Inebolu Road Construction Activities in the Sample of Ottoman Road Works in the Tanzimat Period (1862-1876)

Year 2023, Volume: 8 Issue: 1, 232 - 291, 26.03.2023

Alperen Yalçın Bazna

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1250054

Cited By: 1

Abstract

During the Tanzimat Period, most of the old highways had fallen into disrepair due to neglect. For this reason, a restructuring was made with macadam roads in the highway networks in the Tanzimat Period. Because the central government had a better understanding of the important role of roads in maintaining the existence of a state and establishing its sovereignty, ensuring economic and financial developments and increasing the prosperity and prosperity of the country, by taking into account the developments in Europe. It was requested from the temporary zoning councils formed in this sense to give priority to transportation and to develop road networks. However, road construction activities had to be carried out within a program. For this , the construction activities of the macadam roads to be built by the Nafia Treasury, the Ministry of Public Works and some technical institutions were tried to be carried out within a program and within the framework of the rules.
In this study, the construction activities of the İnebolu road, which was first decided to be extended from İnebolu to Kastamonu, but then to Çankırı with some necessities, in the form of a macadam and earth road, were discussed in detail. The purpose of discussing these construction activities in detail in the study is to reveal within the framework of archival sources what kind of difficulties were encountered during the construction activities and for what reasons such construction activities were not completed on time, apart from the advantages that the road provided to the destiny of a country, as stated above.

Keywords

Kastamonu, Road, İnebolu, Tanzimat, Reconstruction

Tanzimat Dönemi Osmanlı Yol Çalışmaları Örnekleminde İnebolu Yolu Yapım Faaliyetleri (1862-1876)

Abstract

Tanzimat Dönemi’nde eski kara yollarının çoğu bakımsızlıktan dolayı elverişsiz duruma düşmüştü. Bu nedenle Tanzimat Dönemi’nde şose yollar ile kara yolu ağlarında yeniden bir yapılanmaya gidildi. Çünkü merkezi hükümet, yolların bir devletin varlığını sürdürüp egemenliğini tesis etmesinde, iktisadi ve ekonomik gelişmeleri temin edip ülkenin mamur ve refahını arttırmasında oynadığı önemli rolü Avrupa’daki gelişmeleri de göz önünde bulundurarak daha iyi kavramıştı. Bu anlamda oluşturulan geçici imar meclislerinden ulaşıma öncelik verilmesi ve kara yolu ağlarının geliştirilmesi istendi. Ancak yol inşa faaliyetlerinin bir program dâhilinde yürütülmesi gerekiyordu. Bunun için Nafia Hazinesi, Nafia Nezareti ve bazı teknik kuruluşlar ihdas edilerek yapılacak şose yolların yapım faaliyetleri bir program dâhilinde ve kurallar çerçevesinde yürütülmeye çalışıldı.
Bu çalışmada ilk olarak İnebolu’dan Kastamonu’ya ancak daha sonra bazı zaruretlerle oradan da Çankırı’ya kadar uzatılmasına karar verilen İnebolu yolunun, şose ve toprak yol biçiminde yapım faaliyetleri ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışmada bu yapım faaliyetlerinin ayrıntılı olarak ele alınmasının amacı yukarıda da belirtildiği üzere yolun bir ülkenin mukadderatına sağladığı avantajlar dışında inşa faaliyetleri esnasında ne gibi zorluklarla karşılaşıldığını ve bu gibi imar faaliyetlerinin hangi sebeplerden dolayı zamanında tamamlanmadığını arşiv kaynakları ışığında ortaya koymaktır.

Keywords

Yol, İnebolu, Tanzimat, İmar

References

• T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi
• Bâb-ı Âli Evrak Odası Ayniyat Defteri (BEO.AYN.d): 955/7; 955/15; 955/23.
• Hatt-ı Hümayun (HAT): 447/22313/H.
• İrade Dahiliye (İ.DH): 522/35573; 530/36667; 531/36792.
• İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS): 11/452; 16/686; 24/1021; 133/5692.
• İrade Meclis-i Vala (İ.MVL): 37/1549; 95/1996; 100/2142; 469/21244; 475/21540; 490/22166; 509/22996; 572/25706; 537/24156; 575/25822.
• Meclis-i Vala Evrakı (MVL): 409/72; 445/139; 653/45; 660/60; 679/117; 680/49; 689/70; 693/51; 693/83; 704/20; 707/9; 713/64; 715/78; 716/20; 716/60; 724/120; 729/37; 735/90; 739/57; 846/33.
• Sadâret Mektubî Evrakı (A.MKT): 41/88; 99/77.
• Sadaret Mektubi Kalemi Meclis-i Vala Evrakı (A.MKT.MVL): 66/76; 135/67; 110/79; 147/83.
• Sadaret Mektubi Kalemi Umum Vilayat Evrakı (A.MKT.UM): 111/62.
• Sadaret Mektubi Mühimme Kalemi Evrakı (A.MKT.MHM): 244/42; 316/82; 419/11; 419/26; 420/48; 423/73; 564/76.
• Sadaret Mektubi Kalemi Nezaret ve Deva'ir Evrakı (A.MKT.NZD): 383/48.
• Şura-yı Devlet Evrakı (ŞD): 1638/4; 1638/22; 1638/42; 1639/1; 1640/12; 1641/30; 3218/43.
• Ticaret Nâfia, Ziraat, Orman, Maâdin Nezâretleri (T.): 3/35 696/47; 696/52; 696/84.
• Atatürk Kitaplığı Müteferrik Evrak (Bel_Mtf): 04757
• Düstur: Düstur, Tertip 1, Cilt 2a, Matbaa-i Amire, 1289/1872: 310-317, 18 Ca 1286 (26.08.1869); Tertip 1, Cilt 4, Evahir-i Şaban 1289 (23.10-01.11.1872), Matbaa-i Amire, 1289/1872.
• Takvim-i Vekayi: Def’a: 330; 697; 771; 779; 804; 851; 885.
• Salname-i Devlet-i Aliyye-i Osmniye: 1263/1847.
• Salname-i Vilayet-i Kastamonu: 1286/1869; 1287/1870; 1288/1871; 1289 /1872; 1291 /1874; 1292 /1875.
• Mecmua-i Kavanin, Takvimhane-i Amire, 15 R 1267 (17.02.1851).
• Akyıldız, Ali, Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilâtında Reform (1839-1856), Eren Yayıncılık, İstanbul 19993.
• Ali Tevfik, Mufassal Memâlik-i Osmaniye Coğrafyası, Artin Asaduryan ve Mahdumları Matbaası, İstanbul 1329.
• Atam, Şenay, Osmanlı Devleti’nde Nafia Nezareti, TTK, Ankara 2020.
• Çetin Emrah, Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Anadolu’da Karayolu Ulaşımı, TTK, Ankara 2017.
• Çetin, Emrah, “Tanzimat Döneminde Yol yapım Çalışmalarına Bir Örnek: İzmir-Birunâbâd Şosesi İnşa ve İşletme İmtiyazı”, DTCF Dergisi, 53/2, (2013), s. 145-163.
• Çetin, Emrah, “II. Abdülhamid Döneminde Kastamonu ve Ankara Vilayetlerinde Karayolu Yapım Çalışmaları” History Studies, 6/3, 2014, s. 103-117.
• Çadırcı, Musa, “Tanzimat Döneminde Karayolu Yapımı”, TAD, 15/26, (1991), s. 153-167.
• Çınar, Hüseyin, “Osmanlı Ulak-Menzilhane Sistemi ve XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Antep Menzilleri”, Osmanlı Ansiklopedisi, 3, (Ankara 1999), s. 627-637.
• Döşemetaş Ömer, Şerʻiyye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Kastamonu Kazası (1725-1750), Basılmamış Doktora Tezi, 2019.
• Emecen, Feridun M. – Şahin, İlhan, “Osmanlı Taşra Teşkilatının Kaynaklarından 957-958 (1550-1551) Tarihli Sancak Tevcih Defterleri I”, Belgeler, 29/23, (1998), s. 53-122.
• Erken, İlkay, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kocaeli Sancağı’nın İdari Yapısı”, Türkiyat Mecmuası, 25/2, (2015), s. 193-236.
• Fuat, Recep, “Çankırı Kaya Tuzunun İnebolu İskelesine Nakli İçin Yol Yapımı”, Çankırı Araştırmaları Dergisi, 3, (2008), s. 23-30.
• Dinçer, Celal, “Osmanlı Vezirlerinden Hasan Fehmi Paşa’nın Anadolu’nun Bayındırlık İşlerine Dair Hazırladığı Lâyiha”, Belgeler, V-VIII/9-12, (1968-1971), s. 153-233.
• Gelibolulu Mustafa Ali, Künhü’l-Ahbar, Haz. Prof. Dr. Ali Çavuşoğlu, TTK, Ankara, 2019.
• Gökbilgin, M. Tayyib, XV-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livası, Vakıflar-Mülkler-Mukataalar, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1952.
• Halaçoğlu, Yusuf, “Menzil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29, (2004), s. 159-161.
• Hoca Saadedettin Efendi, Tacü’t-Tevarih-3, Yalınlaştıran: İsmet Parmaksızoğlu, Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1979.
• Kütükoğlu, Mübahat S., Lütfi Paşa Asafnamesi (Yeni Bir Metin Denemesi), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul, 1991.
• Lütfi Paşa, Asafname, Haz. Doç. Dr. Ahmet Uğur, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1001 Temel Eser Dizisi: 87, Başbakanlık Basımevi, Anlara, 1982.
• Mehmed Neşri, Kitâb-ı Cihan-nümâ Neşri Tarihi, Haz. Faik Reşit Unat-Prof. Dr. Mehmed A. Köymen, c. II, TTK, Ankara, 2014.
• Müneccimbaşı Ahmed Dede, Müneccimbaşı Tarihi, Sahaifü’l-ahbar fi Vekayiü’l-a’sâr, Arapça Aslından Türkçeleştiren: İsmail Erünsal, c. I, Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul, Tarihsiz.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarihi Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, c. II, İstanbul, 1993.
• Ortaylı, İlber, Türkiye Teşkilat ve İdare Tarihi, Cedit Neşriyat, Ankara 2008.
• Öncü, Fariz, M.Ö. 6. ve 5. Yüzyıllarda Achaemenid/Pers İmparatorluğu Yönetiminde Anadolu’da Ekonomik Durum, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2018.
• Satıcı, Emre, 19. Yüzyılda Hüdavendigar Eyaleti, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2008.
• Seyitdanlıoğlu, Mehmet, Tanzimat Döneminde Modern Belediyeciliğin Doğuşu Yerel Yönetim Metinleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010.
• Şemseddin Sami, Kamûs-ı Türki, İkdam Matbaası, Dersaadet 1317.
• Şentürk, M. Hüdai, “Osmanlılarda Haberleşme ve Menzil Teşkilâtı’na Genel Bir Bakış”, Türkler, 14 (2002), s. 446-461.
• Tekdemir, Aziz, “Tanzimat Dönemi Nafia Nezareti”, Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1/1, (2011), s. 121-144.
• Tozlu, Selahattin, Trabzon-Erzurum-Bayezid Yolu (1850-1900), Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 1997.
• Tozlu, Selahattin, “Osmanlı Yol Düzenlemeleri 1839-1908”, Osmanlı Ansiklopedisi, 3, (1999), s. 644-662.
• Tuğluca, Murat, “Güvenlik Kaygılarının İdari Modernleşmeye Etkisi: Taşlıca’nın İdari Dönüşümü (1851-1912)”, OTAM, 38, (2015), s. 177-218.
• Tural, Erkan, “1861 Hersek İsyanı, 1863 Eyalet Teftişleri ve 1864 Vilayet Nizamnamesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, 13/2, (2004), s. 93-124.
• Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, Turan Neşriyat Yurdu, İstanbul, 1969.
• Turan, Refik. “Milli Mücadelede İnebolu-Kastamonu-Ankara Hattı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 15/44, (1999), s. 693-699.
• Turan, Refik, “Selçuklular Döneminde Kastamonu”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu Tebliğler, 19-21 Ekim 1988 Kastamonu, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1989, 1-2.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, c. II, TTK, Ankara, 2011.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, “Sancağa Çıkarılan Osmanlı Şehzadeleri”, Belleten, 39/156, (1975), s. 659-696.
• Yakupoğlu, Cevdet, “Kuzey-Batı Anadolu’ya Türk Muhacereti ve Bölgede Bazı Türk Boy Adları”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 9/2, (Ekim 2001), s. 549-562.
• Yakupoğlu, Cevdet, “II. Bayezid’in Oğlu Şehzade Mahmud’un Hayatı ve Faaliyetleri”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6/12, (2010), s. 319-339.
• Yakupoğlu, Cevdet, “Çobanoğulları ve Candaroğulları Zamanında Kastamonu”, Anadolu’nun Fethinden Milli Mücadele’ye Sosyo-Kültürel Yapısıyla Kastamonu, Uluslararası Kastamonu Türk Dünyası Kültür Başkenti Sempozyumu, Kastamonu, 12-13 Nisan 2018, s. 63-72.
• Yazıcı, Nesimi, “Tanzimat’ta Haberleşme ve Kara Taşımacılığı”, OTAM, 3, (1992): 333-377.