Murchison, R.B., & Zhu, H. (2009). The importance of nursing research. Journal of Nursing Education; 48(3): 167-170.
• *Topbaş, E. (2019). Hemşirelik Lisans Programına Simülasyon Eğitim Modelinin Entegre Edilmesinin Gerekliliği. Ece Akademi, Ankara Scientific Developments - Chapter 21;318-326.
• *Turan, F.D. (2020). Sanal Gerçeklik Teknolojisi İle Hazırlanmış Epileptik Nöbet Yönetimi Eğitim Programının Ebeveynlerin Nöbet Yönetimine Etkisi. Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi.
• *Turan, N. ve Kaya H. (2017). Bulut Bilişim ve Sağlık Bakımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 14(2) 161-166.
• *Tümer Mazak, M. (2018). Hemşirelerin Bilgi Teknolojileri Hazırbulunuşluğunun İş Performansına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ufuk Üniversitesi.
• *Türkoğlu, J. (2010). Hemşirelerin Bilişim Teknolojisini Kullanımı ve Etkileyen Faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi.
• *Tütüncü, D. (2019). Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Bilgi ve İletişim Teknolojilerine Bakışı Üzerine Bir Araştırma: Konya İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• *Uysal, H., Yıldız, M., Dinçer, M. ve Eybek, Z. (2017). Evaluation Of The Awareness Of Computer And Information Technologies Of Nursing Students. Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 3(3): 153-162.
• *Volkan, E. (2019). Dijital Hastane Çalışmalarının Yatan Hasta İşlemlerinde Sağladığı Kağıt Tasarrufu ve Hemşirelik Bakım Hizmetlerinin Süresine Etkisinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi.
• *Yalçınkaya, T. (2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Mobil Öğrenmeye Yönelik Tutum ve Hazırbulunuşluk Durumlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi.
• *Yalduz, N. (2009). Cerrahi Hemşirelerinin Teknolojiye İlişkin Tutumları. Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi.
• *Yaman Aktaş, Y., Koraş Sözen, K. ve Karabulut, N. (2017).Yoğun Bakım Hemşirelerinin Teknolojiye İlişkin Tutumları, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4 (2): 36-48.
• *Yenal, K., Okumuş, H. ve Sevil, Ü. (2010). Web Ortamında İnteraktif-Antenatal Danışmanlık İle Gebeliğe İlişkin Bilgi Gereksinimlerinin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 3 (1): 9-14.