Toplumsal Cinsiyet ve Siyasette Kadın Liderler: Angela Merkel ve Sanna Marin

Year 2025, Volume: 16 Issue: 46, 705 - 722, 31.05.2025

Simge Güler , Gözde Müşerref Gezgüç Kaya

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1557218

Abstract

Bugün dünyada ortaya konan istatistikler kadınların hem ulusal hem de yerel siyasete katılımı ve temsilinin düşük olduğunu göstermektedir. Kadınlar siyasete ve karar alma pozisyonlarına katılımları giderek artış gösterse de karara katılma konusunda varlıkları aynı seviyede değildir. Diğer taraftan kadınların siyasete katılımı ve temsilini sadece niceliksel verilerle değerlendirmek konunun niteliksel tarafını eksik bırakmaktadır. İstatistikler ve oranlar, kadınların siyasal alandaki sayısal varlıklarına ilişkin tabloyu ortaya koysa da bu istatistik ve oranlara konu olan kadınların ve faaliyetlerinin niteliksel yönden değerlendirilmesi yetersizdir. Halbuki siyasal alan içinde ağırlığını hissettirmiş, tabuları yıkmış bir hayli kadın siyasetçi ve lider bulunmaktadır. Kadınların kamusal alandaki başarı ve görünürlüklerinin erkeklere kıyasla daha az olmasının önemli nedenlerinden biri bu konuların yeterince ele alınmamasıdır. Siyasette başarılı kadınların işlenmesi diğer kadınlara örnek olabileceği gibi aynı zamanda bu örneklerin akademik olarak incelenmesi farkındalık oluşturulması için önemlidir. Bu motivasyondan hareketle Almanya’nın eski Şansölyesi Angela Merkel ve Finlandiya’nın eski Başbakanı Sanna Marin iki önemli siyasal lider örneği kabul edilerek değerlendirilmiştir.

Keywords

Siyaset , Siyasal Kurumlar , Toplumsal Cinsiyet , Liderlik

Gender And Female Leaders in Politics: Angela Merkel and Sanna Marin

Abstract

Statistics in the world today show that women's participation and representation in both national and local politics is low. Although women's participation in politics and decision-making positions are increasing, their presence in decision-making processes is not at the same level. On the other hand, evaluating women's participation and representation in politics only with quantitative data leaves the qualitative side of the issue incomplete. Although statistics and ratios reveal the picture of the numerical presence of women in the political field, a qualitative evaluation of the women and their activities subject to these statistics and ratios is insufficient. However, there are many female politicians and leaders who have made their influence felt in the political arena and have broken taboos. One of the important reasons why women's success and visibility in the public sphere is less than men is that these issues are not adequately addressed. While depicting successful women in politics can be an example for other women, academic examination of these examples is also important to raise awareness. Based on this motivation, Germany's former Chancellor Angela Merkel and Finland's former Prime Minister Sanna Marin is considered as two important examples of political leaders.

Keywords

Politics , Gender , Political Institutions , Leadership

References

• Adler, N. J. (1996). Global women political leaders: amd invisible history, an increasingly important future. The Leadership Quarterly, 7, 133-161.
• Akın, A. Z. (2023, 18 Temmuz). Bir şansölyenin öyküsü: Angela Merkel. https://tarihakli.com.tr/tr/bir-sansolyenin-oykusu-angela-merkel adresinden 21 Kasım 2023 tarihinde alınmıştır.
• Aktan, S. (2021, 7 Aralık). 16 yıl sonra görevini bırakan Almanya Başbakanı Angela Merkel kimdir?. https://tr.euronews.com/2021/09/17/angela-merkel-kokleri-kariyeri-kisiligi-siyaseti-ve-miras adresinden 3 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Altan, C. ve Hafızoğlu, Y. (2021). Toplumsal cinsiyet eşitliği için örnek bir lider: Angela Merkel. Tarsus Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 41-59.
• Atak, Y. G. ve Demir, A. F. (2020). Erdoğan'ın ve Merkel'in Suriyeli mülteci krizine yaklaşımları: Liderlerin öncelikleri ve uygulamaları çerçevesinde karşılaştırmalı analiz. Avrasya Etüdleri, 57(1), 121-152.
• Bakan, A. (2020). Toplumsal cinsiyet ve yerel siyasette kadın algısı Kahramanmaraş örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Balamir-Coşkun, B. ve Akyüz, S. (2019). Dünya siyasetinin kadın liderleri ve siyasal erkeklikler: Göstergebilimsel bir okuma. Kadin/Woman 2000, 20(2).
• BBC News. (2015, 17 Temmuz). Angela Merkel attacked over crying refugee girl. https://www.bbc.com/news/world-europe-33555619 adresinden 18 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• BBC News. (2019, 11 Aralık). Sanna Marin: Dünyanın en genç başbakanı kimdir?. https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-50711996 adresinden 20 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Bem, S. L. (1981). The BSRI and gender schema theory: A reply to Spence and Helmreich. Psychological Review, 88(4), 369–371.
• Butler, J. (2019). Cinsiyet Belası: Feminizm ve Kimliğin Altüst Edilmesi (7. Baskı.). (B. Ertür, Çev.), Metis.
• Canşen. (2021). Almanya notları 20: Ekim/Kasım/Aralık 2021 // Özel Seri “Almanya Seçime Doğru" Almanya’nın ilk üçlü koalisyonu iş başında. https://eu.bilgi.edu.tr/en/publications/almanya-notlar-17mart-nisan-mays-2021-ozel-seri-almanya-secime-dogru-merkel-korona-ile-final-yapyor-fulya-cansen-1622534052/ adresinden 23 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Chadwick, L. (2020, 10 Aralık). How has Finland's female-led government fared in its first year?. https://www.euronews.com/my-europe/2020/12/10/how-has-finland-s-female-led-government-fared-in-its-first-year adresinden 23 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Costa, M. (2021). He said, she said: The gender Double Bind in legislator-Constituent communication, Politics & Gender, 17(4), 528-551.
• Çıtak, A. (2008). Kadınların çalışmasına yönelik tutum: Cinsiyet, cinsiyet rolü ve sosyoekonomik düzeye göre bir karşılaştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Dalaman, C. (2018, 8 Mart). Merkel siyasete vurduğu damgayı genç kadın politikacılara miras olarak bırakıyor. Voa Türkçe.
• Davidson Schmich, L. K. (2011). Gender, intersectionality, and the executive branch: The case of Angela Merkel. German Politics, 20(3), 325-341.
• De Beauvoir, S. (2019). İkinci cinsiyet. Koç Üniversitesi.
• Değirmenci, N., (2022). Türkiye’de Kadının Siyasal Temsil Sorunu Üzerine Bir İnceleme, Fenerbahçe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 409-430.
• Demirkır, B. N. (2022). Toplumsal cinsiyet eşitsizliği sorunları bağlamında gıda sektöründe vardiyalı çalışanlara yönelik nitel bir araştırma: Sakarya ili örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Ekinci, O. (2018). Nasyonal-sosyalizm döneminde kadınlar. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(Özel Sayı 3), 2915-2940.
• Elsesser,K. (2022, 23 Ağustos). Why so many women relate to Sanna Marin. Forbes. https://www.forbes.com/sites/kimelsesser/2022/08/23/why-so-many-women-relate-to-sanna-marin/?sh=64fb58b771de adresinden 2 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Eray, Ç. (2020). Kuzey Kıbrıs’ taki genç yetişkinlerin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları: Gazimağusa örneği [Yüksek Lisans Tezi]. Doğu Akdeniz Üniversitesi.
• Ercan, K. (2016). Türkiye'de kamuda üst düzey kadın yöneticiler [Yüksek Lisans Tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Esendik, T. (2018). Türkiye'nin Avrupa Birliği üyeliği çerçevesinde Angela Merkel dönemi Türk-Alman siyasi çatışmaları [Yüksek Lisans Tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• European Institute for Gender Equality (EIGE). (2022, Aralık). Finland. https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming/countries/finland adresinden 28 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Finland Toolbox. (2022, 9 Kasım). Finland society commıted to gender equality. https://toolbox.finland.fi/life-society/finland-society-committed-to-gender-equality/ adresinden 28 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Finlandiya.org. (2020, 1 Ağustos). Finlandiya Başbakanı Sanna Marin evlendi. https://www.finlandiya.org/haber/finlandiya-basbakani-sanna-marin-evlendi-222# adresinden 12 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Flint, E. (2022, 25 Ağustos). Sanna Marin encapsulates the sexist double standards placed on women in power compared to men. Glamour. https://www.glamourmagazine.co.uk/article/sanna-marin-finnish-pm-party-sexist-reaction adresinden 22 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Fresnes, T. (2019, 11 Aralık). How will a 34-year-old woman prime minister in Finland change the world?. https://www.irishtimes.com/opinion/how-will-a-34-year-old-woman-prime-minister-in-finland-change-the-world-1.4112005 adresinden 11 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Gazete Duvar. (2021, 11 Eylül). Angela Merkel feminizm konusunda fikrini değiştirdi: Ben de bir feministim, hepimiz feminist olmalıyız. https://www.gazeteduvar.com.tr/angela-merkel-feminizm-konusunda-fikrini-degistirdi-ben-de-bir-feministim-hepimiz-feminist-olmaliyiz-haber-1534625 adresinden 28 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Gezgüç, G. M. ve Duman, D. (2020). Pandemiyle mücadele ve siyasi liderlerin tutumları: ABD, Almanya, Brezilya ve Yeni Zelanda karşılaştırması. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(7), 253-275.
• Global Gender Gap Report. (2022). https://www3.weforum.org/docs/WEF_GGGR_2022.pdf
• Government Action Plan For Gender Equaility 2020-2023. (2021). Ministry of social affairs and health. https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/bitstream/handle/10024/162844/STM_2021_10_J.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Gökcan, M. ve Büyükgöze Kavas, A. (2018). Meslek seçiminde toplumsal cinsiyetin rolü: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 1(1), 48-67.
• Güldü, Ö. ve Kart, M. E. (2009). Toplumsal cinsiyet rolleri ve siyasal tutumlar: Sosyal psikolojik bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(03), 97-116.
• Hürriyet.com.tr. (2022, 24 Ağustos). Sanna Marin kimdir, kaç yaşında? Finlandiya Başbakanı Sanna Marin’in hayatı ve biyografisi hakkında merak edilenler. https://www.hurriyet.com.tr/galeri-sanna-marin-kimdir-kac-yasinda-finlandiya-basbakani-sanna-marinin-hayati-ve-biyografisi-hakkinda-merak-edilenler-42125082/1 adresinden 12 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Hymowitz, C. ve Schellhardt, T. D. (1986). The glass ceiling: Why women can’t seem to break the invisible barrier that blocks them from the top Jobs. The Wall Street Journal, 24(1), 1573- 1592.
• Jalalzai, F. (2004) Women political leaders, Women & Politics, 26(3-4), 85-108. https://doi.org/10.1300/J014v26n03_04
• Johnson, C. ve Williams, B. (2020). Gender and political leadership in a time of covid. Politics & Gender, 16(4), 943-950. https://doi.org/10.1017/S1743923X2000029X
• Kappert, İ. (2019, 28 Haziran). Niyet güzel, uygulama kötü: Maas usülü feminist dış politika. Heinrich Böll Stıftung Derneği Türkiye Temsilciliği. https://tr.boell.org/tr/2019/06/28/niyet-guzel-uygulama-kotu-maas-usulu-feminist-dis-politika adresinden 27 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Kartal, C. B. (2018). Türkiye’de kadınların ilk defa oy kullandığı 1930 belediye seçimlerinde Türk Kadınlar Birliği’nin faaliyetleri. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 165-197.
• Keleş, M. M. (2018). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine yol açan temel etmenlerin feminist teorilerden hareketle çözümlenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi.
• Keskin, F. ve Ulusan, A. (2016). Kadının toplumsal inşasına yönelik kuramsal yaklaşımlara dair bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (26), 47-68.
• Kytölahti, A. R. (2020). “In the past few days, the Prime Minister seems to have gotten a superwoman’s cape on her shoulders”–A thematic analysis of representations of Sanna Marin in Finnish news media. https://mau.diva-portal.org/smash/record.jsf?faces-redirect=true&aq2=%5B%5B%5D%5D&af=%5B%5D&searchType=SIMPLE&sortOrder2=title_sort_asc&query=&language=sv&pid=diva2%3A1482371&aq=%5B%5B%5D%5D&sf=all&aqe=%5B%5D&sortOrder=author_sort_asc&onlyFullText=false&noOfRows=50&dswid=-2801 adresinden 28 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Langguth, G. (2006). Angela Merkel (R. Duygu, Çev.). Elips Yayınevi.
• Lemola, J. ve Specia, M. (2019, 10 Aralık). Who is Sanna Marin, the world's youngest prime minister?. The Irish Times. https://www.irishtimes.com/news/world/europe/who-is-sanna-marin-the-world-s-youngest-prime-minister-1.4110654 adresinden 17 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Moriyama, N. ve Doyle, W. (2022, 8 Mart). This is what a nation run by women looks like. CNN. https://edition.cnn.com/2022/03/08/opinions/international-womens-day-finland-sanna-marin-moriyama-doyle/index.html adresinden 23 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Niethammer, C. (2019, 12 Aralık). Finland’s new government is young and led by women here’s what the country does to promote diversity. Forbes.https://www.forbes.com/sites/carmenniethammer/2019/12/12/finlands-new-government-is-young-and-led-by-women-heres-what-the-country-does-to-promote-diversity/?sh=f9c548635aa0 adresinden 23 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• O’Connor, P. (2019, 14 Kasım). How did Finland’s Sanna Marin become the world’s youngest prime minister?. The Irish Times. https://www.irishtimes.com/news/world/europe/how-did-finland-s-sanna-marin-become-the-world-s-youngest-prime-minister-1.4113352 adresinden 11 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Onay, M. (2013). Antik çağ’dan bugüne tarihin başarılı kadın liderleri. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 5(2), 213- 225.
• Özalp, H. (2016). Toplumsal cinsiyet ve siyaset ilişkileri (Kadınların siyasette aday olması ve seçilmesinin önündeki engeller ve çözüm önerileri) [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Parlaktuna, İ. (2010). Türkiye’de cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın analizi. Ege Akademik Bakış, 10(4), 1217-1230.
• Pınar, G., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2008). Başkent Üniversitesi öğrenci yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 15(1), 47-57.
• Pınarcıoğlu, N. Ş. (2017). Eril siyasette kadın temsili (Mi?). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 7(1/1), 12-24.
• SES Eşitlik, Adalet, Kadın Platformu. (2021, 28 Eylül). Almanya’nın ilk kadın Şansölyesi’nin ‘cinsiyet eşitliği’ karnesi. https://esitlikadaletkadin.org/almanyanin-ilk-kadin-sansolyesinin-cinsiyet-esitligi-karnesi/ adresinden 20 Nisan 2023 tarihinde alınmıştır.
• Sivrikaya, N. ve Wolff, R. A. (2021). Kadın liderlik özelliklerinin değerlendirilmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Kadın ve Aile Araştırmaları Dergisi, 1(2), 59-78.
• Seyidoğlu, H. (2016). Bilimsel araştırma ve yazma el kitabı. Güzem Can Yayınları.
• Şahin, S. ve Bayhan, A. C. (2020). Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin ekonomik boyutu. Lectio Socialis, 4(1), 59-74.
• UN-Women. (2022). Facts and figures: Women’s leadership and political participation. https://www.unwomen.org/en/what-we-do/leadership-and-political-participation/facts-and-figures adresinden 18 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• Vargel Pehlivan, P. (2017). Toplumsal cinsiyet bağlamında kuramsal yaklaşımlar: Bir literatür taraması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 81-105.
• Vatandaş, S. (2014, Ağustos). Avro krizi sonrası Almanya’nın tutum ve konumu. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi.
• Women Remain outnumbered in management. (2021, 5 Mart). https://ec.europa.eu/eurostat/web/products-eurostat-news/-/edn-20210305-2 adresinden 06 Mart 2023 tarihinde alınmıştır.
• World Finance. (2022, 16 Ağustos). A new era for Finland. https://www.worldfinance.com/featured/a-new-era-for-finland adresinden 28 Şubat 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yaman, A. (2021, 26 Temmuz). Almanya seçimlerine doğru (7): “Ebedi şansölye”:Angela Merkel’in hayat hikâyesi. Medyascope. https://medyascope.tv/2021/09/26/almanya-secimlerine-dogru-7-ebedi-sansolye-angela-merkelin-hayat-hikayesi/ adresinden 05 Ocak 2023 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, A. ve Çelikten, M. (2018). Kadın okul yöneticilerinin liderlik rolleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1042-1065.