Dijital İyi Oluşun Yapay Zekâ Kaygısı ve İş Tatmini Üzerindeki Etkisi: Akademisyenler Üzerine Bir Araştırma

Year 2024, Volume: 15 Issue: 44, 1165 - 1180, 30.11.2024

Duygu Uludağ , Melis Soyer , Sefa Ceyhan

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1465081

Abstract

İstanbul'daki akademisyenler ile yapılan bu araştırmada, dijital iyi oluşun yapay zekâ kaygısı ve iş tatmini üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Nedensel ilişki deseniyle yürütülen araştırmada 211 akademik personelden elde edilen veri seti istatistiki analizlere tabi tutulmuştur. İlgili analizler sonucunda yapay zekâ kaygısının yapay zekâ yapılandırması alt boyutunun dijital iyi oluşun dijital refah boyutuyla pozitif yönlü ve anlamlı bir değişime sahip olduğu görülmektedir. Ayrıca dijital iyi oluşun alt boyutu olan dijital tatmin ile iş tatmini arasında negatif yönlü ve anlamlı bir şekilde görülebildiği bulgulanmıştır. Araştırma bulgularından elde edilen sonuç, yapay zekâ yapılandırmasının dijital refahı arttırdığını göstermektedir. Öte yandan akademisyenlerde dijital tatmin düzeyi arttıkça iş tatminin azalacağı da elde edilen sonuçlar arasındır. Bu sonuç, klasik iş tatmin algılarının yapay zekâ ile birlikte farklı şekilleneceğini göstermektedir.

Keywords

Örgütsel Davranış, Dijital İyi Oluş, Yapay Zekâ Kaygısı, İş Tatmini, Akademisyen

Ethical Statement

Bu çalışma için İstanbul Nişantaşı Üniversitesi Etik Kurulundan 2023/42 sayılı ve 08.11.2023 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

The Effect of Digital Well-Being on Artificial Intelligence Anxiety and Job Satisfaction: A Research on Academics

Abstract

In the research conducted on an academician in Istanbul, the effect of digital well-being on artificial intelligence anxiety and job satisfaction is investigated. In the research conducted with a causal relationship design, the data set obtained from 211 academic personnel is subjected to statistical analysis. As a result of the relevant analyses, it is seen that there is a positive and significant relationship between the artificial intelligence configuration sub-dimension of artificial intelligence anxiety, and the digital welfare dimension of digital well-being. In addition, it is found that there is a negative and significant relationship between digital satisfaction, which is the sub-dimension of digital well-being, and job satisfaction. The findings obtained as a result of the research show that artificial intelligence configuration increases digital well-being. On the other hand, as the level of digital satisfaction in academics increases, job satisfaction would decrease. This result shows that classical job satisfaction perceptions would be shaped differently with artificial intelligence.

Keywords

Organizational Behavior, Digital Well-Being, Artificial Intelligence Anxiety, Job Satisfaction, Academician

Ethical Statement

For this study, ethics committee approval was received from the Istanbul Nişantaşı University Ethics Committee, numbered 2023/42 and dated 08.11.2023.

References

• Akkaya, B., Özkan, A. ve Özkan, H. (2021). Yapay zekâ kaygı (YZK) ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 1125-1146.
• Arslankara, V. B., Demir, A., Öztaş, Ö. ve Ertugrul, U. S. T. A. (2022). Digital well-being scale validity and reliability study. Journal of Teacher Education and Lifelong Learning, 4(2), 263-274.
• Balcioğlu, Y. S. ve Artar, M. (2024). Artificial intelligence in employee recruitment. Global Business and Organizational Excellence.
• Bhargava, A., Bester, M. ve Bolton, L. (2021). Çalışanların robot teknolojisi, yapay zekâ ve otomasyon (RAIA) uygulamalarının iş tatmini, iş güvenliği ve istihdam edilebilirlik üzerindeki algıları. Davranış Bilimlerinde Teknoloji Dergisi , 6 (1), 106-113.
• Binns, I. C. ve Bell, R. L. (2015). Representation of scientific methodology in secondary science textbooks. Science & Education, 24, 913-936.
• Bowling, N. A., Eschleman, K. J. ve Wang, Q. (2010). A meta‐analytic examination of the relationship between job satisfaction and subjective well‐being. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83(4), 915-934.
• Braganza, A., Chen, W., Canhoto, A. ve Sap, S. (2022). Gigification, iş katılımı ve memnuniyet: Yapay zekâ destekli sistem otomasyonunun operasyon yönetiminde düzenleyici rolü. Üretim planlama ve Kontrol , 33 (16), 1534-1547.
• Brayfield, A. H. ve Rothe, H. F. (1951). An index of job satisfaction. Journal of applied psychology, 35(5), 307.
• Brunetto, Y., Teo, S. T., Shacklock, K. ve Farr‐Wharton, R. (2012). Emotional intelligence, job satisfaction, well‐being and engagement: explaining organisational commitment and turnover intentions in policing. Human Resource Management Journal, 22(4), 428-441.
• Chan, X. W., Kalliath, P., Chan, C. ve Kalliath, T. (2020). How does family support facilitate job satisfaction? Investigating the chain mediating effects of work–family enrichment and job‐related well‐being. Stress and Health, 36(1), 97-104.
• Dansereau Jr, F., Graen, G. ve Haga, W. J. (1975). A vertical dyad linkage approach to leadership within formal organizations: A longitudinal investigation of the role making process. Organizational Behavior and Human Performance, 13(1), 46-78.
• Giorgi, G., Ariza-Montes, A., Mucci, N. ve Leal-Rodríguez, A. L. (2022). Teknolojiye bağlı stresin ve işyeri yenilikleriyle ilgili stresin karanlık ve aydınlık tarafı: Yapay zekâdan iş dönüşümlerine. Uluslararası Çevre Araştırmaları ve Halk Sağlığı Dergisi, 19(3), 1248.
• Graen, G. B. ve Cashman, J. (1975). A vertical dyad linkage approach to leadership within formal organizations: A longitudinal investigation of the role making process. Organizational Behavior and Human Performance, 38, 46-78.
• Graen, G., Novak, M. A. ve Sommerkamp, P. (1982). The effects of leader—member exchange and job design on productivity and satisfaction: Testing a dual attachment model. Organizational Behavior and Human Performance, 30(1), 109-131.
• Green, F. (2010). Well-being, job satisfaction and labour mobility. Labour Economics, 17(6), 897-903.
• Greenhaus, J. H. ve Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Acedemy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Hair, J. F., Ringle, C. M. ve Sarstedt, M. (2013). Partial least squares structural equation modeling: Rigorous applications, better results and higher acceptance. Long Range Planning, 46(1-2), 1-12.
• Huriye, A. Z. (2023). The ethics of artificial intelligence: examining the ethical considerations surrounding the development and use of AI. American Journal of Technology, 2(1), 37-44.
• Inkster, B., Sarda, S. ve Subramanian, V. (2018). An empathy-driven, conversational artificial intelligence agent (Wysa) for digital mental well-being: real-world data evaluation mixed-methods study. JMIR MHealth and UHealth, 6(11), e12106.
• Inoferio, H. V., Espartero, M., Asiri, M., Damin, M. ve Chavez, J. V. (2024). Coping with math anxiety and lack of confidence through AI-assisted Learning. Environment and Social Psychology, 9(5).
• Jackson, L. T. ve Fransman, E. I. (2018). Flexi work, financial well-being, work–life balance and their effects on subjective experiences of productivity and job satisfaction of females in an institution of higher learning. South African Journal of Economic and Management Sciences, 21(1), 1-13.
• Johnson, D. G. ve Verdicchio, M. (2017). AI anxiety. Journal of the Association for Information Science and Technology, 68(9), 2267-2270.
• Judge, T. A. ve Bono, J. E. (2001). Relationship of core self-evaluations traits—self-esteem, generalized self-efficacy, locus of control, and emotional stability—with job satisfaction and job performance: A meta-analysis. Journal of Applied Psychology, 86(1), 80.
• Judge, T. A. ve Piccolo, R. F. (2004). Transformational and transactional leadership: a meta-analytic test of their relative validity. Journal of applied psychology, 89(5), 755.
• Judge, T. A., Locke, E. A., Durham, C. C ve Kluger, A. N. (1998). Dispositional Effects on Job and Life satisfaction: The Role of Core Evaluations. Journal of Applied Psychology, 83(1), 17.
• Judge, T. A., Thoresen, C. J., Bono, J. E. ve Patton, G. K. (2001). The job satisfaction–job performance relationship: A qualitative and quantitative review. Psychological Bulletin, 127(3), 376.
• Keser, A. ve Bilir, K. B. Ö. (2019). İş Tatmini Ölçeğinin Türkçe Güvenilirlik Ve Geçerlilik Çalişmasi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(3), 229-239.
• Li, J. ve Huang, J. S. (2020). Dimensions of artificial intelligence anxiety based on the integrated fear acquisition theory. Technology in Society, 63.
• Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human Resource Management Review, 1(1), 61-89.
• Nazareno, L. ve Schiff, D.S. (2021). Otomasyon ve yapay zekânın çalışanların refahı üzerindeki etkisi. Toplumda Teknoloji, 67, 101679.
• Nguyen, T. M. ve Malik, A. (2022). Yapay zekâ hizmet kalitesi üzerine iki dalgalı çapraz gecikmeli bir çalışma: İş seviyesinin ve iş rolünün düzenleyici etkileri. İngiliz Yönetim Dergisi, 33(3), 1221-1237.
• Örücü, E., Yumuşak, S. ve Bozkır, Y. (2006). Kalite yönetimi çerçevesinde bankalarda çalışan personelin iş tatmini ve iş tatminini etkileyen faktörlerin incelenmesine yönelik bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1).
• Öztürk, K. ve Şahin, M.E (2018). Yapay sinir ağları ve Yapay Zekâ'ya genel bir bakış. Takvim-i Vekayi, 6(2), 25-36.
• Przybylski, A. K. ve Weinstein, N. (2017). A large-scale test of the goldilocks hypothesis: quantifying the relations between digital-screen use and the mental well-being of adolescents. Psychological Science, 28(2), 204-215.
• Rampersad, G. (2020). Robot işinizi elinizden alacak: Yapay zekâ çağı için inovasyon. İşletme Araştırmaları Dergisi, 116, 68-74.
• Rogowska, A. M. ve Meres, H. (2022). The mediating role of job satisfaction in the relationship between emotional intelligence and life satisfaction among teachers during the COVID-19 pandemic. European Journal of Investigation in Health, Psychology and Education, 12(7), 666-676.
• Segkouli, S., Giakoumis, D., Votis, K., Triantafyllidis, A., Paliokas, I. ve Tzovaras, D. (2023). Smart Workplaces for older adults: Coping ‘ethically’with technology pervasiveness. Universal Access in the Information Society, 22(1), 37-49.
• Shore, L. M. ve Tetrick, L. E. (1991). A construct validity study of the survey of perceived organizational support. Journal of Applied Psychology, 76(5), 637.
• Smith, P.C., Kendall, L.M. ve Hulin, C.L. (1969). İş ve emeklilikte memnuniyetin ölçülmesi. Rand-McNally.
• Spector, P.E. (1985). İnsani hizmet personeli memnuniyetinin ölçülmesi: İş Memnuniyeti Anketinin Geliştirilmesi. Amerikan Topluluk Psikolojisi Dergisi, 13(6), 693.
• Telli, E. (2022). İşletmelerin Dijital dönüşüm yolculuğunda liderlik: Transformasyonel (Dönüşümcü) liderlikten dijital liderliğe. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 307-318.
• Topsumer, F. ve Sağlam, M. (2019). Dijital oyunlar ve öznel iyi oluş ilişkisi: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi örneği. Humanities Sciences, 14(2), 31-50.
• Terzis, V. ve Economides, A. A. (2011). The acceptance and use of computer based assessment. Computers & Education, 56(4), 1032-1044.
• Tushman, M., OVReilly, C. A. ve Harreld, B. (2015). 10 Leading proactive punctuated. Leading Sustainable Change: An Organizational Perspective, 250.
• Wang, Y. Y. ve Wang, Y. S. (2022). Development and validation of an artificial intelligence anxiety scale: An initial application in predicting motivated learning behavior. Interactive Learning Environments, 30(4), 619-634.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V., England, G. W. ve Lofquist, L. H. (1964). Construct validation studies of the Minnesota importance questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 18, 1–76.
• Wright, T. A. ve Bonett, D. G. (2007). Job satisfaction and psychological well-being as nonadditive predictors of workplace turnover. Journal of Management, 33(2), 141-160.
• Wright, T. A. ve Cropanzano, R. (2000). Psychological well-being and job satisfaction as predictors of job performance. Journal of Occupational Health Psychology, 5(1), 84.
• Xu, Y., Liu, X., Cao, X., Huang, C., Liu, E., Qian, S. ve Zhang, J. (2021). Artificial intelligence: A powerful paradigm for scientific research. The Innovation, 2(4).
• Yankın, F. B. (2019). Dijital dönüşüm sürecinde çalışma yaşamı. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 7(2), 1-38.
• Yükseköğretim Program Atlası. (2024). https://yokatlas.yok.gov.tr/universite.php adresinden 28 Temmuz 2024 tarihinde alınmıştır.
• Zhou, J. ve Wang, Z. (2022). Research on the influence mechanism and governance mechanism of digital divide for the elderly on wisdom healthcare: The role of artificial intelligence and big data. Frontiers in Public Health, 10, 837238.