Bireylerin Anksiyete Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi ve İlişkili Faktörlerin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 15 Issue: 44, 1324 - 1337, 30.11.2024

Pınar Ünkür , Mesut Can Türkoğlu

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1490155

Abstract

Bu araştırmada bireylerin anksiyete okuryazarlığı düzeylerinin belirlenmesi ve sosyodemografik değişkenler açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel tipte yürütülen araştırma verileri, anksiyete okuryazarlığı ölçeği ve sosyodemografik veri formu kullanılarak Ocak-Mart 2024 tarihleri arasında toplanmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi ile ulaşılan 18 yaş ve üzerindeki 245 kişiye yüz yüze ve çevrimiçi ortamda anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların anksiyete okuryazarlığı ölçeğine vermiş oldukları yanıtlar doğrultusunda 22 madde üzerinden 10,11 ortalama ile (%45,97) örneklemin yarısından daha azının anksiyete hakkında yeterli bilgiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca cinsiyet, eğitim durumu ve yakın çevrede ruhsal hastalık geçiren kişilerin mevcut olması değişkenleri ile anksiyete okuryazarlığı arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Yaş, medeni durum, aylık gelir durumu ve COVID-19 tanısı alma durumu ile anksiyete okuryazarlığı arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Araştırma sonuçları, genel popülasyonun anksiyete hakkında yeterli bilgi ve bilinç düzeyine sahip olmadığını göstermektedir. Anksiyete okuryazarlığı bağlamında, dezavantajlı gruplar başta olmak üzere tüm topluma yönelik uygun ruh sağlığı eğitimlerinin düzenlenmesi, ayrıca yürütülecek ruh sağlığı politikalarının gelecekteki araştırmalarda etkinliğinin ölçülmesi önerilmektedir.

Keywords

Anksiyete, Anksiyete Okuryazarlığı, Medya Sağlık Okuryazarlığı, Ruh Sağlığı, Sağlık Okuryazarlığı

Ethical Statement

Bu çalışma için İstanbul Beykent Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler için Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan 113166 sayılı ve 03.08.2023 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

Determination of Anxiety Literacy Levels of Individuals and Examination of Related Factors

Abstract

In the study, it is aimed to determine the anxiety literacy levels of individuals and to examine them in terms of sociodemographic variables. The cross-sectional study data are collected between January and March 2024 using the anxiety literacy scale and sociodemographic data form. Face-to-face and online surveys are conducted with 245 people aged 18 years and over who are reached by convenience sampling. In line with the participants' responses to the anxiety literacy scale, it is concluded that less than half of the sample has sufficient knowledge about anxiety, with a mean of 10.11 (45.97%) over 22 items. In addition, significant relationships are found between the variables of gender, educational status, the presence of people with mental illness in the immediate environment and anxiety literacy. No significant relationship is found between anxiety literacy and age, marital status, monthly income and having a diagnosis of COVID-19. The results of the study show that the general population does not have sufficient knowledge and awareness about anxiety. In the context of anxiety literacy, it is recommended to organize appropriate mental health training for the whole society, especially disadvantaged groups, and to measure the effectiveness of mental health policies in future studies.

Keywords

Anxiety, Anxiety Literacy, Media Health Literacy, Mental Health, Health Literacy

Ethical Statement

For this study, ethics committee approval was received from the Istanbul Beykent University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee, numbered 113166 and dated 03.08.2023.

References

• Akalın, B., Yalman, F., Baydili, K., Modanlıoğlu, A. ve Sancar, T. (2021). Genç bireylerin yeni medya okuryazarlığı ile sağlık okuryazarlığı davranışları arasındaki ilişkinin tespit edilmesi. Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 3(2), 136-144.
• Altweck, L., Marshall, T. C., Ferenczi, N. ve Lefringhausen, K. (2015). Mental health literacy: A cross-cultural approach to knowledge and beliefs about depression, schizophrenia and generalized anxiety disorder. Frontiers in Psychology, 6, 139462. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01272
• Bal, U., Çakmak, S. ve Uğuz, Ş. (2013). Anksiyete bozukluklarında cinsiyete göre semptom farklılıkları. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 22(4), 441-459.
• Bruland, D. ve Graf, P. (2021). Mental health literacy - Do we need another health literacy concept?. L. A. Saboga-Nunes, U. H. Bittlingmayer, O. Okan ve D. Sahrai (Ed.), New approaches to health literacy: Linking different perspectives içinde (s. 167-182). Springer Fachmedien Wiesbaden.
• Boz, C., Özdemir, M. ve Çalgı, B. (2020). Mental hastalıkların prevalansına göre OECD ülkelerinin çok boyutlu analizi ve MOORA yöntemi ile sıralanması. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(Ek), 245-256.
• Calear, A. L., Batterham, P. J., Torok, M. ve McCallum, S. (2021). Help-seeking attitudes and intentions for generalised anxiety disorder in adolescents: The role of anxiety literacy and stigma. European Child & Adolescent Psychiatry, 30(2), 243-251. https://doi.org/10.1007/s00787-020-01512-9
• Coles, M. E., Coleman ve S. L. (2010). Barriers to treatment seeking for anxiety disorders: Initial data on the role of mental health literacy. Depression and Anxiety, 27(1), 63-71. https://doi.org/10.1002/da.20620
• Coles, M. E., Ravid, A., Gibb, B., George-Denn, D., Bronstein, L. R. ve McLeod, S. (2016). Adolescent mental health literacy: Young people's knowledge of depression and social anxiety disorder. Journal of Adolescent Health, 58(1), 57-62. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2015.09.017
• Didin, M. ve Yavuz, B. (2022). Covid-19’un öğrencilerin stres, anksiyete, depresyon, korku düzeylerine etkisi: Sistematik derleme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 14(1), 38-45. https://doi.org/10.18863/pgy.931572
• Duplaga, M. ve Grysztar, M. (2021). The association between future anxiety, health literacy and the perception of the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study. Healthcare, 9(1), 43. https://doi.org/10.3390/healthcare9010043
• Erdoğdu, Y., Koçoğlu, F. ve Sevim, C. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde anksiyete ile umutsuzluk düzeylerinin psikososyal ve demografik değişkenlere göre incelenmesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23, 24-37. https://doi.org/10.5505/kpd.2020.35403
• Fakhari, A., Shalchi, B., Rahimi, V. A., Sadeh, R. N., Lak, E., Najafi, A. ve Shayeghanmehr, A. (2023). Mental health literacy and COVID-19 related stress: The mediating role of healthy lifestyle in Tabriz. Heliyon, 9(2023), e18152. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e18152
• Göktaş, S., Işıklı, B., Yenilmez, Ç. ve Metintaş, S. (2019). Anksiyete Okuryazarlığı Ölçeği'nin Türkçe geçerlilik ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 33(2), 167-174. https://doi.org/10.5505/deutfd.2019.40412
• Gulliver, A., Griffiths, K. M., Christensen, H., Mackinnon, A., Calear, A. L., Parsons, A., ... ve Stanimirovic, R. (2012). Internet-based interventions to promote mental health help-seeking in elite athletes: An exploratory randomized controlled trial. Journal of Medical Internet Research, 14(3), e69. https://doi.org/10.2196/jmir.1864
• Güloğlu, B., Yılmaz, Z., İstemihan, F. Y., Arayıcı, S. N. ve Yılmaz, S. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde bireylerdeki anksiyete ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Kriz Dergisi, 28(3), 135-150.
• Günlü, A., Asıcı, E. ve Çetinkaya, M. (2021). Türkiye’de COVID-19 salgınının ikinci evresinde ebeveynlerde depresyon, anksiyete, stres ve travma sonrası stres bozukluğunun incelenmesi. Aile Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 4(1), 94-124.
• Hadjimina, E. ve Furnham, A. (2017). Influence of age and gender on mental health literacy of anxiety disorders. Psychiatry Research, 251, 8-13. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2017.01.089
• Hair, J. F., Anderson R. E., Anderson R. ve Black W. (2010). Multivariate data analysis. Macmillan.
• Ibanez, G., Son, S., Chastang, J., Magnier, A. M., Robert, S. ve Mercier, A. (2016). Mental health disorders in general practice in France: A cross-sectional survey. Translational Biomedicine, 7(4), 96. https://doi.org/10.2167/2172-0479.100096
• Jafari, A., Moshki, M., Mokhtari, A. M., Naddafi, F. ve Nejatian, M. (2024). Validity and reliability of anxiety literacy (A-Lit) and its relationship with demographic variables in the Iranian general population. Frontiers in Public Health, 12, 1359146. https://doi.org/10.3389/fpubh.2024.1359146
• Jorm, A. F., Barney, L. J., Christensen, H., Highet, N. J., Kelly, C. M. ve Kitchener, B. A. (2006). Research on mental health literacy: What we know and what we still need to know. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 40(1), 3-5. https://doi.org/10.1080/j.1440-1614.2006.01734.x
• Jorm, A. F. (2019). Mental health literacy interventions in adults. O. Okan, U. Bauer, D. Levin Zamir, P. Pinheiro ve K. Sorensen (Eds.), International handbook of health literacy içinde (s. 359-370). Policy Press.
• Kafes, A. Y. (2021). Depresyon ve anksiyete bozuklukları üzerine bir bakış. Humanistic Perspective, 3(1), 186-194. https://doi.org/10.47793/hp.867111
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayın Dağıtım.
• Kaneko, Y. ve Motohashi, Y. (2007). Male gender and low education with poor mental health literacy: A population-based study. Journal of Epidemiology, 17(4), 114-119. https://doi.org/10.2188/jea.17.114
• Kesgin, M. T., Pehlivan, Ş. ve Uymaz, P. (2020). Ruh sağlığı okuryazarlığı ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(2), 5-13. https://doi.org/10.5455/apd.102104
• Kupcova, I., Danisovic, L., Klein, M. ve Harsanyi, S. (2023). Effects of the COVID-19 pandemic on mental health, anxiety, and depression. BMC Psychology, 11(1), 108. https://doi.org/10.1186/s40359-023-01130-5
• Kutcher, S., Wei, Y. ve Coniglio, C. (2016). Mental health literacy: Past, present, and future. The Canadian Journal of Psychiatry, 61(3), 154-158. https://doi.org/10.1177/0706743715616609
• Lee, H. Y., Hwang, J., Ball, J. G., Lee, J., Yu, Y. ve Albright, D. L. (2020). Mental health literacy affects mental health attitude: Is there a gender difference?. American Journal of Health Behavior, 44(3), 282-291. https://doi.org/10.5993/AJHB.44.3.1
• Lee, H. Y., Lee, J. ve Kim, N. K. (2015). Gender differences in health literacy among Korean adults: Do women have a higher level of health literacy than men?. American Journal of Men's Health, 9(5), 370-379. https://doi.org/10.1177/1557988314545485
• Marwood, M. R. ve Hearn, J. H. (2019). Evaluating mental health literacy in medical students in the United Kingdom. The Journal of Mental Health Training, Education and Practice, 14(5), 339-347. https://doi.org/10.1108/JMHTEP-01-2019-0001
• Medeni, İ., İlhan, M. N. ve Medeni, V. (2020). Bir ilçede yaşayan 15 yaş ve üzeri kişilerde anksiyete sıklığı ve ilişkili risk etmenleri. Gazi Medical Journal, 31, 630-635. https://doi.org/10.12996/gmj.2020.144
• Mental Health Foundation. (2024). Anxiety: Statistics. https://www.mentalhealth.org.uk/explore-mental-health/statistics/anxiety-statistics#:~:text=More%20women%20report%20experiencing%20high,reported%20high%20levels%20of%20anxiety&text=Compared%20to%20data%20from%202012,reporting%20high%20levels%20of%20anxiety adresinden 1 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• Miles, R., Rabin, L., Krishnan, A., Grandoit, E. ve Kloskowski, K. (2020). Mental health literacy in a diverse sample of undergraduate students: Demographic, psychological, and academic correlates. BMC Public Health, 20, 1-13. https://doi.org/10.1186/s12889-020-09696-0
• Olca, S. P. (2023). Üniversite öğrencilerinin ruh sağlığı okuryazarlığı ve psikolojik sağlamlık düzeylerinin değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(1), 118-126.
• Öksüz, M. A., Avcı, D. ve Sağsöz, S. (2023). Çocuk/ergen psikiyatrisi polikliniğine başvuran ailelerin ruh sağlığı okuryazarlığı ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Humanistic Perspective, 5(3), 1242-1257. https://doi.org/10.47793/hp.1330230
• Öz, H. S. (2021). Bir il merkezinde yaşayan bireylerin ruh sağlığı okuryazarlığının incelenmesi. Humanistic Perspective, 3(3), 660-675. https://doi.org/10.47793/hp.993929
• Öztaş, B. ve Aydoğan, A. (2021). Sağlık profesyonellerinin ruh sağlığı okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 12(3), 198-204. https://doi.org/10.14744/phd.2021.43265
• Öztaş, B., Ünal, N., Ölçer, Z., Çal, A. ve Öge, G. (2023). Üniversite öğrencilerinin ruh sağlığı okuryazarlık düzeyi: Kesitsel bir çalışma. TOGÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 198-214. https://doi.org/10.52369/togusagbilderg.1127001
• Paulus, D. J., Wadsworth, L. P. ve Hayes-Skelton, S. A. (2015). Mental health literacy for anxiety disorders: How perceptions of symptom severity might relate to recognition of psychological distress. Journal of Public Mental Health, 14(2), 94-106. https://doi.org/10.1108/JPMH-09-2013-0064
• Riecher-Rössler, A. (2017). Sex and gender differences in mental disorders. The Lancet Psychiatry, 4(1), 8-9. https://doi.org/10.1016/S2215-0366(16)30348-0
• Robichaud, M., Dugas, M. J. ve Conway, M. (2003). Gender differences in worry and associated cognitive-behavioral variables. Journal of anxiety disorders, 17(5), 501-516. https://doi.org/10.1016/S0887-6185(02)00237-2
• Solmaz, G. (2023). Determination of anxiety, health literacy and belief levels of medication use of ındividuals with chronic diseases during the Covid-19 pandemic process. MAS Journal of Applied Sciences, 8(Özel Sayı), 991-1000. https://doi.org/10.5281/zenodo.10005866
• Sørensen, K., Van den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z. ve Brand, H. (2012). Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 12, 80. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
• Stratton, S. J. (2021). Population research: Convenience sampling strategies. Prehospital and Disaster Medicine, 36(4), 373-374. https://doi.org/10.1017/S1049023X21000649
• Untila Kaplan, O. (2020). Medya sağlık okuryazarlığında küresel ortaklık arayışları. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 697-731.
• Varma, P., Junge, M., Meaklim, H. ve Jackson, M. L. (2021). Younger people are more vulnerable to stress, anxiety and depression during COVID-19 pandemic: A global cross-sectional survey. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry, 109, 110236. https://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2020.110236
• WHO. (1948). Constitution of the World Health Organization. https://apps.who.int/gb/bd/PDF/bd47/EN/constitution-en.pdf adresinden 10 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• WHO. (2022a). Mental disorders. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders adresinden 1 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• WHO. (2022b). Wake-up call to all countries to step up mental health services and support. https://www.who.int/news/item/02-03-2022-covid-19-pandemic-triggers-25-increase-in-prevalence-of-anxiety-and-depression-worldwide adresinden 1 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• WHO. (2023). Anxiety disorders. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anxiety-disorders adresinden 1 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• Xiao, X., Xiao, J., Yao, J., Chen, Y., Saligan, L., Reynolds, N. R. ve Wang, H. (2020). The role of resilience and gender in relation to infectious-disease-specific health literacy and anxiety during the covid-19 pandemic. Neuropsychiatric Disease and Treatment, 16, 3011-3021. https://doi.org/10.2147/NDT.S277231
• Yılmaz, Ö., Boz, H. ve Arslan, A. (2017). Depresyon Anksiyete Stres Ölçeğinin (Dass 21) Türkçe kısa formunun geçerlilik-güvenilirlik çalışması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 78-91.