ETİK LİDERLİK DAVRANIŞLARININ DİLE GETİRME DAVRANIŞI ARACILIĞIYLA ÖRGÜTSEL ADALET ALGISINA ETKİSİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Year 2021, Volume: 7 Issue: 1, 117 - 129, 30.04.2021

Berat Ünüvar , Özgür Demirtaş

Abstract

Örgütsel adalet kavramı, çalışanların örgütteki dağıtım, işlemsel ve etkileşim kararlarına yönelik algılarını ifade etmektedir. Örgütsel adalet algısı, lider davranışlarından ve çalışanların karar süreçlerine katılımından anlamlı düzeyde etkilenmektedir. Bu kapsamda, çalışmanın amacı etik liderlik davranışlarının dile getirme davranışı aracılığıyla örgütsel adalet algısı üzerindeki etkisini belirlemektir. Çalışma kapsamında örneklem olarak Karaman İlinde faaliyet gösteren sağlık işletmelerinde çalışan 391 katılımcı yer almaktadır. Çalışma bulgularında; etik liderlik davranışlarının, dile getirme davranışları ve örgütsel adalet üzerinde pozitif yönlü ve anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Etik liderlik davranışlarının, örgütsel adaletin alt boyutları olan; etkileşim adaleti, işlemsel adalet ve dağıtım adaleti boyutları üzerindeki etkisinin de pozitif yönde ve anlamlı olduğu görülmüştür. İlave olarak da etik liderlik davranışı ile örgütsel adalet arasındaki ilişkide, dile getirme davranışının kısmi aracılık rolüne sahip olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın bulguları, sağlık çalışanlarının örgütsel adalet algıları üzerine sunduğu teorik altyapı ile alan yazınına ve yöneticilerin bu alandaki pratik uygulamalarına katkılar sunmaktadır.

Keywords

etik liderlik, dile getirme davranışları, ses, örgütsel adalet

THE EFFECT OF ETHICAL LEADERSHİP BEHAVIOR ON ORGANIZATIONAL JUSTICE VIA THE MEDIATING ROLE OF VOICE BEHAVIOR: A STUDY FOR HEALTHCARE EMPLOYEES

Abstract

Organizational justice refers to employee’s perceptions of procedures, distributive and interactional decisions in their organizations. Leadership and involving of employees in decision making significantly affects the perception of organizational justice. In this respect, the study aims to investigate the effect of ethical leadership behaviors on organizational justice and mediating role of voice behavior in the process. The data were collected from 391 healthcare employees from the city of Karaman. It has been found that ethical leadership significantly and positively affects the perception of organizational justice. It has been also determined that the effect of ethical leadership on the three forms of organizational justice which are distributive, procedural and interactional are positive and significant. It has also been found that voice behavior has a partial mediating role in the relationship between ethical leadership and organizational justice. The study contributes to literature on the understanding of organizational justice in healthcare and practical implications which can be conducted by managers.

Keywords

ethical leadership, voice behavior, voice, organizational justice

References

• Adams, T.S. (1965). Inequity in Social Exchange. In L. Berkowitz, Adrances in Experitnental Social Psychology. New York, Academic Press, 2, 267-299.
• Aküzüm, C. (2014). The Effect of Perceived Organizational Justice on Teachers’ Silence: a Practice in Primary Education İnstitutions. International Journal of Social Science, Education, 5(1), 96-107.
• Ariely, D. 2013. The (honest) Truth About Dishonesty: How We Llie to Everyone Especially Ourselves. New York Times Best Seller.
• Arslan, A. ve Yener, S. 2016. İş Gören Sesliliği Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması Çalışması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 173-188.
• Avey, J.B., Wernsing, T.S., & Palanski, M.E. (2012). Exploring The Process of Ethical Leadership: The Mediating Role of Employee Voice and Psychological Ownership. Journal of Business Ethics, 107(1), 21–34.
• Avery, D.R. & Quin˜ones M.A. (2002). Disentangling the Effects of Voice: The Incremental Roles of opportunity, Behavior, and Instrumentality in Predicting Procedural Fairness. Journal of Applied Psychology, 87(1), 81–86.
• Beer, M. & Noria, N. (2000). Cracking The Code of Change. Harvard Business Review, 78(3), 133–141.
• Bierhoff, H.W., Cohen, R.L., & Greenberg, J. (1986). Justice in Social Relafions. New York, Plenum.
• Bies, R.J. & Moag, J.F. (1986). Interactional Justice: Communication Criteria of Fairness. Research on Negotiations in Organizations, 1, 43– 55.
• Brown, M.E. & Trevino, L.K. (2006). Ethical Leadership: A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly, 17(6), 595–616.
• Brown, M.E., Trevino, L.K., & Harrison D.A. (2005). Ethical Leadership: a Social Learning Perspective for Construct Development and Testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97(2), 117-134.
• Bowen, F. & Blackmon, K. (2003). Spirals of Silence: The Dynamic Effects of Diversity on Organizational Voice. Journal of Management Studies, 40(6), 1393–1417.
• Chen, A.S. & Hou, Y. (2015). The Effects of Ethical Leadership, Voice Behavior and Climates for İnnovation on Creativity: A Moderated Mediation Examination. The Leadership Quarterly, 27(1), 1-10.
• Cheng, J.W., Chang, S.C., Kuo, J.H., & Cheung, Y.H. (2014). Ethical Leadership, Work Engagement, and Voice Behavior. Industrial Management and Data Systems, 114(5), 817-831.
• Colquitt, J.A., Conlon, D.E., Wesson, M.J., Porter, C.O., & Ng, K.Y. (2001). Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research. Journal of Applied Psychology, 86(3), 425– 445.
• Çıraklı, Ü., Uğurluoğlu, Ö., Şantaş, F., & Çelik, Y. (2014). Etik Liderlik Davranışlarının Örgütsel Adalet Üzerindeki Etkisi: Hastanede Bir Uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 2(2), 53-69.
• Detert, J.R. & Burris, E.R. (2007). Leadership Behavior and Employee Voice: Is The Door Really Open? Academy of Management Journal, 50(4), 869–884.
• Detert, J. & Treviño, L. (2010). Speaking up to Higher-Ups: How Supervisors and Skip-Level Leaders İnfluence Employee Voice. Organization Science, 21(1), 249–270.
• Den Hartog, D.N. & De Hoogh, A.H.B. (2009). Empowerment and Leader Fairness and Integrity: Studying Ethical Leader Behavior. European Journal of Work and Organizational Psychology, 18(2), 199–230.
• Demir Güvenli, R. (2014). Örgütsel Adalet Algısı ve Tükenmişlik Sendromunun Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi Emniyet Mensupları Üzerinde Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, 60.
• Demirtaş, Ö. (2013a). Ethical Leadership Influence at Organizations: Evidence from the Field. Journal of Business Ethics, 126(2), 273-284.
• Demirtaş, Ö. (2013b). Etik Liderlik Davranışlarının Algılanan Etik İklim Üzerindeki Etkisi: Örgütsel: Politik Algılamaların Aracı Rolü, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dali, Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı Doktora Tezi, 265-267.
• Dinç, A. ve Ceylan, A. (2008). Kaçak Elektrik Kullanımıyla ilgili idare Çalışanı Tutumunun Örgütsel Adalet ve İş Memnuniyeti ile İlişkisi, Çalışma Gruplarına Göre Farklılıklar. Cumhuriyet Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(2), 13-29.
• Doğan, H. (2009), İşgörenlerin Adalet Algılamalarında Örgüt içi iletişim ve Prosedürel Bilgilendirmenin Rolü. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2(2), 71-78.
• Ergin, Z. (2019). Örgütsel Adalet ile Ses Davranışı Arasındaki İlişki: Kültürüler Arası Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yönetim Organizasyon ve Örgütsel Davranış Bilim Dalı, 102.
• Geceoğlu, T. (2018). İşletmelerde Örgütsel Adalet Algısı ve Örgütsel Sessizlik İlişkisi: Bir Alan Araştırması. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, 75-85.
• Greenberg, J. (1986). Determinants of Perceived Fairness of Performance Evaluations. Journal of Applied Psychology, 71(2), 340–342.
• Günaydın, S. (2001). İşletmelerde Örgütsel Adalet ve Örgütsel Güven Değişkenlerinin Politik Davranış Algısı ve İşbirliği Yapma Eğilimine Etkisini İnceleyen Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE, İstanbul, 22-55.
• Hirschman, A.O. (1970). Exit, Voice, and Loyalty: Responses to Decline in Firms, Organizations and States., Harvard University Press.
• Hoyt, C.L., Price, T.L., & Poatsy, L. (2013). The Social Role Theory of Unethical Leadership. The Leadership Quarterly, 24(5), 712–723.
• İçerli, L. (2010). Örgütsel adalet: kuramsal bir yaklaşım. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 67-92.
• İnce, M. ve Gül, H. (2005). Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık, Çizgi Kitabevi, Konya.
• İşcan, Ö.M. (2005). Siyasal Arena Melaforu Olarak Örgütier ve Örgütsel Siyasetin Örgütsel Adalet Algısına Etkisi. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 60(1), 149-171.
• Jordan, J., Brown, M.E., Treviño, L.K., & Finkelstein, S. (2013). Someone to look up to: Executive-follower ethical reasoning and perceptions of ethical leadership. Journal of Management, 39(3), 660–682.
• Kassing, J.W. (1997). Articulating, antagonizing, and displacing: A model of employee dissent. Communication Studies, 48(4), 311-332.
• Klaas, B.S. & DeNisi, A.S. (1989). Managerial reactions to employee dissent: The impact of grievance activity on performance ratings. Academy of Management Journal, 32(4), 705–718.
• LePine, J.A. & Van Dyne, L. (2001). Voice and Cooperative Behavior as Contrasting Forms of Contextual Performance: Evidence of Differential Relationships With Big Five Personality Characteristics and Cognitive Ability. Journal of Applied Psychology, 86(2), 326-336.
• Liu, W., Zhu, R., & Yang, Y. (2010). Voice Behavior, Employee İdentification, and Transformational Leadership. Leadership Quarterly, 21(1), 189–202.
• Mayer, D.M., Kuenzi, M., Greenbaum, R., Bardes, M., & Salvador, R. (2009). How low does ethical leadership flow? Test of a trickle-down model. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108(1),1-13.
• Mendonca, M. (2001). Preparing for Ethical Leadership in Organizations. Canadian Joumal of Administrative Sciences, 18(4), 266-216.
• Özdemir, A. (2016). (aktaran) Kesikli ve Sürekli Verilerde Anakitle Sayısına Göre Örneklem Büyüklükleri. Yönetim Biliminde İleri Araştırma Yöntemleri ve Uygulamalar. İstanbul, Beta Yayıncılık, 4. Baskı.
• Özmen, Ö., Arbak, Y., & Sürel Özer, P. (2007). Adalete Verilen Değerin Adalet Algıları Üzerindeki Etkisinin Sorgulamasına İlişkin bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 7(1), 19-35.
• Palalar Alkan, D. ve Çankır, B. (2016). Lider Üye Etkileşiminin Pozitif Ses Çıkartma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Dağıtım Adaletinin Aracılık Etkisi. Turan-Sam Uluslararası Bilimsel Hakemli Dergisi, 8(32), 474-481.
• Peterson, C. & Seligman, M.E.P. (2004). Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. Oxford University Press.
• Sağnak, M. (2017). Ethical Leadership and Teachers’ Voice Behavior: The Mediating Roles of Ethical Culture and Psychological Safety. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 17(4), 1101-1117.
• Sonğur, C., Özer, Ö., & Say Şahin, D. (2017). Etik Liderliğin Örgütsel Adalet Üzerine Etkisi: Bir Kamu Hastanesinde Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 445-456.
• Stouten, J., Van Dijke, M., Mayer, D.M., De Cremer, D., & Euwema, M.C. (2013). Can a Leader Be Seen As Too Ethical? The Curvilinear Effects Of Ethical Leadership. The Leadership Quarterly, 24(5), 680–695.
• Takeuchi, R., Chen, Z., & Cheung, S.Y. (2012). Applying Uncertainty Management Theory to Employee Voice Behavior: an integrative Investigation. Personnel Psychology, 65(2), 283–323.
• Tepper, B.J. (2000). Consequences of abusive supervision. Academy of Management Journal, 43(1), 176–190.
• Tu, Y. & Lu, X. (2013). How Ethical Leadership İnfluence Employees İnnovative Work Behavior: A Perspective of İntrinsic Motivation. Journal of Business Ethics,116(2), 441–455.
• Ünlü, Y., Hamedoğlu, M.A., & Yaman, E. (2015). Öğretmenlerin Örgütsel Adalet Algıları ve Örgütsel Sessizlik Düzeyleri Arasındaki İlişki. Sakarya University Journal of Education, 5(2), 140-157.
• Van Dyne, L., Ang, S., & Botero, I.C. (2003). Conceptualizing Employee Silence and Employee Voice as Multidimensional Constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Van Dyne, L., Cummings, L.L., & McLean Parks, J. (1995). Extra-Role Behaviors: In Pursuit of Construct and Definitional Clarity. In L. L. Cummings, and B.M. Staw (Eds.), Research in Organizational Behavior. Greenwich, JAI Press, 17(1), 217-284.
• Van Dyne, L. & LePine, J.A. (1998). Helping and Voice Extra-Role Behavior: Evidence of Construct and Predictive Validity. Academy of Management Journal, 41(1),108–119.
• Walumbwa, F.O., Morrison, E.W., & Christensen, A.L. (2012). Ethical Leadership and Group in-Role Performance: The Mediating Roles of Group Conscientiousness and Group Voice. The Leadership Quarterly, 23(5), 953–964.
• Walumbwa, F.O. & Schaubroeck, J. (2009). Leader Personality Traits and Employee Voice Behavior: Mediating Roles of Ethical Leadership and Work Group Psychological Safety. American Psychological Association, 94(5), 1275–1286.
• Westerman, Y.K. (2008). Silence or Voice? Using Facework and Communication Apprehension to Explain Employee Responses to Autonomy and Competence Face Threats Posed by Negative Feedback. Doktora Tezi. Michigan State University, Department of Communication, 79-82.
• Xu, A.J., Loi, R., & Ngo, H. (2016). Ethical Leadership Behavior and Employee Justice Perceptions: The Mediating Role of Trust in Organization. Journal of Business Ethics, 134(1), 493-504.
• Zhu, W., He, H., Treviño, L.K., Chao, M.M., & Wang, W. (2015). Ethical Leadership and Follower Voice and Performance: The Role of Follower Identifications and Entity Morality Beliefs. The Leadership Quarterly, 26(5), 702-718.