Maps Banned During the Period of Abdulhamit II

Year 2023, Volume: 8 Issue: 1, 528 - 570, 26.03.2023

Hasan Taner Kerimoğlu

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1256167

Abstract

Maps play a significant role in nationalist movements as they serve both as a representation of the homeland and a tool for conveying political messages. In response to the rising nationalist movements in the 19th century, the Ottoman Empire took measures to regulate maps. During the reign of Abdülhamit II, many maps were prohibited from publication or entry into the country. The administration of Abdülhamit II specifically banned maps that contained separatist messages or posed a threat to the sovereignty of the Ottoman Empire. The majority of these prohibited maps pertained to Macedonia, Crete, or Armenia. Additionally, the unauthorized mapping of the Ottoman Empire was restricted. This article explores the maps that were banned during the reign of Abdülhamit II.

Keywords

Maps, Ottoman Empire, Abdülhamit II, prohibits, Crete

II. Abdülhamit Döneminde Yasaklanan Haritalar

Abstract

Haritalar, milliyetçi hareketler açısından büyük öneme sahiptir. Çünkü haritalar hem vatanın temsilini sağlar hem de siyasî mesaj içerirler. 19. yüzyılda birçok milliyetçi hareketle karşı karşıya kalan Osmanlı Devleti, haritalarla ilgili önlemler almıştır. Özellikle II. Abdülhamit döneminde birçok haritanın yayınlanması veya ülkeye girişi engellenmiştir. II. Abdülhamit yönetimi, ayrılıkçı mesajlar içeren veya Osmanlı Devleti’nin egemenliğine tehdit oluşturan haritaları yasaklamıştır. Yasaklanan haritaların önemli bir bölümü Makedonya, Girit veya Ermenistan ile ilgilidir. Ayrıca II. Abdülhamit yönetimi, Osmanlı ülkesiyle ilgili izinsiz harita çıkarılmasını da engellemiştir. Bu makalede II. Abdülhamit döneminde yasaklanan haritalar incelenmektedir.

Keywords

Harita, Osmanlı Devleti, II. Abdülhamit, Yasaklar, Girit

References

• TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA.)
• Babıâli Evrak Odası (BEO), 2039/152863; 2475/185552; 1113/83416; 2215/166090; 66/4924; 2786/208885; 329/24608.
• Dâhiliye Nezâreti Muamelat (DH.TMIK.M), 108/30; 157/4; 255/42.
• Dâhiliye Nezâreti Şifre (DH.ŞFR), 148/10; 147/23; 134/42; 372/32; 145/71; 161/58.
• Dâhiliye Nezâreti, Mektûbî Kalemi (DH.MKT), 2509/64; 823/36; 2217/77; 2149/76; 685/3; 2331/74; 2192/122; 1880/5; 2262/15; 1611/139; 506/74; 1383/105; 1394/24; 180/37.
• Hariciye Nezâreti, Paris Sefareti (HR. SFR.4), 777/57.
• Hariciye Nezâreti, Sofya Sefareti (HR.SFR.04), 361/9.
• Hariciye Nezâreti, Tahrirat Kalemi Evrakı (HR. TH.), 281/61; 225/105; 355/118; 270/68; 271/73.
• Hariciye Siyasî (HR.SYS), 1342/38.
• İrade Dâhiliye (İ. DH), 1193/93357; 1193/93360.
• İrade Husûsî (İ.HUS.), 104/63.
• İrade Şûrâ-yı Devlet (İ. ŞD), 121/7231.
• İrade Yunanistan (İ.MTZ.(01)). 18/783.
• Maârif Nezâreti, Mektûbî Kalemi (MF.MKT), 663/52; 517/30; 704/36; 826/62; 759/52; 98/54; 732/7; 895/31.
• Mabeyn-i Hümâyûn Evrâkı İradeleri (MB.İ), 81/91.
• Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV.), 118/1; 57/3.
• Sadaret Bulgaristan Evrakı (A.} MTZ. (04), 180/12; 132/70.
• Teftişat-ı Rumeli Evrâkı, Makamât (TFR. I. MKM), 10/950.
• Yıldız Arşivi Husûsî Marûzât (Y.A.HUS), 256/74; 238/102; 208/55; 208/69.
• Yıldız Arşivi Komisyonlar Marûzâtı (Y.PRK.KOM), 11/41; 15/3.
• Yıldız Askerî Marûzât (Y.PRK.ASK), 29/51; 177/58.
• Yıldız Dâhiliye Nezâreti Marûzâtı (Y.PRK.DH), 10/55.
• Yıldız Mütenevvi Marûzât (Y.MTV), 270/83; 33/34; 66/78; 87/67.
• Adanır, Fikret, Makedonya Sorunu, İstanbul 2001.
• Akpınar, Özkan, Geographical Imagination in School Geography during the Late Ottoman Period 1876-1908, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2010.
• Aktoprak, Elçin, Devletler ve Ulusları, Ankara 2010.
• Anderson, Benedict, Hayali Cemaatler Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İstanbul 2011.
• Ataman, Bora, “Türkiye’de İlk Basın Yasakları ve Abdülhamid Sansürü”, Marmara İletişim Dergisi, Sayı 14, Ocak 2009, s. 21-49.
• Aydemir, Şevket Süreyya, Suyu Arayan Adam, İstanbul 2022.
• Balcı, Sezai, Osmanlı Devleti’nde Tercümanlık ve Bab-ı Ali Tercüme Odası, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2006.
• Batuman, Bülent, “The Shape of the Nation: Visual Production of Nationalism through Maps in Turkey”, Political Geography, 29, (2010), s. 220-234.
• Birincİ, Ali, “Osmanlı Devleti’nde Matbuat ve Neşriyat Yasakları Tarihine Medhal”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Sayı 7, Cilt 4, (2006), s. 291-349.
• Calhoun, Craig, Milliyetçilik, İstanbul 2012.
• Crampton, Jeremy W., “Maps as Social Constructions: Power, Communication and Visualization”, Progress in Human Geography, 25/2, (2001), s. 235–252.
• Deringil, Selim, İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909), İstanbul 2002.
• Durgun, Sezgi, Memalik-i Şahane’den Vatan’a, İstanbul 2011.
• Fortna, Benjamin C., “Change in the School Maps of the Late Ottoman Empire”, Imago Mundi, Vol. 57, No. 1, (2005), s. 23-34.
• Georgeon, François, Sultan Abdülhamid, İstanbul 2012.
• Georgeon, François, “Türk Milliyetçiliği Üzerine Düşünceler Suyu Arayan Adam’ı Yeniden Okurken”, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Milliyetçilik, IV, İstanbul 2002, s. 23-36.
• Hacısalihoğlu, Mehmet, Jön Türkler ve Makedonya Sorunu (1890-1918), İstanbul 2008.
• Harley, J. B., “Maps, Knowledge, and Power”, Denis Cosgrove - Stephen Daniels (Ed.), The Iconography of Landscape: Essays on the Symbolic Representation, Design, and Use of Past Environments, Cambridge 1988, s. 277-312.
• Harley, J.B., The New Nature of Maps: Essays in the History of Cartography, Baltimore and London 2001.
• Hroch, Miroslav, Avrupa’da Milli Uyanış Toplumsal Koşulların ve Toplulukların Karşılaştırmalı Analizi, İstanbul 2011.
• İskit, Server, Türkiye’de Neşriyat Hareketleri Tarihine Bir Bakış, Ankara 2000.
• Karpat, Kemal, “Balkan Ulusal Devletleri ve Ulusçuluk: Mit ve Gerçek”, Balkanlar’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, Ankara, 2004, s. 7-60.
• Keyvanian, Carla, “Haritalar ve Savaşlar: 16. Yüzyılda Akdeniz’in Haritalanması”, Osmanlılardan Günümüze Doğu Akdeniz Kentleri, (Yay. Haz. Biray Kolluoğlu – Meltem Toksöz), İstanbul 2015, s. 47-72.
• Koloğlu, Orhan, “Osmanlı Basını: İçeriği ve Rejimi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, I, İstanbul 1985, s. 79-82.
• Konortas, Paraskevas, “Milliyetçilikler ve Milletler: Osmanlı Trakya’sında Kolektif Kimliklerin İnşası”, Mekân ve Millet Yunanistan ve Türkiye’nin Coğrafyalarının Oluşumu, (Der: P. Nikiforos Diamandouros – Thalia Dragonas – Çağlar Keyder), İstanbul 2018, s. 171-193.
• Kutlu, Sacit, Milliyetçilik ve Emperyalizm Yüzyılında Balkanlar ve Osmanlı Devleti, İstanbul 2018.
• Loyer, Emmanuelle, Avrupa’nın Kısa Kültür Tarihi, İstanbul 2022.
• Özkan, Behlül, Türkiye’de Milli Vatanın İnşası, İstanbul 2019.
• Özkırımlı, Umut, Milliyetçilik Kuramları Eleştirel Bir Bakış, Ankara 2015.
• Özkurt, Nevin Ünal, “Basın Özgürlüğü ve Osmanlı Devleti’ndeki Görünümü”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı 3, Cilt 51, (2002), s. 65-84.
• Peckham, Robert Shannan, “Map Mania: Nationalism and the Politics of Place in Greece, 1870–1922”, Political Geography, 19, (2000), s. 77–95.
• Stouraiti, Anastasia, –Kazamias, Alexander, “Megali İdea’nın Hayali Topografyaları: Ütopya Olarak Ulusal Topraklar”, Mekân ve Millet Yunanistan ve Türkiye’nin Coğrafyalarının Oluşumu, (Der: P. Nikiforos Diamandouros – Thalia Dragonas – Çağlar Keyder), İstanbul 2018, s. 23-51.
• Şenışık, Pınar, Girit Siyaset ve İsyan 1895-1898, İstanbul 2014.
• Thiesse, Anne-Marie, Ulusal Kimliklerin İnşası, İstanbul 2021.
• Wilkinson, H. R., Maps and Politics a Review of the Ethnographic Cartography of Macedonia, Liverpool 1951.
• Wintle, Michael, “Emergent Nationalism in European Maps of the Eighteenth Century”, The Roots of Nationalism, (Ed. Lotte Jensen), Amsterdam 2016, s.271-287.