THE EXISTENTIAL EMOTION BASIS OF FAITH ACCORDING TO MATURIDI AND QADI ABD AL-JABBAR

Year 2021, Issue: 7, 1540 - 1569, 25.12.2021

Osman Oral

https://doi.org/10.47994/usbad.962049

Abstract

The purpose of this article is to examine Maturidi and Qādi Abd al-Jabbār's views on the existential emotion basis of faith. It is stated that faith, which is the basis of psychosocial actions in divine religions, has special importance. Beliefs are considered to be formed by mental abilities and emotional experiences. There are different approaches to the nature of faith, its emotional and psychological existentialism. In the description of faith the expression “work/action of the heart” or “approval of the heart” can be said to describe the existential dimension of faith, in other words, it also describes the effect of feelings such as trust, consent, love, respect, will and obedience in the process of forming faith. The faith and Islam are the ways in which a person directs all his senses and feelings towards the pleasure of Allah and obeys him. The faith consists of the actual confirmation of the heart, that is, the confirmation of something true from the heart with feelings of trust, consent, love and will, obedience to good and avoiding evil. This happens by trying to convince one’s senses, feelings and self by proving the realm of the unseen, moving from the visible realm. In the Qur'an faith is exemplified by analogies such as a beautiful tree, a beautiful word, a healthy sense of hearing and vision, vitality, light, and a beautiful plant of the hometown. Faith is characterized by feelings of shame and compassion. It is said that faith is beautiful and like an adornment for its owner. All these are qualities and parables that reveal the emotional aspect of faith. Therefore faith is a process that develops and lives, consisting of the mind, the soul, the senses and emotions, which are the abilities of the heart.

Keywords

Emotion, Faith, Heart, Maturidi, Qadi Abd al-Jabbar

MÂTÜRÎDÎ VE KÂDÎ ABDÜLCEBBÂR’A GÖRE İMANIN VAROLUŞSAL DUYGU TEMELİ

Abstract

Bu makalenin amacı; Mâtürîdî ile Kādî Abdülcebbār’ın imanın varoluşsal duygu temeli hakkındaki görüşlerini incelemektir. İlahî dinlerde psikososyal eylemlerin temeli olan imanın özel öneme sahip olduğu belirtilir. Aklî yetiler ve duygusal tecrübelerle inançların oluştuğu kabul edilir. İmanın mahiyeti, duygusal ve psikolojik varoluşsallığı üzerine farklı yaklaşımlar vardır. İmanın tarifinde “kalbin ameli” veya “gönülden tasdik” ifadesi, imanın varoluşsal duygu boyutunu yani imanın oluşum sürecinde güven, rızâ, sevgi, saygı, irade ve itaat gibi duyguların etkisini anlatır. Buna göre iman, bireyin tüm duyularının Allah'ın rızasına yönelmesi ve ona itaat etmesidir. İman, kalbin fiili tasdik yani bir şeyin doğru olduğunu, güven, rızâ, sevgi ve irade duyguları ile gönülden onaylamak, iyiliklere itaat ile kötülüklerden sakınmak sonucu oluşur. Bu, görünür âlemden hareketle gayb âlemini delillendirmek suretiyle insanın duyu, duygu ve nefsini iknası ile olur. Kur’ân’da iman güzel bir ağaç, güzel bir kelime, sağlıklı bir işitme ve görme duygusu, canlılık, ışık ve memleketin güzel bir bitkisi gibi analojilerle örneklenir. İman, utanmak ve merhamet duyguları ile nitelenir. İman, güzel ve sahibi için süs gibidir denilir. Tüm bunlar imanın duygusal yönünü ortaya koyan nitelik ve benzetmelerdir. Dolayısıyla iman, kalbin yetileri akıl, nefis, duyu ve duygularla oluşan, gelişen ve yaşayan bir süreç olmasıdır.

Keywords

Duygu, İman, Kalp, Mātürîdî, Kādî Abdülcebbār

References

• Abdülcebbâr, K. (1957). el-Muğni fi Ebvabi’t-Tevhîd. (Thk.). İ. Medkur – T. Hüseyin. Kahire.
• Abdülcebbâr, K. (1969). Müteşâbihu’l-Kur’ân. (Thk.). A. Zerzur. Dârü’t-Türâs, Kahire.
• Abdülcebbâr, K. (2013). Şerhu’l-Usuli’l-Hamse. (Çev.). İ. Çelebi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Abdülcebbâr, K. (2017). Tesbîtu Delâili’n-Nübüvve. (Çev.). M. Ş. Eroğlu. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Alper, H. (2013). İmanın Psikolojik Yapısı. İstanbul: Rağbet Yayınları.
• Altıntaş, R. (2013). “İnsanın Zihin Halleri”. İslâm İnanç Esasları. (Ed.). Ş. A. Düzgün. ss.37-46. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Buhârî, E. A. (1981). el-Camiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Çağlayan, H. (2020). “İmam Mâtürîdî’de Hidayetin Yöntem ve Çeşitleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 48, 537-564.
• Çağrıcı, M. (2008). Sabır. DİA. 35/337-9. İstanbul: TDV Yayınları.
• Çam, S. (2020). “Mûsâ Cârullah Bigiyef Efendi ve İman Adlı Makalesi”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2(20), 724-747.
• Düzgün, Ş. A. (2015). “İnançta Kriz Alanları”, Kelâm El Kitabı. (Ed.). Ş. A. Düzgün. 583-592. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Ebû Hanîfe. (2011). el-Alim ve’l-Müteallim. (Trc.). M. Öz. İmam-ı A’zam’ın Beş Eseri İçinde. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Eliaçık, R. İ. (2014). Yaşayan Kur’ân. İstanbul: İnşa Yayınları.
• Fârâbî, E. N. (1994). Kitabu Ara’i Ehli’l-Medineti’l-Fâdıla. Dâru Mektebetü’l-Hilâl, Beyrut.
• Gasson, N. H. (1998). Hayat Yolunda Zorluklarla Mücadele. (Trc.). R. Ş. Apuhan. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Gazâlî, E. H. (1974). İhyâu Ulumi’d-Din. (Çev.). A. Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınları.
• Hökelekli, H. (1998). Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları.
• Isfehanî, R. (2012). el-Müfredât. İstanbul: Çıra Yayınları.
• Işık, Ş. (2016). Kur’ân’da Taklit Anlayışı. İstanbul: Nuhbe Yayınevi.
• İbn Manzûr, E. F. C. (1992). Lisânü’l-Arab. Darü’s-Sadr, Beyrut.
• İbn Miskeveyh, E. A. (1983). Tehzibü’l-Ahlâk. (Çev.). A. Şener. Ankara.
• İbn Teymiye, E. A. (1985). İman Üzerine. (Çev.). S. Uçan. İstanbul: Pınar Yayınları.
• İzutsu, T. (2013). Kur’ân’da Allah ve İnsan. (Çev.). S. Ateş. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat.
• Kasapoğlu, A. (1996). Kur’ân’da İman Psikolojisi. (Yüksek Lisans Tezi). Ulusal Tez Merkezi. 54386.
• Kayserî, D. (2015). Mukaddemât Fusûsu’l-Hikeme Giriş. (Trc.). T. Koç – M. Çetinkaya. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kehhâle, Ö. R. (1961). Mu’cemu’l-Müellefin. Dımaşk.
• Kindî, Y. (1998). Felsefi Risaleler. (Trc.). M. Kaya. İstanbul.
• Komisyon. Türkçe Sözlük. (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Köse, A. (2000). İman. DİA. 22/214-6. İstanbul: TDV Yayınları.
• Kureşî, E. V. (1993). el-Cevâhirü’l-mudiyye fi tabakâti’l-hanefiyye. (Thk.). A. Muhammed el-Hulv. Darü Hicr, Kahire.
• Leknevî, E. H. (1324). el-Fevâidü’l-behiyye fi terâcimi’l-hanefiyye. Matbaatus-Saâde, Kahire.
• Mâtürîdî, E. M. (2005a). Kitabu’t-Tevhid. (Thk.). B. Topaloğlu – M. Aruçi. İSAM Yayınları, Ankara.
• Mâtürîdî, E. M. (2005b). Te’vilâtü’l-Kur’ân. (Ed.). B. Topaloğlu. İstanbul: Mizan Yayınları.
• Mevlânâ, C. (1998). Mesnevî. (Çev.). V. İzbudak. İstanbul: MEB Yayınları.
• Müslim, E. H. (1981). es-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Nesefî, E. N. Ö. (2019). et-Teysîr fi’t-tefsîr. (Çev.). M. Coşkun. Ömer Nesefî Tefsiri. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Nesefî, E. M. (2004). Tebsıratü’l-Edille fi Usuli’d-Din. (Thk). H. Atay – Ş. A. Dügün. Ankara: DİB Yayınları.
• Oral, O. (2019). Mâtürîdî’de İman Ahlâkı Takvâ’nın Psikososyal İşlevi. International Social Sciences Studies Journal 5(47), 5879-5891.
• Oral, O. (2020). Mâtürîdî’ye Göre Kalp Mühürlenmesinin Psikososyal Sebepleri. Turkish Studies 1(15), 499-517.
• Oral, O. (2021). Mâtürîdî’de Kalbin Yaratılış Hikmeti. Mehmet Âkif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 33, 1-11.
• Özcan, H. (1993). Mâtürîdî’de Bilgi Problemi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Râzî, E. (2004). et-Tıbbu’r-Rûhânî. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Sâbûnî, N. (1998). el-Bidâye fi Usulu’d-Din. Ankara: DİB Yayınları.
• Selim, O. (2021). Mâtürîdî ile Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Deizm ve Obskürantizm Sorunu. İstanbul: KDY Yayıncılık.
• Tarhan, N. (2010a). Duyguların Dili. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tarhan, N. (2010b). İnanç Psikolojisi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Tirmizî, H. (1958). Beyânu’l-Fark beyne’s-sadri ve’l-kalb ve’l-fuad ve’l-lübb. Nşr. N. Heer. Darül-İhya el-Kütübü’l-Arabiyye, Kahire.
• Topaloğlu, B.-Çelebi, İ. (2010). Kelâm Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İSAM Yayınları.
• Türcan, G. (2011). “Ehl-i Sünnet’in İman Tanımı Hakkında İbn Hazm’ın Eleştirilerinin Değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1(26), 65-79.
• Yavuz, K. (1987). Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişmesi. Ankara: DİB Yayınları.
• Zemahşerî, E. K. (2016). el-Keşşaf. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.