PSİKOLOJİK ŞİDDETİN İŞE BAĞLI TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİ: BATMAN İLİNDE ÖĞRETMENLER ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Year 2015, Volume: 6 Issue: 12, 37 - 61, 03.08.2016

Ömer Faruk Ünal Mehmet Mete Bülent Akyüzz Recep Kılıç

Abstract

Çalışma ortamında maruz kalınan olumsuz davranışlar çalışanlar, örgüt ve toplum açısından olumsuz sonuçlar doğurabilir. Psikolojik şiddet ve bunun sonucunda ortaya çıkması muhtemel tükenmişlik günümüz insan kaynakları yönetiminin önemli konularını ve çalışma alanlarını oluşturmaktadır. Bu araştırmada öğretmenlerin psikolojik şiddete maruz kalma ve işe bağlı tükenmişlik algılarında demografik değişkenlere göre farklılıklar oluşup oluşturmadığı ve psikolojik şiddete maruz kalma algısı ile işe bağlı tükenmişlik algısı arasındaki ilişki araştırılmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre işe bağlı tükenmişlik algısı ile medeni durum, branş, yaş ve kıdem değişkenleri arasında; psikolojik şiddet algısı ile cinsiyet ve yaş değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Aynı zamanda psikolojik şiddet ile işe bağlı tükenmişlik algıları arasında anlamlı ve pozitif ancak zayıf bir ilişki bulunmakta, psikolojik şiddet algısı tükenmişliği olumlu yönde etkilemektedir

Keywords

Psikolojik şiddet, Tükenmişlik, Öğretmenler

EFFECT OF MOBBING ON WORK-RELATED BURNOUT: A SURVEY ON TEACHERS IN BATMAN PROVINCE OF TURKEY

Abstract

Negative behaviors which are exposed in workplace have negative effects on employees, organizations and the society. Mobbing and workrelated burnout which is likely caused by mobbing are important themes and fields of study of modern human resource management. This study explores level of mobbing and work-related burnout perception of teachers, whether differences exist in perception of mobbing and work-related burnout according to demographic variables, and relation between mobbing and work-related burn out. The findings of the research reveal that there is a significant relation between teachers’ work-related burnout perceptions and their marital status, age and seniority variables. Apart from this, there is a significant relation between teachers’ mobbing perception and their gender and ages. Besides, there is a positive and significant but poor relation between the perceptions of mobbing and work-related burnout. That is, mobbing perception has a positive and significant effect on burnout

Keywords

Mobbing, Burnout, Teachers

References

• Agervold, M. ve Mikkelsen, E. G. (2004). “Relationships between Bullying, Psychosocial Work Environment and Individual Stress Reactions and Relationships between Bullying, Psychosocial Work Environment and Individual Stress Reactions”, Journal of Work and Stress, 18(4), 336- 351.
• Akan, D., Yıldırm, İ. ve Yalçın (2013), “Okul Yöneticilerinin Aşağıdan Yukarı Doğru Uygulanan Yıldırma (Mobbing) Davranışları”, International Online Journal of Educational Science, 5(3), 646-659.
• Akın, U. (2010), “Öğretmenlerin İşkoliklik ve Tükenmişlik Düzeylerinin İlişkisi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(3), 309-327
• Alkan, E. (2011), Yıldırma (Mobbing) Davranışlarının Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Tükenmişliği Üzerine Etkisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Balıkesir.
• Alkan, E., Yıldız, S. M. ve Bakır, M. (2011), “Yıldırmanın (Mobbing) Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinin Tükenmişliği Üzerine Etkisi”, Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(3), 270-280.
• Allen, B. C. ve Holland, P. (2014), “The Effect of Bullying on Burnout in Nurses: the Moderating Role of Psychological Detachment”, Journal of Advanced Nursing (early view), www.wileyonlinelibrary.com/journal/jan (22.09.2014)
• Apak, E. G. (2009), Yıldırma Eylemleri ve Örgütsel Adanmışlık İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Araújo, M. S., Elmes Mclntyre, S. ve Mendonca Mclntyre, T. (2010). “Bullying at Workplace: Prevalence, Individual and Organizational Consequences”, 6.th International Conference on Workplace BullyingSharing Our Knowledge, Abstracts, 4-6 June, 202-205. Institut Sante et Societe, Montreal-Canada.
• Asunakutlu T. ve Safran, B. (2006). “Örgütlerde Yıldırma Uygulamaları (Mobbing) ve Çatışma Arasındaki İlişki”, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 6 (11), 111-129.
• Bağcı, H. ve Karagül, S. (2013), “Türkçe Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyi”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 5(8), 184-193.
• Bakoğlu D. R., Tastan Boz, İ., Yiğit, İ. ve Yıldız, S. (2009), Tükenmişliği Ölçmede Alternatif Bir Araç: Kopenhag Tükenmişlik Envanterinin Marmara Üniversitesi Akademik Personeli Üzerine Uyarlaması, Yönetim, 20(63), 77-98.
• Bal, E. Ç., Koçyiğit, Ç. S. ve Öztürk, V. (2011). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle İşe Bağlılık Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Ankara İli Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12 (1) 2011, 84-85.
• Barlett, M. E. (2009). “Workplace Incivility and Conflict Management Styles of Community College Leaders in The Nine Mega States”, Unpublished Doctoral Dissertation, Graduate School of Clemson University, Clemson.
• Basım, N., Şeşen, H. (2006). Mesleki Tükenmişlikte Bazı Demografik Değişkenlerin Etkisi:Kamu’da Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 2, 15-23.
• Başol, G. ve Altay M. (2009), “Eğitim Yöneticisi ve Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(58), 191-216
• Besler, E. (2006). “Mesleki ve Teknik Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerde Tükenmişliğin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Teknoloji Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Bucuklar, N. M. (2009), Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Tükenmişlikleri ve Bazı Değişkenler İle İlişkisinin İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Celik, S. ve Peker, S. (2010), “Mobbing perceptions of High School Teachers”, Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 1617-1623. Cemaloğlu, N. (2007), “Örgütlerin Kaçınılmaz Sorunu: Yıldırma”, Bilig, 42, 111-126.
• Cemaloğlu, N. (2007), Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Yıldırma Arasındaki İlişki, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77-87.
• Cemaloğlu, N. (2011). “The Relationship between Leadership Styles of Primary School Principals and Organizational Health of School and Workplace Bullying”, Journal of Educational Administration, 49(5), 1- 37.
• Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007), “Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemlerinin Cinsiye Yönünden İncelenmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 345-362.
• Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2012). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Algıladıkları Örgütsel Güven ve Yıldırma Arasındaki İlişki”, Eğitim ve Bilim, 37(165), 137- 151.
• Cemaloğlu, N. ve Korkmaz, M. (2010). “The Relationship between Organizational Leraning and Workplace Bullying in Learning Organizations”, Journal of Educational Research Quarterly, 33(3), 3- 38.
• Cemaloğlu, N. ve Şahin, D. E. (2007), “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Farklı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Cerit, Y. (2008), “İlköğretim Okulu Müdürlerinin Hizmet Yönelimli Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Tükenmişliklerine Etkisi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Güz, 55, 547-570.
• Cerit, Y. (2013), “Paternalist Liderlik ile Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Davranışları Arasındaki İlişki”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 839-851.
• Coşkun, M. K. (2012). “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Yaz-2012, 11(41), 64-77.
• Çağlar, Ç. (2011), “Okullardaki Örgütsel Güven Düzeyi İle Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(4), 1827- 1847.
• Çam, Z. (2010). “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Yıldırma Eylemleri ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki: Van İli Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Van.
• Çivilidağ ve Sargın (2011). “Farklı Ortaöğretim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerde Psikolojik Taciz (Mobbing): Antalya İli Örneği”, Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 11-22.
• Çobanoğlu, Ş. (2005). “Mobbing: İşyerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri, Timaş Yayınları, İstanbul.
• Çomak, E. ve Tunç, B. (2012), “İlköğretim Öğretmenlerinin İlköğretim Okullarında Yaşadıkları Yıldırma Durumları”, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3),197-208.
• Demirçivi, B. M. (2008). “Otel İşletmelerinde Yıldırma Eylemlerinin İşgören Verimliliğine Etkisi ve İnsan Kaynakları Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara.
• Dikmetaş, E. Top, T. ve Ergin, G. (2011), “Asistan Hekimlerin Tükenmişlik ve Mobbing Düzeylerinin İncelenmesi”, Türk Psikiyatri Dergisi, 22, 1- 15.
• Einarsen, S. (2000), “Harassment and Bullying At Work: A Review of The Scandinavian Approach”, Aggression and Violent Behavior, 5(4), 379- 401.
• Einarsen, S., Hoel, H. ve Notelaers, G. (2009), “Measuring Exposure to Bullying and Harassment at Work: Validity, Factor Structure and Psychometric Properties of the Negative Acts Questionnaire-Revised, Work and Stres”, An International Journal of Work, Health and Organisations, 23(1), 24-44.
• Ergüner, M. (2014). “Meslek Lisesinde Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlikleri İle Maruz Kaldıkları Yıldırma Davranışlarının İncelenmesi: Beykoz örneği”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Ertüreten, A. (2008). “The relationship of Downward Mobbing with Leadership and Work-Related Attitudes”, Unpublished Master's Dissertation, Koç University Graduate School of Social Sciences, İstanbul.
• Ertürk, E., Keçecioğlu, T. (2012). “Çalışanların İş Doyumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama”, Ege Akademik Bakış, 12(1), 41-54.
• Farber, B. A. (1984). “Stress and Burnout in Suburban Teachers”, Journal of Educational Research, 77(6), 325-332.
• Farrington, E. L. (2010). “Bullying On Campus: How To Identify, Prevent, Resolve It”, Women in Higher Education, 19 (3), 8-9. Freundenberger, H. J. (1974). “Staff Burn-out”, Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Girgin, G. (2011), “Bir Grup İlköğretim Öğretmeninde Tükenmişlik Sendromu”, Turkiye Klinikleri J Med Sci, 31(3), 602-608.
• Güçlü, N. ve Okçu, V. (2010). “Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Öğretmenler Tarafından Algılanan Etik Liderlik Uygulamaları İle Öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki”, International Conference on New Horizons in Education. Proceedings Book, 23-25 Haziran 2010, 653-663, Famagusta, KKTC.
• Güngör, M. (2008). “Çalışma Hayatında Psikolojik Taciz”, Derin Yayınları, İstanbul.
• Gürbüz, Z. (2008). “Kars İlinde Görevli Okul Öncesi Öğretmenlerinin İş Tatmin Düzeyleri ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Okul Öncesi Öğretmenliği Bilim Dalı, İstanbul.
• Hacıcaferoğlu, S. (2013), “Ortaöğretimde Çalışan Branş Öğretmenlerinin Yıldırma (Mobbing) Davranışlarına Uğrama Düzeyleri İle Demografik Özellikler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(3), 111-127.
• Hecker, T. E. (2007). “Workplace Mobbing: A Discussion for Librarians”,The Journal of Academic Librarianship, 33(4), 439-445.
• Hershcovis, M. S. ve Barling, J.(2010). “Towards A Multi-Foci Approach to Workplace Aggression: A Meta-Analytic Review of Outcomes from Different Perpetrators”, Journal of Organizational Behavior, 31, 24-44.
• Hoel, H., Glaso, L., Hetland, J., Cooper, C. L. ve Einarsen, S. (2010). “Leadership Styles As Predictors of Self-Reported and Observed Workplace Bullying”, British Journal of Management, 21, 453-468.
• Jenkins, M., Winefield, H. & Sarris, A. (2010). “What's in a name? Workplace Bullying: Perceptions of Organisational Justice and Outcome in Workplace Bullying Policies and Procedures”, 6.Th International Conference On Workplace Bullying-Sharing Our Knowledge. Abstracts. 4-6 Haziran 2010, 49-50, Institut Sante et Societe, Montreal-Canada.
• Kaçmaz, N., (2005). “Tükenmişlik (burnout) Sendromu”, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 68(2), 29-32.
• Karakuş, M. ve Çankaya, İ. H. (2012), “Öğretmenlerin Maruz Kaldıkları Psikolojik Şiddete İlişkin Bir Model Sınaması”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 225-237.
• Karcıoğlu, F., ve Çelik, Ü. H. (2012). “Mobbing (Yıldırma ) ve Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 59-75.
• Karsavuran, S. (2011), Ankara'daki Sağlık Bakanlığı Hastaneleri Yöneticilerinin Yıldırmaya Maruz Kalmalarıyla Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi / Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara Kayabaşı, Y. (2008), “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”, Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212. Kırel, Ç. (2008). “Örgütlerde Psikoljik Taciz (Mobbing) ve Yönetimi”, Anadolu Üniversitesi, İİBF Yayınları No: 1806, Eskişehir. Kırılmaz, A. Y., Çelen, Ü. ve Sarp, N. (2003), “İlköğretim’de Çalışan bir Öğretmen Grubunda Tükenmişlik Durumu Araştırması”, İlköğretimOnline, 2(1), 2-9, Koç, M. ve Urasoğlu Bulut, H. (2009), “Ortaöğretim Öğretmenlerinde Mobbing: Cinsiyet Yaş ve Lise Türü Değişkenleri Açısından İncelenmesi”, International Online Journal of Educational Sciences, 1 (1), 64-80.
• Konaklı, T. (2011). “Üniversitelerde Yıldırma ve Kültürel Değerlerin Yıldırma İle Başa Çıkma Yaklaşımlarına Etkisi”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmaz, M. ve Cemaloğlu, N. (2010). “The Relationship between Workplace Bullying and Features of Learning Organizations”, 6.Th International Conference On Workplace Bullying –Sharing Our Knowledge. Abstracts. 4-6 Haziran 2010, 193-195, Institut Sante Et Societe, Montreal-Canada.
• Koruklu, N., Özenoğlu-Kiremit, H., Feyzioğlu, B. ve Aladağ, E. (2012), “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), 1813- 1831.
• Korukoğlu, N., Feyzioğlu, B., Özenoğlu-Kiremit, H., Aladağ, E. (2012). “Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre incelenmesi”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(3), Yaz, 1813-1831.
• Kök, B. S. (2006). “İş Yaşamında Psiko-Şiddet Sarmalı Olarak Yıldırma Olgusu ve Nedenleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,16, 443-448.
• Kristensen, T. S., Borritz, M., Villadsen, E., ve Christensen, K. B. (2005), “The copenhagen burnout inventory: A new tool for the assessment of burnout”, Work and Stress, 19(3), 192-207.
• Kul, M (2010), Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Yıldırma (Mobbing) Yaşama Düzeyleri, Örgütsel Bağlılıkları ve İş Doyumu Arasındaki İlişki, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kula, S. (2011), Occupational Stress and Work-Related Wellbeing of Turkish National Police (TNP) Members, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Program in Public Affairs, University of Central Florida Orlando, Florida.
• Laschinger, H. K. S. ve Fida, R. (2014), “A Time-Lagged Analysis of the Effect of Authentic Leadership on Workplace Bullying, Burnout, and Occupational Turnover Intentions”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 23: 5, 739-753.
• Leiter, M. P. ve Maslach, C. (1988). “The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitmnent”, Journal of Organizational Behavior, 9, 297-308
• Leymann, H. (1990). “Mobbing and Psychological Terror at Workplaces”, Violence and Victims, 5(2), 119-126. Maslach, C. (1982). “Burnout: The Cost of Caring”, Prentice Hall, New Jersey.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Matthiesen, S. B. ve Einarsen, S. (2004). “Psychiatric Distress and Symptoms of PTSD Among Victims of Bullying at Work”, British Journal of Guidance & Counselling, 32 (3), 335-356.
• Matthiesen, S. B., Skogstad, A. ve Einarsen, S. (2010). “Is Workplace Conflict and Workplace Bullying the Same?”, 6.th International Conference on Workplace Bullying-Sharing Our Knowledge. Abstracts. 4-6 Haziran 2010, 10-11, Institut Sante et Societe, Montreal-Canada.
• Moayed, F. Daraisehy, N. Shell, R. ve Salem, S. (2007). “Workplace Bullying: A Systematic Review of Risk Factors and Outcome”, Theoretical Issues in Ergonomics Science, 7, (3), 311-327.
• Nielsen, M. B. ve Einarsen, S. (2012), “Outcomes of Exposure to Workplace Bullying: A Meta-analytic Review”, Work and Stress, 26(4), 309-332.
• Nielsen, M. B., Matthiesen, S. B., Hetland, J. ve Einarsen, S. (2010). “Workplace Bullying, Mental Health and job- satisfaction: Findings from a longitudinal study”, 6th International Conference on Workplace Bullying –Sharing Our Knowledge, Abstracts. 4-6 Haziran 2010, 58- 59, Institut Sante et Societe, Montreal-Canada.
• Ocak, S. (2008), Öğretmenlerin Duygusal Taciz (Mobbing)’e İlişkin Algıları (Edirne İli Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Okçu, V. (2011), Okul Yöneticilerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Bağlılıkları ve Yıldırma Yaşama Düzeyleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Özen, S. (2007). “İşyerinde Psikolojik Şiddet ve Nedenleri,” İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9 (3), 1-34.
• Özgan,H., Kara, M. ve Arslan, M. C. (2013), “Öğretmenlerin Okul Yöneticilerine Uyguladıkları Psikolojik Yıldırma Uygulamaları ve Etkileri”, Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 1(1), 2-14
• Özsoy, İ. (2012), The Mobbing and its Relationship with Demographic Characteristics, Personality Characteristics and Psychological Disorders Among Employees Who Work at High Schools in Northern Cyprus, Near East University Graduate School of Social Sciences, Kuzey Kıbrıs.
• Özyürek, A., Gümüş, H., ve Doğan, S. (2012), “Öğretmen ve Okul Yöneticilerinin Tükenmişlik ve Yaşam Doyumunun İncelenmesi”, International Journal of Human Sciences, (9)2, 892-904.
• Peker, R. (2002), “İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerine Etki Eden Bazı Faktörler”, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 305-318.
• Polat, G., Topuzoğlu, A., Gürbüz, K. Hotalak, Ö., Kavak, H., Emirikçi, S. ve Kayış, L. (2009), “Bilecik İli, Bozüyük İlçesi, Lise Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu”, TAF Prev Med Bull; 8(3), 217-222.
• Polat, S., Ercengiz, M. ve Tetik, H. (2012), “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 152-173.
• Rayner, C. ve Hoel. H. (1997). “A Summary Review of Literature Related to Workplace Bullying”, Journal of Community and Applied Social Psychology, 7(183).
• Rice, P. L. (1992). Stres and Health, PacificGrove, California, Brooks/Cole Publishing.
• Sedat, K (2011), Occupational Stress and Work-Related Wellbeing of Turkish Natıonal Police (TNP) Members, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Program in Public Affairs, University of Central Florida Orlando, Florida.
• Seyyar, A. ve Öz, C.S. (2007), “İnsan Kaynakları Terimleri Ansiklopedik Sözlük”, Değişim Yayınları, Sakarya.
• Sezer, F. (2012), “Examining of Teacher Burnout Level in Terms of Some Variables”, International Online Journal of Educational Sciences, 4 (3), 617-631.
• Sezgin F. ve Kılınç, A. Ç. (2012). “İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki”, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 103-127.
• Soyer, F., Can, Y. ve Kale, F. (2009), “Beden Eğitimi Öğretmenlerinin İş Tatmini ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Faktörler Açısından İncelenmesi”, Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 259-271.
• Sürgevil, O. (2006). “Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri”, Ankara: Nobel Yayınevi.
• Şener, O (2013), “Genel Kamu Liselerinde Psikolojik Yıldırma ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi”, Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi (KAREFAD), 1(1), 47-64.
• Tanhan, F. ve Çam, Z. (2011), “The Relation between Mobbing Behaviors Teachers in Elementary Schools are Exposed to and their Burnout Levels”, Procedia Social and Behavioral Sciences 15, 2704-2709.
• Telef, B. B. (2011), “Öğretmenlerin Öz-yeterlikleri, İş Doyumları, Yaşam Doyumları ve Tükenmişliklerinin İncelenmesi”, İlköğretim Online, 10(1), 91-108.
• Tengilimoğlu, D. (2005). “Hizmet işletmelerinde liderlik davranışları ile iş doyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma”, G.Ü. Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 23-48.
• Tengilimoğlu, D. ve Mansur, F. A.(2009). “İşletmelerde Uygulanan Mobbingin (Psikolojik Şiddet) Örgütsel Bağlılığa Etkisi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 1 (3), 69-84.
• Tetik, S. (2010). “Mobbing kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 81-89.
• Tınaz, P. (2008). Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz (mobbing), Beta Basım, İstanbul.
• Toker Gökçe, A. (2006), İş Yerinde Yıldırma: Özel ve Resmi İlköğretim Okulu Öğretmen ve Yöneticileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Uğurlu, C. T., Çağlar, Ç., ve Güneş, H. (2012). “Ortaöğretim Okullarında Yıldırma (Mobbing) Davranışlarına İlişkin Öğretmen Görüşleri”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(4), 718-749.
• Üçok, D. ve Torun, A., (2014). “Tükenmişliği Etkileyen Olumsuz Tutum ve Beklentiler: Sinik Tutum ve Psikolojik Sözleşme İhlali Algısı Üzerine bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 231-250.
• Vartia, M. (1996). “The Sources of Bullying-Psychological Work Environment and Organizational Climate”, European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2), 203-214.
• Yaman, E. (2007).”Üniversitelerde Bir Yönetim Sorunu Olarak Öğretim Elemanlarının Maruz Kaldığı İnformal Cezalar: Nitel Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yaman, E. (2009). “Yönetim Psikolojisi Açısından İşyerinde PsikoşiddetMobbing-, Nobel Yayınları, Ankara.
• Yıldırım, D. ve Yıldırım, A. (2010), “Sağlık Alanında Çalışan Akademisyenlerin Karşılaştıkları Psikolojik Şiddet Davranışları ve Bu Davranışların Etkileri”, Türkiye Klinikleri J Med Sci, 30(2), 559-570.
• Yıldırım, M. H ve İçerli, L. (2010), “Tükenmişlik Sendromu: Maslach ve Kopenhag Tükenmişlik Ölçeklerinin Karşılaştırmalı Analizi”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 123-131.
• Yıldız, E. (2012). “Mesleki Tükenmişlik ve Rehber Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (33), 37-61.