Arıcılık Faaliyetlerinin "Üretici Tercihleri" Açısından Değerlendirilmesi: Bitlis İli Örneği

Year 2025, Volume: 36 Issue: 3, 229 - 239, 30.11.2025

Barış Ötün , Cercis Atahan Atli

https://doi.org/10.36483/vanvetj.1758691

Abstract

Türkiye’de arıcılık tüm Dünyayla paralel olarak gelişmekte ve dönüşmektedir. Türkiye, Dünya bal üretiminde 2., kovan sayısında 3. sıradadır. Bitlis ili 1327 adet işletme, 2225 ton bal üretimi ve 281200 adet kovan sayısı ile hem Türkiye hem de Dünya için önemli bir üretim merkezidir. Bu araştırmanın amacı Bitlis’te arıcılık faaliyeti yürüten işletmeler ve işletme sahipleri hakkında genel bilgilere ulaşma, arıcılık faaliyetlerini ne şekilde yürüttükleri, karşılaşılan sorunları ve olası çözüm önerilerini değerlendirmektir. Bitlis özelinde ilk defa yapılan bu çalışmanın birçok yönleriyle Türkiye’deki arıcılık faaliyetlerini yansıttığı düşünüldüğünden ülkemiz arıcılığına katkı sunması hedeflenmiştir. Bu araştırma, Bitlis Arı Yetiştiricileri Birliğine üye yaklaşık 1200 kişi içinden seçilen aktif arıcılık faaliyeti ile uğraşan kişilerle yapılan anket çalışmasına dayanmaktadır. Bitlis’teki kovan sayısı Türkiye ortalamasının çok üzerindedir. Sadece karakovan arıcılığı yapan arıcı oranı %2.20’dir. Arıcıların %74.53’ü bal dışında başka arı ürünü üretmediğini bildirmiştir. Bal dışındaki arı ürünleri ve karakovan balı katma değeri yüksek ürünlerdir ve üreticiler bu konuda teşvik edilmelidir. Üreticilerin %98.74’ü Varroa ile karşılaştığını ve bu durumdan muztarip olduğunu belirtmiştir. Üreticiler Varroa ile mücadelede en fazla yağda çözünen kimyasalları tercih etmektedir. Dünyadaki kullanımları dikkate alındığında organik asitlerin daha fazla kullanılabileceği öngörülebilir. Üreticilerin yarıya yakını (%44.34) kovan başına yıllık ortalama 10-20 kg bal ürettiğini bildirmiştir. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye’de kovan başına üretim ortalaması 10.66 kg iken Bitlis’te kovan başına üretim yaklaşık 7.91 kg’dır. Kayıt dışı ve karakovan üretiminin fazla olmasının bu rakamı etkilediği düşünülmektedir.

Keywords

Arıcılık , Arı Ürünleri , Bal , Bitlis , Hastalık Kontrolü

Ethical Statement

Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu’nun 31.05.2024 tarih ve 136811 sayılı kararında alınan izinle ve etik kurul ilkelerine uyularak yapıldı.

Thanks

Bitlis Arı Yetiştiricileri Birliğine, anketimize katılan birliğe kayıtlı 318 üreticiye katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

The Evaluation of Beekeeping Activities in terms of “Producers’ Preferences”: Case of Bitlis Province

Abstract

Beekeeping in Türkiye has been developing and evolving in parallel with global trends. Türkiye ranks second worldwide honey production and third in the number of beehives. With 1327 businesses, 2225 tons of honey production, and 281200 hives, the province of Bitlis represents a significant center of production both nationally and globally. The aim of this study is to gather general information about the enterprises and beekeepers operating in Bitlis, to evaluate their beekeeping practices, identify the challenges they face, and propose possible solutions. As the first study conducted specifically in Bitlis, it is expected to contribute to the beekeeping sector in Türkiye by reflecting various aspects of local practices. The research is based on a survey administered to a selected group of active beekeepers from approximately 1200 members of the Bitlis Beekeepers Association. The number of hives in Bitlis is considerably above the national average. The proportion of beekeepers engaged exclusively in traditional karakovan (log hive) beekeeping is 2.20%. Additionally, 74.53% of beekeepers reported that they do not produce any bee products other than honey. Karakovan honey and other bee products are high value-added items, and producers should be encouraged to diversify their production. A significant majority (98.74%) of beekeepers reported experiencing problems with Varroa mites. Most producers indicated a preference for oil-soluble chemicals for mite control. Given global trends, it is anticipated that the use of organic acids will become more widespread. Nearly half of the producers (44.34%) reported an average annual honey yield of 10–20 kg per hive. According to data from the Ministry of Agriculture and Forestry, the national average honey yield per hive in Türkiye is 10.66 kg, whereas in Bitlis, it is approximately 7.91 kg. This lower figure is thought to be influenced by the high rate of unregistered production and the prevalence of karakovan beekeeping in the region.

Keywords

Beekeeping , Bee Products , Bitlis , Disease Control , Honey

Ethical Statement

The research was conducted with the permission received from Bitlis Eren University Social and Human Sciences Research Ethics Committee in its decision numbered 136811, dated 31.05.2024, and in accordance with the ethics committee principles.

Thanks

We would like to thank the Bitlis Beekeepers Association and the 318 registered producers who participated in our survey for their contributions.

References

• Alkaya M, Candemir S (2025). Current situation and economic analysis of beekeeping activities in Kemaliye district of Erzincan province. Turkish JAF Sci.Tech, 13 (1), 134-141.
• Arslan H (2015). Siverek’te (Şanlıurfa) arıcılığın gelişimi ve arıcılık faaliyetleri. Journal of Turkish Studies, 10 (6), 157-178.
• Aurell D, Bruckner S, Steury TD, Williams GR (2025). Treating newly split Apis mellifera honey bee colonies with organic miticides-an opportunity for Integrated Pest Management of Varroa destructor mites (Mesostigmata: Varroidae). J Econ Entomol. 2025 Jul 1:toaf126. doi: 10.1093/jee/toaf126.
• Aydın L, Girişgin AO (2010). Türkiye’de Varroa destructor ile doğal enfeste bal arısı kolonilerinde Apivar®’ın (amitraz) etkisi. U Bee J, 10(3), 96-101.
• Bulak HS (2024). Ordu İli Arıcılığının Genel Yapısının Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ordu, Türkiye.
• Çağlıyan A (2015). Bitlis İli’nde arıcılık faaliyetleri. Coğrafya Dergisi, 30, 1-25.
• Çevrimli MB (2018). Türkiye arıcılık sektöründe mevcut durum, sorunlar ve çözüm önerileri. Erciyes Üniv Vet Fak Derg, 15 (1), 58-67.
• Crane E (1999). The World History of Beekeeping and Honey Hunting. 1. Baskı, Routledge, New York.
• Erkan C, Aşkın Y (2001). Van ili Bahçesaray ilçesi’nde arıcılığın yapısı ve arıcılık faaliyetleri. YYU J AGR SCI, 11 (1), 19-28.
• Fugard AJB, Potts HWW (2015). Supporting thinking on sample sizes for thematic analyses: a quantitative tool. International Journal of Social Research Methodology, 18 (6), 669-684.
• Global Data Lab (2025). Demographic indicators of the Global Data Lab, Erişim Tarihi: 29 Eylül 2025. Erişim Adresi: https://globaldatalab.org/demographics/
• Gray A, Brodschneider R, Adjlane N ve ark. (2019). Loss rates of honey bee colonies during winter 2017/18 in 36 countries participating in the COLOSS survey, including effects of forage sources. Journal of Apicultural Research, 58 (4), 479-485.
• Karahan A, Biricik HS, Karaca İ (2023). Sabit arıcı bilgileri (gezginci olmayan) sorunları ve çözüm önerileri. 14th International İstanbul Scientific Research Congress, İstanbul, Türkiye.
• Kızılpınar Temizer İ, Güder A, Başer B (2020). Botanic origin and antioxidant activity of some bitlis honeys. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 10 (1), 121-130.
• Mercan Ç (2023). Coğrafi bilgi sistemi ve AHP ile arıcılık faaliyet alanları için arazi uygunluk değerlendirmesi: Bitlis/Türkiye örneği. U Bee J, 23 (1), 61-77.
• Nganso BT, Ayalew W, Wubie AJ ve ark. (2025). Honey bee colony losses and causes during the active beekeeping season 2022/2023 in nine Sub-Saharan African countries. PLoS ONE, 20 (5), e0322489.
• Özsayın D, Işıl Akbağ H, İnce B (2024). Arıcılık işletmelerinin sosyo-ekonomik yapısı ve sorunları: Muğla ili Fethiye ilçesi örneği. Ege 11th International Conference on Applied Sciences, İzmir, Türkiye.
• Pekkarinen A, Varis AL (2000). Review: The World history of beekeeping and honey hunting. Entomologica Fennica, 11 (3), 194.
• Popescu A, Dınu TA, Stoian E, Serban V (2024). Beehives and honey production - a brief statistics in the World and European Union 2000-2022 and honey bees between interlinked crisis of biodiversity, pollution and climate change. Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development, 24 (3), 655-676.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (2025). Arıcılık haritası. Erişim Tarihi: 25 Temmuz 2025. Erişim Adresi: https://aricilikharitasi.tarimorman.gov.tr/
• TÜİK (2024). İstatistiklerle Aile, 2023. Erişim Tarihi: 29 Eylül 2025. Erişim Adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Aile-2023-53784
• Yalçın M, Turgut C (2016). Bal arılarında koloni kaybı. ADÜ Ziraat Derg, 13 (1), 151-157.
• Yarıcı A, Boyacı M (2025). Çiftçilerin tarım danışmanlığı sistemine bakışları: İzmir ili örneği. Ege Univ Ziraat Fa. Derg, 62 (2), 247-258.