Osmanlı’dan Günümüze Reîsülkurrâlar

Year 2021, Volume: 36 Issue: 36, 133 - 162, 20.11.2021

Abdullah Akyüz

Abstract

Kırâat ilmi öğrenimini tamamlamış kimselerin başı anlamındaki reîsülkurrâ, kırâat cemiyetlerini ve kurrâlarla ilgili diğer meseleleri yöneten önemli bir kişidir. Osmanlı döneminde ortaya çıkan reîsülkurrâlık vazifesi günümüzde de varlığını devam ettirmektedir. Osmanlı’da reîsülkurrâ ve reîsü meşâyihi’l-kurrâ tâbirleri aynı anlamda olup, bazen reîsülkurrâ fî vaktih, reîsü meşâyihi’l-kurrâ fî ‘asrih ve reîsü meşâyihi’l-kurrâ fî devleti’l-‘aliyye gibi artlarına bazı eklemeler yapılarak da kullanılmıştır. Bu iki tabir kırâat eserlerinde, kırâatla ilgili verilen yazılı İcâzetlerde ve hatta mezar taşlarında 11/17. asırdan itibaren yer almıştır. Reîsülkurrâlık makamı Osmanlı’da ilk olarak Sultan I. Ahmed Han tarafından vakfedilen bir vazife olarak onun döneminde ortaya çıkmış ve bu göreve ilk olarak Evliya Mehmed Efendi (ö. 1045/1636) getirilmiştir. Reîsülkurrâlar asıl olarak İstanbul’da bulunsa da Bursa ve Edirne’de de o şehirdeki kurrâların başı anlamında reîsülkurrâlık unvanı kullanılmıştır. Bu şehirlerde reîsülkurrâ olmak, kırâat-ı takrîb hatmini diğer kurrâlardan önce tamamlamak gibi bazı şartlara bağlanmıştır. Osmanlı’dan günümüze reîsülkurrâlık vazifesini yürüten İstanbul’da kırk iki, Bursa’da yedi ve Edirne’de dört isim tespit edilebilmiştir.

Keywords

oSMANLI, Reisülkurrâ, Kurrâ, Kırâat

Thanks

Makaleyi gözden geçirerek önemli tavsiyelerde bulunan Prof. Dr. Abdullah Emin Çimen Hocaefendi'ye teşekkür ederim.

Reîsülkurrâ: From the Ottomans to the Present Day

Abstract

Reîsülkurra, which means the head of those who have completed their education in the science of qira'ah, is an important person managing the recitation societies and other issues related to the Qira'ah. The duty of reîsulkurrâ, which emerged in the Ottoman period, continues its existence until today. In the Ottoman Empire, the terms reîsülkurrâ and reîsü meşâyihi'l-kurrâ had the same meaning, and sometimes they were used appending some words to the end of them, such as reîsülkurrâ fî timeh, reîsü meşâyihi'l-kurrâ fî 'asrih and reîsü meşâyihi'l-kurrâ fî state'l-'aliyye. These two expressions are used in the works of recitation, in the written permissions given about the recitation and have taken place even in the tombstones since XI/XVIIth century. The position of Reîsülkurrâ first emerged in the Ottoman Empire as a duty dedicated by Sultan Ahmed I and Evliya Mehmed Efendi (d. 1045/1636) was the first who was inducted to this duty. Although reîsülkurras were originally located in Istanbul, the title of reîsülkurrâ was used in Bursa and Edirne meaning as the head of the kurras in that city. Being a reîsülkurra in these cities was stipulated, such as reading the Kırâat-ı Takrîb from the beginning to the end before other qira'ahs.

Keywords

Ottoman Empire, Reîsulkurrâ, Qırâat

رئيس القراء من عصر العثمانية الى يومنا هذا

Abstract

رئيس القُراء الذي يعني الشخص الذي أتم علم التلاوة ، إنه الشخص الهام الذي يقوم بإدارة جمعيات التلاوة والأمور الأخرى المتعلقة بالتلاوة. وظيفة رئيس القُراء التي ظهرت في العصر العثماني مستمرة الى يوما هذا. تعبير رئيس القُراء و رئيس مشايخ القُراء في العصر العثماني لهما نفس المعنى، كما تم استخدامه مع بعض الإضافات مثل رئيس القُراء في وقته، رئيس مشايخ القُراء في عصره، ورئيس مشايخ القُراء في الدولة العالية. هذان التعبيران ظهرا إعتباراً من العصر XI/XVII في آثار التلاوة ، والأذنات المكتوبة بما يتعاق بالتلاوة وحتى على شواهد القبور. تم إنشاء مقام رئيس القُراء لأول مرة في الإمبراطورية العثمانية كوظيفة تم تركيسها من طرف السلطان أحمد الأول خلال فترة حكمه وتم تعيين أولياء محمد أفندي (المتوفى 1045/1636) لأول مرة لهذه الوظيفة. على الرغم من أن رئيس القُراء يكون متواجد في الأصل في إسطنبول ، فقد تم استخدام عنوان رئيس القٌراء في بورصة وأدرنة ليعني رئيس القٌراء في تلك المدينة. لقب رئيس القٌراء في هذه المدن مرتبط ببعض الشروط ، مثل إكمال ختم قراءة التقريب قبل غيره من القٌراء. تم تثبيت أربعون إسم في إسطنبول ، سبعة في بورصة وأربعة في أدرنة قاموا بوظيقة رئيس القٌراء من العصر العثماني الى يومنا هذا.

Keywords

الدولة العثمانية, الرئيس القراء, القراء, القراءة

References

• Abdizâde, Hüseyin. Amasya Tarihi. Haz. Mesut Aydın Güler. Amasya: Amasya Belediyesi, Kültür Yayınları, 2007.
• Abdülkadiroğlu, Abdülkerim. “Aköz, Ömer Fazıl”, DİA. 2: 284. İstanbul, TDV Yayınları, 1989.
• Ahıshavî, İbrahim Edhem. İcaze ilâ Mustafa Niyazi. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 254.
• Akakuş, Recep. “Gönenli Mehmet Efendi”. DİA. 14: 149-150. İstanbul, TDV Yayınları, 1996.
• Akakuş, Recep. “Kıraat İlminde İcazet Geleneği, Reisü’l-kurra Makamının Kurumsallaşması ve İşlevi”. Tarihten Günümüze Kıraat İlmi. 501-543. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Âkifzâde, Abdurrahim. Kitâbu’l-Mecmû‘ fi’l-Meşhûdi ve’l-Mesmû‘. Çev. Hikmet Özdemir. İstanbul, Türkiye İlmî İctimâî Hizmetler Vakfı yayınları, 1998.
• Aksarâyî, İbrahim. İcaze ilâ Mustafa Şakir Berğamavî. Ankara, Milli Kütüphane, Yazmalar, 163.
• Akyüz, Abdullah. Osmanlı Kurrâları. İstanbul, Rabbani Yayınevi, 2021.
• Albayrak, Sadık. Son Devir Osmanlı Uleması. İstanbul, Medrese Yayınları, 1980.
• Alemdar, Yusuf. “Reisü’l-kurralık Makamı ve Son Reisü’l-Kurra Ahmed Efendi”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 24, (2011): 25-40.
• Âmidî, Abbas. İcâze İlâ Ahmed Âmidî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Tercüman, 665.
• Âmidî, Mehmed b. Hasan. İcâze ilâ Ali Âmidî. Diyarbakır, Diyarbakır Yazma Eser Kütüphanesi, 294.
• Âmidî, Mehmed b. Hasan. İcâze ilâ İbrahim Şihâbî. İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Üsküdarlı, 64.
• Ayvansarayî, Hüseyin. Hadîkatü’l-Cevâmi‘. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1281.
• Ayvansarayî, Hüseyin. Hadîkatü’l-Cevâmî‘. İstanbul: İşaret Yayınları, 2001.
• Bâdî, Ahmet. Riyâz-ı Belde-i Edirne. Haz. Niyazi Adıgüzel, Raşit Gündoğdu. Edirne: Trakya Üniversitesi, 2014.
• Bağdatlı, İsmail Paşa. Hediyyetü’l-Ârifîn: Esmâü’l-Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1972.
• Bayar, Muharrem. Akşehir Tarihi. Akşehir: Akşehir Belediyesi, 2014.
• Berğamavî, Mustafa Şakir. İcâze ilâ Ahmed Sâib. Ankara, Milli Kütüphane, Yazmalar, 3601.
• Beysanoğlu, Şevket. Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları. İstanbul: Diyarbakırı Tanıtma Derneği, 1957.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Ali Emiri Abdülhamid I [AE. SABH. I], No. 160, Gömlek No. 10643.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Ali Emiri Mustafa III [AE. SMST. III], No. 360, Gömlek No. 28830.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Ali Emiri Selim III [AE. SSLM. III], No. 428, Gömlek No. 24481.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Mektubi Kalemi Deavi Evrakı [A.MKT.DV.], No. 77, Gömlek No. 30.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Sadaret Nezaret ve Devair Evrakı [A.MKT.NZD.], No. 282, Gömlek No. 93.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Evkaf [C. EV], No. 22, Gömlek No. 1058.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Evkaf [C. EV], No. 176, Gömlek No. 8792.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Evkaf [C. EV], No. 220, Gömlek No. 10963.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Evkaf [C. EV], No. 370, Gömlek No. 18784.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Maarif [C. MF], No. 44, Gömlek No. 2156.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Maarif [C. MF], No. 67, Gömlek No. 3321.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Cevdet Maarif [C. MF], No. 113, Gömlek No. 5611.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi [DH. MKT], No. 1793, Gömlek No. 26, 1.
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Dahiliye [İ. DH], No. 907, Gömlek No. 72086, 1.
• BOA, Osmanlı Arşivi. İrade Dahiliye [İ. DH], No. 1014, Gömlek No. 80008, 1;
• BOA, Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF. MKT], No. 73, Gömlek No. 81.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF. MKT], No. 421, Gömlek No. 50.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF. MKT], No. 839, Gömlek No. 67.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF. MKT], No. 847, Gömlek No. 21.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Maarif Nezareti Mektubi Kalemi [MF. MKT], No. 848, Gömlek No. 53.
• Burdurî, Mustafa Hilmi. İcaze ila Haşim b. Ahmed Şumnî. Riyad, Câmi‘atü Muhammed b. Suûd, 6080.
• Bursalı, Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Matbaây-i Âmire, 1333.
• Çerkeşî, Hasan b. Osman. İcaze ilâ İbrahim Edhem. Erzurum, Erzurum Yazma Eser Kütüphanesi, 2392.
• Çimen, Abdullah Emin. Hafızlık Tarihi ve Türkiye’de Hafızlık Kurumunun İşlevselliği. İstanbul: Sayfa Dijital Baskı, 2010.
• Çollak, Fatih. Abdurrahman Gürses Hocaefendi. İstanbul: Erkam Yayınları, 2002.
• Çollak, Fatih. “Reîsülkurrâlık Müessesesi ve Esâmî-i Kurrâ Defteri”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları IV: Kırâat İlmi ve Problemleri. Ed. Bedrettin Çetiner. 179-240. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Diyarbakırî, Mehmed Efendi. Nazmü’l-Ehem. İstanbul: Sahâfiyye-i Osmaniyye Matbaası, 1324.
• Eğinî, Mehmed Hulusi. Esâmî-i Kurrâ Defteri. Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı, Mushafları İnceleme Kurulu Arşivi.
• Esircizâde, İsmail Efendi. İcaze ilâ Ali Ahıshavî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 6586.
• Esircizâde, İsmail Efendi. İcaze ilâ Hafız Galib. İstanbul, Millet Kütüphanesi, Ali Emiri Arabi, 4244.
• Esircizâde, İsmail Efendi. İcaze ilâ Mehmed Nusret. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Mehmed Nusret Giresun, 4.
• Eyyûbî, Abdullah. Risale fî Kırâati’s-Seb‘a ve’l-‘Aşera ve’t-Takrîb. İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, 67.
• Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-Lüğa. Tahk. Ahmed Abdül‘alîm el-Berdûnî. Kahire: Dâru’l-Kavmiyyeti’l-Arabiyye, 1964.
• Fındıklılı, İsmet Efendi. Tekmiletü’ş-Şakâik fî Hakki Ehli’l-Hakâik. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
• Hacızâde, Mehmed Efendi. İcaze ilâ Abdullah. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Murad Molla, 1868.
• Hacibzâde, Muhammed Efendi. Kavâidü’l-Furkân fî Tecvîdi’l-Kur’ân. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, 408.
• Hafız, Ahmed Şakir. İcaze ilâ İsmail Hakkı İzmirî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, İzmirli İsmail Hakkı, 4211.
• Hafız, Ali. (Vucûh-u Hafız Ali). Edirne, Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi, 946.
• Hafız, M. Raşid. Mir’âtü’l-Kurrâ Zevâtü’l-Ğarrâ. Ankara, Diyanet Kütüphanesi, 6543.
• Hıfzî, Ahmed Efendi. İcaze ilâ İbrahim Hakkı Çankırıvî. Kahire, Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2742.
• Hıfzî, Muhammed Arif. el-Mecma‘ fi’l-Kırââti’l-Erba‘. İstanbul, Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi, Beyazıt, 175.
• “Hocamız Reisü’l-kurrâ Mustafa Hilmi Bilge’nin Vefatı Münasebetiyle”, Sönmez Dergisi Sayı 35 (Eylül 1967): 27-28.
• Hüseyin Sabri b. İbrahim. İcâze ilâ Mehmed Halid. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Ali İhsan Yurt, 594.
• İbnü’l-Cezerî, Ahmed. Şerhu Tayyibeti’n-Neşr. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Tırnovalı, 16.
• İbnü’l-Cezerî, Muhammed. Ğâyetü’n-Nihâye. Manisa, Manisa Yazma Eser Kütüphanesi, 4541.
• İbnülemin, Mahmud Kemal. Son Hattatlar. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı, 1970.
• İbn Ğâzî, Muhammed b. Muhammed. İnşâdü’ş-Şerîd an Davâli’l-Kasîd. Manisa, Manisa Yazma Eser Kütüphanesi, 7166.
• İslambulî, Ahmed Hamdi. İcaze ilâ Ali Sadüddin. İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Üsküdarlı, 41.
• İslambulî, Ahmed Niyazi. İcaze ilâ Müezzinzâde. Konya, Konya Bölge Yazma Eser Kütüphanesi, 8237.
• İslambulî, Hasan Sabri. İcâze ilâ Ömer Kastamonî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Ali İhsan Yurt, 600.
• İslambulî, Mustafa b. Hasan. Mürşidü’t-Talebe ilâ Ma’rifeti Turuki’t-Tayyibe. İstanbul, Hacı Selim Ağa Kütüphanesi, 29.
• İslambulî, Mustafa Ragıb. İcaze ilâ Muhammed Âkif. Kastamonu, Kastamonu Yazma Eser Kütüphanesi, 4033.
• İslambulî, Süleyman Sürûrî. İcaze ilâ Cafer Sıdkî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Galata Mevlevîhânesi, 129.
• İstanbulî, Mehmed Esad. İcaze ilâ Mehmed Feyzullah. İstanbul, İ.B.B. Atatürk Kitaplığı, Belediye Yazmaları, K989.
• Kalânisî, Ebu’l-İz Muhammed. Kifâyetü’l-Kübrâ. Kütahya, Kütahya Vahit Paşa Yazma Eser Kütüphanesi, 2818.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed. Fethu’l-Mevâhibî. Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya, 59.
• Kastamonî, İsmail Hakkı. İcaze ilâ Mehmed Kâmil. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 2870.
• Kavarnavî, Abdülğafûr. İcaze ilâ Mehmed Hilmi. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Nurosmaniye, 5099.
• Kayravânî, Muhammed b. Süfyan. el-Hâdî fi’l-Kırââti’s-Seb‘a. Süleymaniye Kütüphanesi, Ayasofya, 59.
• Kepecioğlu, Kâmil. Bursa Kütüğü. Haz. Hüseyin Algül vd.. Bursa: Bursa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2009.
• Kevserî, Muhammed Zahid. et-Tahrîru’l-Vecîz fîmâ Yebteğîhi’l-Müstecîz. Kahire: Matbaatü’l-Envâr, 1360.
• Kirmastîzâde, Ahmed Efendi. İcâze ilâ Muhammed Murad Nakşibendî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Murad Molla, 1869.
• Kur’an Hizmetinde İz Bırakanlar, (çevrimiçi), http://www.bagcilar.bel.tr/icerik/174/12015/kuran-hizmetinde-iz-birakanlar.aspx. Erişim: 25 Temmuz 2019).
• Mansûrî, Ali. İcaze ilâ Hasen b. Ahmed. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, 24.
• ……………. İcaze ilâ Hüseyin b. Murad. Riyad, Cami‘atü Muhammed b. Suûd, 1432.
• ……………. Tahriru’t-Turuk. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Reşid Efendi, 9.
• Mardin, Ebu’l-Ulâ. Huzur Dersleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1966.
• Mehmed Süreyyâ. Sicill-i Osmânî. İstanbul: Matbaa-i Âmire, 1311.
• …………… Sicill-i Osmanî, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Mehmed Şemseddin. Yâdigâr-ı Şemsî. Haz. Mustafa Kara, Kadir Atlansoy. Bursa: Uludağ Yayınları, 1997.
• Misvâkîzâde, Mehmed Emin Efendi. Mecmûa-î Kırâât ale’t-Takrîb. Süleymaniye Kütüphanesi, Dâru’l-Mesnevî, 35.
• Molla, Mehmed Emin Efendi. el-Âsâru’l-Mecîdiyye fî Menâkıbi’l-Hâlidiyye. İstanbul: Mahmud Bey Matbaası, 1314.
• ……………. İcaze ilâ Mehmed Said. Tire, Tire Necip Paşa Kütüphanesi, 1416.
• ……………. Şeceratü’l-Bedî’a. İstanbul: Matbaat-i Alayi’l-İstihkâm, 1270.
• ……………. Umdetü’l-Hullân fî Îdâhi Zübdeti’l-İrfân. İstanbul: Esad Efendi Matbaası, 1287.
• ……………. Zehru’l-Erîb fî Îdâhi’l-Cem’i bi’t-Takrîb. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, İbrahim Efendi, 11.
• Müstakimzâde, Süleyman Efendi. Tuhfe-i Hattâtîn. Naşir İbnülemin Mahmud Kemal. Ankara: Türk Tarih Encümeni, 1928. Öngören, Reşat. “Molla Mehmed Emin Efendi”. DİA. 30: 258. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
• Öten, Aliye. Arşiv Belgelerine Göre Sultan Ahmed Külliyesi ve İnşâsı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, İslam Tarihi ve Sanatları Bilim Dalı, İstanbul, 2017.
• Özcan, Nuri. “Irsoy, Ahmet”. DİA. 19: 131. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Öz, Mustafa: “Kurrâ”. DİA. 26: 445-446. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Pakalın, Mehmed Zeki. Sicill-i Osmanî Zeyli: Son Devir Osmanlı Meşhurları Ansiklopedisi. Haz. Mehmet Metin Hülagü. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2008.
• Paluvî, Hamid. Zübdetü’l-İrfân. Doha, Dâru’l-Kütübi’l-Katariyye, 746.
• “Reisü’l-kurrâ H. Mustafa Bilge Vefat Etti”, Sönmez Dergisi Sayı 34 (Ağustos 1967): 5.
• Revnakoğlu, Cemaleddin Server. İlm-i Kırâat Mensubları. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Revnakoğlu, 81.
• Rüşdî Efendi, Ahmed. Mürşidü’t-Talebe. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, 71.
• Sarı, Mehmet Ali. “Üsküdarlı Ali Efendi”. DİA. 42: 376. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Seyyid b. Ahmed b. Abdurrahim. el-Halekâtü’l-Müdîât min Silsileti Esânîdi’l-Kırâât. Riyad: Cem’iyyetü’l-Hayriyye li-Tahfîzi’l-Kur’âni’l-Kerîm, 2002.
• (Sultan Ahmed Camii Vakfiyesi). İstanbul, Türk ve İslam Eserleri Müzesi Kütüphanesi, 2184.
• Şakir, Muhammed. Muhtasar fi’l-Kırâa. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Tırnovalı, 9.
• Şâtıbî, Kasım b. Firrûh. Hirzü’l-Emânî ve Vechü’t-Tehânî. (Yazma), Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi, H. Çelebi, 11.
• Şerhu Dürratü’l-Mudıyye. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi, 26m.
• Şeyh, Feyzullah Efendi. İcaze ilâ Mustafa Efendi. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Öğüt, 1162.
• Şeyhî Mehmed Efendi. Vekâyiü’l-Fudalâ. Haz. Abdülkadir Özcan. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1989.
• Şîlî, İbrahim b. Mustafa. İcâze Kıraa. İstanbul, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, T7309.
• Şu‘le, Muhammed b. Ahmed. Kenzü’l-Me’ânî. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Hacı Mahmud Efendi, 346.
• Turşucuzâde, Ahmed Efendi. (Şeyhülkurrâ Tevcîhi). İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Yazma Bağışlar, 585.
• Uşakî, Ali b. Mustafa. İcaze ilâ Hüseyin b. Hasan Tahtaköyî. Balıkesir, Balıkesir Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eser Kütüphanesi, 1136.
• Üsküdarî, Ahmed Fahri. (Kırâat Notları). İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Kasidecizâde, 11.
• Üsküdarî, Hasan Fehmi. İcaze ilâ Ali Üsküdarî. İstanbul, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi, Üsküdarlı, 53.
• Vassâf, Hüseyin. Sefîne-i Evliya. Haz. Mehmet Akkuş, Ali Yılmaz. İstanbul: Kitabevi Yayınevi, 2006.
• Vucuh. Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi, 216.
• Vucuh. Edirne Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi, 379.
• Yemişçizâde, İsmail Efendi. İcaze ilâ Muhammed. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Ömer Fazıl Aköz, 29.
• Yusufefendizâde, Abdullah Hilmi. Ecvibetü Mesâil fî Vucûhi’l-Kur’ân. İstanbul, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih, 68.