ENDÜSTRİ YAPILARININ YENİDEN İŞLEVLENDİRİLMESİ; NAZİLLİ SÜMERBANK BASMA FABRİKASI LOJMAN BİNASI ÖRNEĞİ

Year 2024, Volume: 8 Issue: 2, 200 - 210, 31.12.2024

Kamertap Cirik , Hasan Şehmuz Haştemoğlu

https://doi.org/10.62301/usmtd.1584762

Abstract

Bu çalışma, sanayi devrimi sonrası işlevini yitiren endüstri yapılarının yeniden işlevlendirilmesiyle sosyal sürdürülebilirliğe katkıda bulunma potansiyelini incelemektedir. Türkiye’de, erken Cumhuriyet dönemi sanayileşme sürecinin bir ürünü olan Sümerbank fabrikaları, kültürel miras ve modern ihtiyaçlar arasında bir köprü kurarak yeniden işlevlendirilmeye adaydır. Çalışmada Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası’nda yer alan lojman binası için bir işlev değişikliği modeli önerilmektedir. Bu bağlamda öncelikle endüstriyel miras yapıların yeniden işlevlendirilmesi, koruma ve sürdürülebilirlik bağlamında ele alınmıştır. Sümerbank fabrikalarının tarihsel ve sosyoekonomik etkileri incelenmiş, Türkiye'deki endüstri miras alanlarına yönelik mevcut koruma uygulamaları değerlendirilmiştir. Yeniden işlevlendirmede fonksiyon seçimine etki eden faktörler belirlenip, bu ölçütlerin puanlamasına dayalı bir yöntem geliştirilerek Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası örneğinde endüstriyel mirasın yeniden işlevlendirilmesi için bir model önerilmiştir.

Keywords

Endüstri Mirası, Yeniden İşlevlendirme, Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası

REFUNCTIONALITY OF INDUSTRIAL BUILDINGS; NAZİLLİ SUMERBANK FABRIC FACTORY RESIDENCE BUILDING EXAMPLE

Abstract

This study examines the potential to contribute to social sustainability by re-functioning industrial structures that lost their functions after the industrial revolution. Sümerbank factories, which are a product of the industrialization process of the early Republican period in Turkey, are candidates for re-functioning by establishing a bridge between cultural heritage and modern needs. In the study, a function change model is proposed for the lodging building located in Nazilli Sümerbank Fabric Factory. In this context, first of all, the re-functioning of industrial heritage structures is addressed in the context of protection and sustainability. The historical and socio-economic effects of Sümerbank factories are examined, and current protection practices for industrial heritage areas in Turkey are evaluated. The factors affecting the selection of functions in re-functioning are determined, a method based on the scoring of these criteria is developed, and a model is proposed for the re-functioning of industrial heritage in the example of Nazilli Sümerbank Fabric Factory.

Keywords

Industrial Heritage, Re-functionalization, Nazilli Sümerbank Fabric Factory

References

• Ç. Çetinkaya, Yeniden İşlevlendirilen Endüstriyel Mekânların Görsel Algı Değerlendirmesi: İzmir Tarihi Havagazı Fabrikası, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2015.
• B. Kaşlı, İstanbul’da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekan Müdahaleleri:Santralistanbul Örneği, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• D. Kuban, Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu-Kuram ve Uygulama, YEM Yayınları, İstanbul, 2000.
• E. Mardan, N. Özgönül, Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması, TMMOB Mimarlar Odası Yayınları, Ankara, 2005.
• S. Cantacuzino, S. Branndt, Saving Old Buildings, The Architectural Press, London, 1989.
• DEH, Preserving Our Past, Building Our Future, Adaptive Reuse, Pirion, Canberra, 2004.
• D. Latham, Creative Reuse of Buildings, Donhead, 2000.
• S. Conejos, C. Langston, J. Smith, Improving the Implementation of Adaptive Reuse Strategies for Historic Buildings, in: Safeguard of Architectural, Visual, Environmental Heritage Conference, Naples, Italy, June 2011.
• H. Ş. Haştemoğlu, Demiryolu İstasyon Binalarına Yeni Fonksiyon Önerileri Geliştirilmesi, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 2012.
• Ü. Altınoluk, Binaların Yeniden Kullanımı, YEM Yayınları, İstanbul, 1998.
• E. Yaldız, Anıtsal Yapıların Kullanım Sürecinde Değerlendirilmesine Yönelik Bir Model Önerisi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2003.
• B. Özel, Eski Yapıların Yeni İşlevle Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• Ö. Arıtan, Kapitalist/Sosyalist Modernleşme Modellerinin Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığının Biçimlenişine Etkileri-Sümerbank Kit Yerleşkeleri Üzerinden Yeni Bir Anlamlandırma Denemesi, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2004.
• G. Güneş, Nazilli Sümerbank Basma Fabrikası, Famaktüel Dergisi 2 (18) (2007) 4-7.
• S. Zeybekoğlu, Erken Cumhuriyet Dönemi Sanayi Komplekslerinin Mekansal Analizi: Nazilli, Kayseri, Bursa ve Eskişehir Örnekleri, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2002.
• D. Aydın, E. Aksoy, Nazilli Sümerbank Fabrikasının Sosyal Tesis Binasının İşlevsel Dönüşümü İçin Analizler, Güney Mimarlık Dergisi 8 (2012) 40-46.
• URL 1. 1937 Lojman Fotoğrafı, https://www.facebook.com/basmafab/posts/i%C3%A7-lojmanlar-1937/3973552336101567/, Erişim: Eylül 2024.
• M.G. Polatoğlu, Türkiye’nin Kalkınmasında Sümerbank ve Etkinliği (1933-1987), Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi 37 (104) (2021) 261-306.
• G. Baki, Y. Tunca, Fabrika Mekânın Hafızası, Hafızanın Mekânı Sümerbank Bergama Tekstil Fabrikası Projesi (2022), https://www.saridenizalti.com/fabrika2022, Erişim: Eylül 2024.
• I.Y. Eldeş, Sümerbank Dokuma Fabrikaları’nın Dönüşümü (1935-2019): Kayseri, Ereğli, Nazilli, Bursa ve Malatya Örnekleri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• Ö. Küçükerman, J. Edirne, Sümerbank Sümerhalı Isparta Fabrikasının Özgün Çalışma Modeli ve Anadolu Halıcılık Kültüründeki Rolü, Arış Dergisi 22 (2023) 66-83.
• B. Asiliskender, N. Baturayoğlu Yöney, Kayseri Sümerbank Bez Fabrikası, Bir Mimarlık Tarihi Dizimi.
• K. Karabağ, Bir Endüstri Mirası Olarak Antalya Dokuma Fabrikası, Online Journal of Art and Design 8 (2) (2020) 43.