GELENEKSEL OLMAYAN PARA POLİTİKASI UYGULAMALARI DÖNEMİNDE FAİZ ORANI GEÇİŞKENLİĞİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 216 - 244, 31.12.2019

Önder Büberkökü , Celal Kızıldere

Öz

Bu çalışmada TCMB’nin uyguladığı geleneksel olmayan para
politikasının piyasa faizleri üzerindeki etkisi incelenmiştir. Piyasa faizleri
olarak bankalar tarafından kullandırılan ihtiyaç, taşıt, konut ve ticari
kredilerin ağırlıklı ortalama faizleri ile bankalarca açılan 1, 3 ve 6 ay vadeli
mevduatlara uygulanan ağırlıklı ortalama faizler esas alınmıştır. İncelenen
dönem için merkez bankasının politika duruşunu temsilen ağırlıklı ortalama
fonlama maliyeti (AOFM) ve Borsa İstanbul Bankalar arası Repo ve Ters
Repo piyasasında oluşan gecelik faiz oranları (BIST O / N) esas alınmıştır.
Değişkenler arasındaki koentegrasyon analizinde yapısal kırılmalı Gregory
ve Hansen (1993) koentegrasyon testinden yararlanılmıştır. Çalışmada
kullanılan değişkenlerin yapısal kırılmalar içerip içermediği ise Bai ve
Perron (1998, 2003) ile CUSUM ve CUSUMSQ test istatistikleri ile
incelenmiştir. Uzun dönem parametre tahmininde ise DOLS tahmincisinden
yararlanılmıştır. Çalışma bulguları, ihtiyaç ve konut kredisi dışındaki faiz
oranları ile AOFM ve BIST O / N faizleri arasında uzun dönemli bir ilişki
bulunduğunu, BIST O / N faizlerine nazaran AOFM’nin banka kredi ve
mevduat faizleri üzerinde daha fazla etkili olduğunu ve tam geçişkenliğin
sadece AOFM ile ticari ve taşıt kredileri arasında söz konusu olduğunu
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel Olmayan Para Politikası, Faiz Oranı Geçişkenliği, Kredi Faizleri, Mevduat Faizleri, Yapısal Kırılmalar

Kaynakça

• Andries, N., & Billon, S. (2016), “Retail Bank Interest Rate Pass-Through in The Euro Area: An Empirical Survey”, Economic Systems, 40, 170-194.
• Aydın, H.İ. (2007), “Interest Rate Pass-Through in Turkey”, The Central Bank of the Republic of Turkey, Research and Monetary Policy Department Working Paper, No: 07/05. http://www.tcmb.gov.tr /wps/wcm/connect /EN/TCMB+EN /Main+Menu/ Publications/Research/Working+Paperss/2007.(Erişim Tarihi, Haziran 2017).
• Aziakpono, M.J., & Wilson, M.K. (2013), “Interest Rate Pass-Through and Monetary Policy Regimes in South Africa”, AERC Research Paper 259. https://aercafrica. org/wpcontent/uploads/2018/07/RP259.pdf.( Erişim Tarihi, Mayıs 2017).
• Bai, J., & Perron, P. (1998), “Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Changes”, Econometrica, 66, 47-78.
• Bai, J., & Perron, P. (2003), “Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models”, Journal of Applied Econometrics, (18), 1–22.
• Başçı, E.& Kara, H. (2011), “Finansal İstikrara ve Para Politikası”, İktisat İşletme ve Finans, 26 (302), 9-25.
• Binici, M., Kara, H.,& Özlü, P. (2016), “Faiz Koridoru ve Banka Faizleri : Parasal Aktarım Mekanizmasına Dair Bazı Bulgular”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Çalışma Tebliği, No: 16/ 08. http://www.tcmb.gov.tr /wps/wcm/ connect/10f843d3-2e9a-4652-880a-54741d03a396/wp1608.pdf?. ( Erişim Tarihi, Mayıs 2017).
• Bondia, R., Ghosh, S., & Kanjilal, K. (2016), “International Crude Oil Prices and the Stock Prices of Clean Energy and Technology Companies: Evidence from Non-Linear Cointegration Tests with unknown Structural Breaks”, Energy, 101, 558-565.
• Cas, S.M., Carrion-Menendez, A., & Frantischek, F. (2011), “The Policy Interest Rate Pass-Through in Central America”, IMF Working Paper, WP / 11/ 240. https:// www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2011/wp11240.pdf. (Erişim Tarihi, Mayıs 2017).
• Çavuşoğlu, F. (2010), “Para Politikası Faiz Oranlarından Mevduat ve Kredi Faiz Oranlarına Geçişkenlik”,Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uzmanlık Yeterlilik Tezi, http:// www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/TURKCE/tezler/faziletcavusoglu.pdf. (Erişim Tarihi, Mayıs 2017).
• Doğan, E. (2015), “The Relationship Between Economic Growth and Electricity Consumption from Renewable and Non-Renewable Sources: A Study of Turkey”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, 534–546.
• Dogan, E. (2016), “Analyzing the Linkage Between Renewable and Non-Renewable Energy Consumption and Economic Growth by Considering Structural Break in Time-Series Data”, Renewable Energy, 99, 126-136.
• Gregory, A.W., & Hansen, B.E. (1996), “Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts”, Journal of Econometrics, 70, 99-126.
• Grigoli, F., & Mota, J.M. (2015), “Interest Rate Pass-Through in the Dominican Republic”, IMF Working Paper, WP / 15 / 206. https://www.imf.org/en/ Publications/WP/ Issues/2016/12/31/Interest-Rate-Pass-Through-in-the-Dominican-Republic-43449. ( Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• Güler, M.H., Keleş, G., & Kilimci, E. (2014), “Sistemin TL Fonlama İhtiyacı Bileşenleri ve TL Kredi İlişkisi”, İktisat İşletme ve Finans, 29 (344),09-30.
• Kara, A.H. (2012), “Küresel Kriz Sonrası Para Politikası”, İktisat İşletme ve Finans, 27 (315), 9-36.
• Kara, H. (2015), “Faiz Koridoru ve Para Politikası Duruşu”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, Sayı: 2015-13 / 19 Ağustos 2015. https://www. Researchgate .net/ publication/311494 540_Faiz_Koridoru_ve_Para_Politikasi_ Durusu. (Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• Kasapoğlu, Ö. (2007), “Parasal Aktarım Mekanizmaları: Türkiye için Bir Uygulama”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Uzmanlık Yeterlilik Tezi, http://www3 .tcmb. gov.tr / kutuphane/TURKCE/tezler/ozgurkasapoglu.pdf. (Erişim Tarihi, Nisan 2017)
• Kasman, A., & Ayhan, D. (2008), “Foreign Exchange Reserves and Exchange Rates in Turkey:Structural Breaks, Unit Roots and Cointegration”, Economic Modelling, 25, 83-92.
• Ketenci, N. (2012), “The Feldstein–Horioka Puzzle And Structural Breaks: Evidence from EU Members”, Economic Modelling, 29, 262-270.
• Küçük, H., Özlü, P., Takaslı, A., Ünalmış, D., & Yüksel,C. (2013), “Likidite Yönetimi ve BIST Faiz Farkı”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, Sayı: 2013-25/ 23 Ekim 2013.http://www.academia.edu /4870421/Likidite_Y% C3%B6 neti mi _ve_BIST_Faiz_Fark%C4%B1. ( Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• Küçükgöde, H.A. (2016), “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Faiz Koridoru Politikasının Etkinliği”, İşletme İktisadi Enstitüsü Yönetim Dergisi, 81, 11-25.
• Oskay, C. (2017), “Küresel Kriz Sonrasında Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının Uyguladığı Yeni Para Politikasının Etkinliği”, Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 14, 6-28.
• Özatay, F. (2012), “Para Politikasında Yeni Arayışlar”, İktisat İşletme ve Finans, 27 (315), 51-75.
• Özdemir, B.K. (2009), “Retail Bank Interest Rate Pass-Through: The Turkish Experience”, International Research Journal of Finance and Economics, 28, 7-15.
• Stock, J.H., & Watson, M.W. (1993), “A Simple Estimator of Cointegrating Vectors in Higher Order Integrated Systems”, Econometrica, 61 (4), 783-820.
• TCMB (2013), “Parasal Aktarım Mekanizması”, http://www.tcmb.gov.tr/wps/ wcm/ connect/ 4e99834e-179b-4a08-820c-f2b259032afd/ParasalAktarim.pdf?. (Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• TCMB (2015), “Finansal İstikrar Raporu-Mayıs 2015, Sayı:20”, http://www.tcmb.gov.tr /wps/wcm /connect/TR/TCMB+TR /Main+Menu /Yayinlar/ Raporlar/ Finansal+ Istikrar+Raporu /2015/ Sayi +20. (Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• Tieman, A. (2004), “Interest Rate Pass-Through in Romania and other Central European Economics”, IMF Working Paper, WP/04/211. https://www.imf.org /en/Publications /WP/Issues/2016/12/31/Interest-Rate-Pass-Through-in-Romania-and-Other-Central-European-Economies-17803. (Erişim Tarihi, Şubat 2017).
• Tiryaki, S.T. (2016), “Para Politikası Neden Sadeleşiyor”, Merkezin Güncesi, http: //tcmbblog.org/wps/wcm/connect/blog/tr/main+menu/analizler/para+politikasi+neden+sadelestiriliyor. (Erişim Tarihi, Nisan 2017).
• Uçak, A. & Yıldırak K. (2012), “An Alternative Approach to Analyze the Monetary Transmission in Turkey: An Empirical Analysıs on Speed of Adjustment”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 4(7), 93-104.
• Uddin, G.S., Sjö, B., & Shahbaz, M. (2013), “The Causal Nexus Between Financial Development and Economic Growth in Kenya”, Economic Modelling, 35, 701-707.
• Uslu, N.Ç., & Karahan, P. (2016), “Para Politikasının Kredi Faiz Oranlarına Geçişkenliği Üzerine Dinamik Bir Analiz: Türkiye Örneği”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Yönetim ve Ekonomi, 23 (3), 671-690.
• Ünalmış, D. (2015), “Faiz Koridoru, Likidite Yönetimi ve Para Piyasalarında Efektif Fonlama Faizi”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ekonomi Notları, Sayı: 205-20/ 04 Kasım 2015. https://ideas.repec.org/p/tcb/econot/1520.html. (Erişim Tarihi, Şubat 2017).
• Vural, U. (2013), “Geleneksel Olmayan Para Politikalarının Yükselişi”, TCMB uzmanlık yeterlilik tezi. http://www3.tcmb.gov.tr/kutuphane/ TURKCE/tezler /umutvural. pdf. (Erişim Tarihi, Nisan2017).
• Yüksel, E., & Özcan, K.M. (2013), “Interest Rate Pass-Through in Turkey and Impact of Global Financial Crisis: Asymmetric Threshold Cointegration Analysis”, Journal of Business Economics and Management, 14 (1), 98-113.
• Zivot, E., & Andrews, D.W.K. (1992), “Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shocks, and Unit Root Hypothesis”, Journal of Business & Economic Statistics, 10, 251-270.