Jarusalem as a Center of Anglo-Russian Influence Struggle During the First Half of 19th Century

Year 2023, Volume: 8 Issue: 1, 1055 - 1086, 26.03.2023

Nurcan Yurdakul

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1244220

Abstract

The confrontation of the two great political powers of the 19th century in the Eastern Mediterranean took place primarily in al-Quds (Jerusalem) and its surroundings. Britain's foreign policy at the time was to keep the route to India under its control whilst aware of the steps that Russia was taking in the region after the Napoleonic danger was eliminated. In other words, Britain followed a reactive eastern policy towards Russia. Russia's policy of access to warm-water ports (seas) had remained stable since Peter the Great. However, the policy of protecting Orthodox peoples with an ideological background continued to develop, influenced by the political, social and military developments in Russia. Russia, which viewed the Orthodox Arabs in Palestine and Syria as its subjects outside its borders, included this claim in all political treaties that resulted from victory over the Ottoman Empire. The fact that Russia began to gain influence over these citizens caused Britain to pursue a policy of influence in the region through the establishment of a consulate and missionary activities. As a result, Britain, unable to convert Orthodox Arabs and Jews to Protestantism, tended to protect Jews, who were Ottoman citizens, and began to encourage Jewish immigration to Palestine.

Keywords

Great Britain, Russia, Ottoman Empire, 19th Century, Missionary Activities, Incluence Struggle, Jerusalem, Jewish Immigration

XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Doğu Akdeniz’de İngiliz-Rus Nüfuz Mücadelesinin Merkezi Olarak Kudüs

Abstract

XIX. Yüzyılın iki büyük siyasi gücünün Doğu Akdeniz’de karşı karşıya gelişleri öncelikle Kudüs ve çevresinde gerçekleşmiş, İngiltere’nin Hindistan yollarını kontrol altında tutmaya yönelik dış politikası Napolyon tehlikesinin bertaraf edilmesinden sonra Rusya’nın bölgede atacağı adımlara odaklanmıştır. Başka bir ifade ile İngiltere, Rusya karşısında reaktif bir Doğu politikası izlemiştir. Rusya’nın sıcak denizlere inme siyaseti Büyük Petro’dan beri sabit kalmış ancak ideolojik arka planında olan Ortodoksları himaye etme siyaseti Rusya’daki siyasal, sosyal, askeri gelişmelerden etkilenerek gelişmeye devam etmiştir. Filistin ve Suriye’deki Osmanlı tebaası olan Ortodoks Arapları kendi sınırları dışında kalan tebaası olarak gören Rusya’nın, Osmanlı İmparatorluğu karşısındaki zaferleri ertesindeki tüm siyasi antlaşmalarına bu iddiasını derç ettirmesi ve bu tebaa üzerinde nüfuz kurmaya başlaması, İngiltere’nin de bölgede konsolosluk ihdası ve misyonerlik faaliyetleri üzerinden nüfuz kurma siyaseti gütmesine sebep olmuştur. Sonuçta Ortodoks Arapları ve Yahudileri Protestanlığa ihtida ettiremeyen İngiltere Osmanlı tebaası olan Yahudileri himaye etmeye yönelmiş ve Rusya’ya yönelik reaktif Doğu politikası kapsamında Filistin’e Yahudi göçünü teşvik etmeye başlamıştır.

Keywords

İngiltere, Rusya, Osmanlı İmparatorluğu, XIX. Yüzyıl, Misyonerlik Faaliyetleri, Nüfuz Mücadelesi, Kudüs, Yahudi Göçü

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Nâme-i Hümâyûn Defterleri (A.DVNS.NMH.d.), 11-125.
• BOA, Mektubî Kalemi Belgeleri (HR. MKT), 3/9.
• BOA, Siyasî Kısmı Belgeleri (HR. SYS.), 1847/1.
• BOA, Siyasî Kısmı Belgeleri (HR. SYS.), 475/67.
• BOA, Hatt-ı Hümâyûn Tasnifi (HAT), 829-37498.
• BOA, Cevdet Hariciye (C.HR), 170/8466.
• BOA, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TS.MA.d), 7014.
• BOA, Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi (TS.MA.e.), 578/32.
• BOA, Şûrâ-yı Devlet Defterleri (ŞD.d.), 2316/26.
• İngiliz Devlet Arşivi (The Public Record Office- PRO), Foreing Office, 78/243.
• İngiliz Devlet Arşivi (The Public Record Office- PRO), Foreing Office, 78/704 /168.
• Ahmet Cevdet Paşa, Tarih-i Cevdet, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2018.
• Armaoğlu, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2003.
• Arbuthnott, Hugh, Clark, Terence ve Muir, Richard, British Missions Around The Gulf 1575-2005: Iran, Iraq, Kuwait, Oman, Folkestone: Global Oriental, 2008.
• Alfeyev, Metropolitan Hilarion, Saint Isaac the Syrian and His Spiritual Legacy: Proceedings of the International Patristics Conference Held at the Sts Cyril and Methodius Institute Studies, New York: St Vladimirs Seminary Press, 2015.
• Bailey, Francis Evans, “The Economics of Foreign Policy, 1825-1850”, The Journal of Modern History, 12/4 (1940).
• Bassin, Mark, “Inventing Siberia: Visions of the Russian East in the Early Nineteenth Century”, American Historical Review, 96/3 (1991): 763-794.
• Bostan, İdris, “Rusya'nın Karadeniz'de Ticarete Başlaması ve Osmanlı İmparatorluğu (1700-1787)", Belleten, 59/225 (1995): 353-394
• Berridge, Geoffrey R., British Diplomacy in Turkey, 1583 to Present Day, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers, 2009.
• Buzpınar, Ş. Tufan, “Suriye ve Filistin’de Avrupa Nüfuz Mücadelesinde Yeni Bir Unsur: İngiliz Misyonerleri (19. Yüzyıl)”, İslam Araştırmaları Dergisi, 10 (2003): 107-120.
• Cunbur, Müjgan, Karacaoğlan Şiirler, Ankara: Milli Eğitim Basımevi, 1973.
• Cehov, Anton, 6. Koğuş, çev. Hasan Ali Ediz, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 1941.
• Cesarani, David, Major Farran’s Hat, Murder, Scandal and Britain’s War Against Jewish Terrorism (1945-1948), Londra: William Heinemann, 2000.
• Cevdetpaşazade, Fatma Aliye, Cevdet Paşa ve Zamanı, İstanbul: Kanaat Matbaası, 1914.
• Cherniawski, Micheal, Tsar and People: Studies in Russian Myths, New Heaven: Yale University Press, 1961.
• Dickens, Charles, Our Mutual Friend, Hertfordshire: Wordsworth Classics, 1997.
• Dostoyevski, Fyodor, Karamazov Kardeşler, Çev. N. Yalaza Taluy, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.
• Erdönmez, Celal, “Şer‘iyye Sicillerine Göre XIX. Yüzyılın İlk Yarısındaki Osmanlı-Rusya İlişkilerinin Kıbrıs’a Yansıması: Konsoloslar, Tüccarlar ve Ticaret”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1/47 (2019): 139-164.
• Farah, Talal Toufic, Protection and Politics in Bahreyn, 1869-1915, Beyrut: American University of Beirut, 1985.
• Figes, Orlando, Nataşa’nın Dansı, Rusya’nın Kültür Tarihi, çev. F. Dereli, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Fischer, Markus, “The Limits of Culture: Islam and Foreign Policy”, Ed. Brenda Shaffer, Culture and Foreign Politics, Londra: The MIT Press, 2006.
• Harari, Yuval Noah, Hayvanlardan Tanrılara Sapiens, İstanbul: Kolektif Kitap, 2015.
• Hyamson, Albert Montefiore, British Projects for the Restoration of the Jews (1875-1954), Leeds: Petty &Sons, 1917.
• Ingram, Edward, British Persian Connection, 1798–1828: Prelude to the Great Game in Asia, Londra: Clarendon Press, 1992.
• Iseminger, Gordon L., “The Old Turkish Hands: The British Levantine Consuls, 1856-1876”, The Middle East Journal, 22/3 (1968): 297-316.
• İzgöer, Ahmet Zeki, “İktisadi Gelişmede Diplomasi Faktörü ve Ahmet Cevdet Paşa”, Türk Dünyası Araştırmaları, 184 (2010): 67-78.
• Kain, Kevin M., “Les terres de l'orthodoxie au XVIIᵉ siècle circa 1590-1720”, Cahiers du Monde russe, 58/3 (2017): 371-394.
• Kelly, John B., Britain and the Persian Gulf, 1795–1880, Oxford: Clarendon Press, 1968.
• Kurat, Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya: XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919), Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2011.
• Lorimer, John Gordon, A Gazettee of Persian Gulf, Oman and Central Arabia, Calcutta: Government Press, 1908.
• Okur, Mehmet Akif ve Salık, Nuri, “Osmanlı İdaresi ve Fransız Manda Yönetimi Altında Suriye”, Ed. Mehmet Akif Okur ve Nuri Salık, Bağımsızlıktan Arap Baharına Suriye: İç ve Dış Politika, Ankara: Nobel Yayınları, 2016.
• Ortaylı, İlber, İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İstanbul: Alkım Kitapevi, 2005.
• Özkan, Selim Hilmi, “II. Viyana Kuşatması Sonrası Türk-İngiliz İlişkileri”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18 (2007): 189-203.
• Parkes, James, A History of Palestine from 135 A.D. to Modern Times, Harmondsworth: Penguin Books, 1970.
• Puşkin, Aleksandr, Yüzbaşının Kızı: Bütün Öyküler Bütün Romanlar, çev. Ataol Behramoğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2006.
• Ridley, Jasper, Lord Palmerston, Londra: Book Club Associates, 1970.
• Satış, İhsan ve Ceyhan, Muhammet, “Kudüs Rum Patrikhanesi”, Belleten, 79/285, (2015): 675-712.
• Satış, İhsan, “Kudüs Mutasarrıfları”, Tarih İncelemeleri Dergisi, 30/2 (2015): 545-572.
• Schölch, Alexander, “Britain in Palestine, 1838-1882: The Roots of the Balfour Policy”, Journal of Palestine Studies, 22/1 (1992): 39-56.
• Stanton, Leonard, The Optina Pustyn Monastery in the Russian Literary Imagination: Iconic Vision in Works by Dostoevsky, Gogol, Tolstoy and Others, New York: Peter Lang Inc., 1995.
• Stavrou, Theofanis George, “Russian Interest in the Levant 1843-1848: Porfirii Uspenskii and Establishment of the First Russian Ecclesiastical Mission in Jerusalem,” Middle East Journal, 17/1/2 (1963): 91-103.
• Süreyya, Mehmet, Sicill-i Osmani, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
• Tolstoy, Leo, War and Peace, çev. Louise Maude ve Aylmer Maude, Oxford: Oxford University Press, 1998.
• Topsakal, İlyas, Rus Misyoner Kaynaklarına Göre Rus Çarlığı ve Türkler, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, 2009.
• Türk Tarih Kurumu, Muâhedât Mecmûası, 2008.
• Uçarol, Rıfat, Siyasi Tarih (1789-2001), İstanbul: Der Yayınları, 2008.
• Üre, Pınar, “İmparatorluk Rus Filistin Ortodoks Cemiyeti ve 1882-1914 Yıllarında Filistin ve Suriye’de Rus Şarkıyatçılar”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 30 (2019): 79-98.
• Vale, Michel ve Jacobsen, Hans-Adolf, “Cultural Elements in GDR Foreign Policy”, International Journal of Politics, 12/1/2 (1982): 151-181.
• Verete, M., “Why Was a British Consulate Established in Jarusalem?”, The English Historical Review, 85/335 (1970): 316-345.
• Walicki, Andrzej, Rus Düşünce Tarihi, 1760-1900: Aydınlanmadan Marksizme, çev. Adam Şenel, İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
• Werth, Paul, “Kilise'nin Başı, İmparator'un Kulu: Rus İmparatorluğu'nun İç ve Diş Politikalarının Kesişme Noktasında Ermeni Katolikosu, 1828-1914”, Ermeni Araştırmaları Dergisi, 43 (2012): 33-71.
• Yalçınkaya, M. Alaattin, III. Selim ve II. Mahmut Dönemleri Osmanlı Dış Politikası, Türkler, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002.
• Yenidünya, Süheyla, “Kale-i Sultaniye Antlaşması’nın Gizli Görüşmeleri”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2009), 309-325.
• Yurdakul, Nurcan Özkaplan, İngiltere Ortadoğu’ya Nasıl Girdi? Basra ve Bağdat’ta İngiliz Konsoloslukları, İstanbul: Kronik Yayınları, 2018.
• Zernov, Nicolas, Eastern Christendom, Londra: Readers Union Weidenfeld and Nicolson, 1963.
• Zvyagelskaya, Irina, “Russian Foreign Policy in the Levant”, Uluslararası İlişkiler Dergisi, 15/60 (2018): 121-133.