Turkish Prisoners Which Were Taken From the Battle of Gallipoli to Egypt

Year 2018, Volume: 3 , 1 - 38, 16.10.2018

Mahmut Akkor

Abstract

During the First World War, the Ottoman State had been in two different
blocs with Britain, and had bloody struggles in many areas. The Ottoman Empire,
which was defeated in most of the conflicts, was able to stop the Allied Powers
that Britain took the head at the Dardanelles Front. Çanakkale was a very
important region for the defense of the capital city of Istanbul and the
passing of this place would mean the fall of Istanbul and the Ottoman State
being out of war. Thousands of people have lost their lives or been captive in
the battles in the sea and on land in order not to give way to Allied powers.

Turkish soldiers captured by Britain were transported firstly to the
island of Limni and then to Egypt by ships. The prisoners who had reached
Egypt, under British domination, were held in 9 different camps. The living in
the desert on in the city center camps were placed in in the chambers or wards
according to their ranks. High-ranking soldiers were given equerry. Life
conditions were changing from camp to camp. The physical conditions of the
camps and the present number of the prisoners were of great importance. While
military officers were concentrated in some camps, some camps were organized
for civilians even a camp was established for soldiers' wives.

Considering the current conditions of war, there is no expectation of
comfort in the bondage life as it was in the pre-war period. The British were
abused Turkish prisoners held in the camps and even attempted to intentionally
kill the Turkish prisoners by means of carving eyes. The attempt of the Turkish
soldiers to blind and kill them is one of the most painful memories left in
mind of the camps in Egypt.

Keywords

First World War, Çanakkale Front, Egypt, Turkish Prisoners

Çanakkale Cephesi’nden Mısır’a Götürülen Türk Esirleri

Abstract

Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’nda İngiltere
ile iki farklı blokta yer almış ve birçok cephede kanlı mücadeleler vermişti.
Çatışmaların birçoğundan mağlup ayrılan Osmanlı Devleti, İngiltere’nin başını
çektiği İtilaf Devlet’lerini savaş dönemi boyunca sadece Çanakkale Cephesi’nde
durdurabilmişti. Çanakkale, başkent İstanbul’un savunulması için son derece
önemli bir bölgeydi, buranın aşılması demek İstanbul’un düşmesi ve Osmanlı
Devleti’nin savaş dışı kalması anlamına gelecekti. İtilaf kuvvetlerine geçit
vermemek için denizde ve karada gerçekleşen mücadelelerde binlerce insan
hayatını kaybetmiş ya da esir düşmüştür.

İngiltere tarafından esir alınan Türk
askerleri, gemilerle önce Limni adasına oradan da Mısır’a sevk edilmişti.
İngiltere’nin egemenliği altında bulunan Mısır’a ulaşan esirler, 9 farklı
kampta tutulmuştu. Çölde ya da şehir merkezindeki kamplarda kalan esirler,
rütbeleri dikkate alınarak odalara veya koğuşlara yerleştirilmişti. Yüksek
rütbeli askerlere emir erleri de verilmişti. Hayat koşulları kamptan kampa
değişmekteydi. Kampların fiziki şartları ve mevcut esir sayıları son derece
önemliydi. Bazı kamplarda rütbeli askerler yoğunlukta kalırken bazı kamplar
siviller için düzenlenmişti hatta asker eşleri için de bir kamp oluşturulmuştu.

Mevcut savaş şartları dikkate
alındığında esaret hayatında savaş öncesi dönemdeki gibi bir rahatlık
beklenemez. İngilizler kamplarda tutulan Türk esirlere kötü davranmışlar hatta
Türk esirlerinin gözlerini oymak suretiyle kasten öldürme girişiminde
bulunmuşlardı. Türk esirlerinin kör edilmesi ve onları öldürme girişimi,
Mısır’daki kamplara dair hafızalarda kalan en acı hatıralardan biridir.

Keywords

I. Dünya Savaşı, Çanakkale Cephesi, Mısır, Türk Esirleri

References

• Apak, Rahmi, Yetmişlik Bir Subayın Hatıraları, Ankara, 1988. Armaoğlu, Fahir, 20.Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1995, İstanbul, 2001. Aybars, Ergün, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, İzmir, 2000. Aydemir, Şevket Süreyya, Makedonya’dan Ortaasya’ya Enver Paşa, c.III, 1914-1922, İstanbul, 1978. Bardakçı, İlhan, “Büyük Dehşetin 80. Yılındayız”, Tarih ve Medeniyet, Sayı: 6, Ağustos 1994. Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi, V. Cilt Çanakkale Cephesi Harekâtı, 1 inci 2 nci ve 3 üncü kitapların Özetlenmiş Tarihi, Atase Yay. Ankara, 2002. Burak, Durdu Mehmet, Birinci Dünya Savaşı’nda Türk-İngiliz İlişkileri (1914-1918), Ankara, 2004. Cepheden Mektuplar, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, 1999. Çapa, Mesut, “Sakarya Savaşı’ndan Sonra İmzalanan Türk-İngiliz Esir Mübadelesi Anlaşması’nın Uygulanması ve Belgeler”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Dergisi Atatürk Yolu, Sayı:3, 1989. Çöl, Emin, Çanakkale-Sina Savaşları, Ankara, 1977. Görgülü, İsmet, On Yıllık Harbin Kadrosu (1912-1922), Ankara, 1993. Hiçyılmaz, Ergun, Esir Kampları, İstanbul, 2001. İbrahim Sorguç’un İstiklal Harbi Hatıraları, Yayına hazırlayan: Erdoğan Sorguç, İzmir, 1996. Keser, Ulvi, Kıbrıs 1914-1923, KKTC, 2000. Kuşçubaşı, Eşref, Hayber’de Türk Cengi, Yay. Haz. Dr. Philip H. Stoddard, H. Basri Danışman, İstanbul, 1997. Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri I, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, Ankara, 2005. Renouvin, Pierre, Birinci Dünya Savaşı 1914-1918, çev. Adnan Cemgil, İstanbul, 1982. Sander, Oral, Siyasi Tarih, İlkçağlardan 1918’e, Ankara, 2006. Sarı, Nil-Zuhal Özaydın, “I. Dünya Savaşında Osmanlı Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin Sağlık ve Sosyal Yardıma Katkıları”, II. Türk Tıp Tarihi Kongresi, Ankara, 1999. Sayılır, Burhan, “Çanakkale Savaşları’nda Yer Alan İtilaf Askerlerinin Dini-Etnik Yapısı”, Ankara Üniversitesi OTAM Dergisi, Sayı: 18, 2006. Sefercioğlu, Nejat, Esaret Hatıraları, İstanbul, 1978. Taşkıran, Cemalettin, Ana Ben Ölmedim, İstanbul, 2001. Toprak, Zafer, “Çanakkale’de Kara, deniz ve hava gücü koordinasyonu”, Toplumsal Tarih, Mart 2003. Tuncoku, A.Mete, Anzakların Kaleminden Mehmetçik Çanakkale 1915, Ankara, 2000. Yurtdışı Şehitlikleri, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, 1990.