Macro Social Institutions in Terms of Expectations and Their Contribution to Quality of Life (An Intergenerational Comparison)

Year 2025, Volume: 16 Issue: 47, 723 - 745, 31.08.2025

Metin Özkul , Gizem Tan Eren

https://doi.org/10.21076/vizyoner.1649194

Abstract

Everyday life is sustained around social institutions. Social institutions include family, education, leisure, social security, health, economy, law, religion, and politics. These institutions are decisive and guiding in individuals' lives. They are designed to meet the expectations of individuals in society and to contribute to their quality of life. In the study, quality of life is evaluated in the context of social institutions. It is assumed that the institutional expectations of different generations and the contributions of these institutions to their lives in terms of trust, satisfaction, and quality of life vary. For this purpose, a survey is conducted with a total of 383 individuals in the city centre of Isparta and its affiliated villages. As a result of the analysis of the obtained data, it is observed that the expectations towards social institutions do not differ among generations. As the level of social institutions' ability to meet the expectations of individuals from different generations increases, so does their contribution to trust, satisfaction, and quality of life. In this sense, there is no differentiation between generations, and the degree to which social institutions meet societal expectations comes to the forefront. Regardless of the generation, social institutions provide similar contributions to individuals' lives in terms of trust, satisfaction, and quality of life.

Keywords

Social Institutions , Trust , Satisfaction , Quality of Life , Generations

Ethical Statement

For this study the approval of ethical committee no 108/19 dated 22.06.2021 was taken from the Ethical Committee, Süleyman Demirel University.

Beklentiler ve Yaşam Kalitesine Katkısı Açısından Makro Toplumsal Kurumlar (Kuşaklar Arası Bir Karşılaştırma)

Abstract

Gündelik yaşam, toplumsal kurumlar ekseninde idame ettirilmektedir. Toplumsal kurumlar; aile, eğitim, boş zamanları değerlendirme, sosyal güvenlik, sağlık, ekonomi, hukuk, din ve siyasettir. Bu kurumlar, bireylerin yaşamlarını sürdürmelerinde belirleyici ve yönlendiricidir. Toplumsal kurumlar, toplumdaki bireylerin beklentilerini karşılamak ve onların yaşam kalitelerine katkı sağlamak için tasarlanmıştır. Çalışmada da yaşam kalitesi, toplumsal kurumlar ekseninde değerlendirilmiştir. Birbirlerinden farklı niteliklere sahip olan kuşakların kurumsal beklentilerinin ve kurumların onların yaşamlarına güven, memnuniyet, yaşam kalitesi açısından katkısının farklılaştığı varsayımıyla hareket edilmiştir. Bu amaçla Isparta il merkezi ve merkeze bağlı köylerde toplam 383 bireyle anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerin analizi sonucunda; kuşaklara göre toplumsal kurumlara yönelik beklentilerin farklılaşmadığı görülmüştür. Toplumsal kurumların farklı kuşaklardaki bireylerin beklentilerini karşılama düzeyi arttıkça güven, memnuniyet ve yaşam kalitesine katkı düzeyi de yükselmektedir. Bu anlamda kuşaklar arasında bir farklılaşma olmayıp toplumsal kurumların toplumun beklentilerini karşılama derecesi ön plana çıkmaktadır. Toplumsal kurumlar beklentileri karşılama düzeylerine göre hangi kuşaktan olursa olsun birey yaşamına güven, memnuniyet, yaşam kalitesi açısından benzer katkılarda bulunmaktadır.

Keywords

Toplumsal Kurumlar , Güven , Memnuniyet , Yaşam Kalitesi , Kuşaklar

Ethical Statement

Bu çalışma için Süleyman Demirel Üniversitesi Etik Kurulundan 108/19 sayılı ve 22.06.2021 tarihli etik kurul onayı alınmıştır.

References

• Aka, B. (2018). Bebek patlaması, X ve Y kuşağı yöneticilerin örgütsel bağlılık düzeylerinin kamu ve özel sektör farklılıklarına göre incelenmesi: Bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 9(20), 118-135. https://doi.org/10.21076/vizyoner.341626
• Akbolat, A. (2021). Yaşlılarda yaşam kalitesi-dindarlık ilişkisi. Türkiye’de Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 11, 201-232. https://doi.org/10.53112/tudear.957988
• Akyüz, H. (2008). Kurumlar sosyolojisi tanımlar, kuramlar ve uygulamalar. Siyasal Kitabevi.
• Angel, J. L. ve Mudrazija, S. (2011). Raising the retirement age: Is it fair for low-income workers and minorities?. Public Policy and Aging Report, 21(2), 14-21. https://doi.org/10.1093/ppar/21.2.14
• Aydın, A. ve Kalaycı, I. (2023). Başarılı yaşlanmada yaşam boyu eğitim. M. Özkul ve I. Kalaycı (Ed.), Bütün yönleriyle başarılı yaşlanma içinde (s. 327-348). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Aydın, M. (2015). Toplumsal yapı ve kurumlar. İ. Çapçıoğlu ve H. Beşirli (Ed.), Sosyolojiye giriş içinde (s. 113-134). Grafiker Yayınları.
• Aydıner Boylu, A. A. ve Paçaçıoğlu, B. (2016). Yaşam kalitesi ve göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 8(15), 137-150. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.266011
• Ayhan, A. (2012). Sosyal güvenlik kavramı ve sosyal güvenlik ilkeleri. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 41-55.
• Aytaç, S. (2017). Emeklilerde yaşam tatmini: Bursa örneği. Journal of Sociological Studies/Sosyoloji Konferanslari, (55), 43-58. https://doi.org/10.18368/iusoskon.328234
• Bardasi, E., Jenkins, S. P. ve Rigg, J. A. (2000). Retirement and the economic well-being of the elderly: A British perspective. (ISER Working Paper Series, No. 2000-33). University of Essex.
• Bloomberg. (2023, 28 Aralık). Asgari ücret dolar bazında nerden nereye geldi?. Bloomberg. https://www.bloomberght.com/asgari-ucret-dolar-bazinda-nereden-nereye-geldi-2344743/13 adresinden 9 Şubat 2025 tarihinde alınmıştır.
• Bozkurt, N. (2003). Kaliteli yaşamanın felsefesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi, 2(3), 15-24. Burcu Sağlam, E. (2022). Yaşam kalitesi sosyolojisi neyi tartışır? Yaşam kalitesi, yaşam memnuniyeti ve sosyal kalite kavramları üzerinden bir değerlendirme. S. Sağlam, G. Yüksel, M. Kara ve S. Bingöl (Ed.), Toplumsal değişim içinde (s. 636-668). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Can, A. (1991). Çalışma hayatının kalitesinin geliştirilmesi. I. Verimlilik Kongresi (s. 89-99). Ankara, Türkiye.
• Carstensen, L. L., Isaacowitz, D. M. ve Charles, S. T. (1999). Taking time seriously: A theory of socioemotional selectivity. American Psychologist, 54(3), 165–181. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.3.165
• Cummins, R. A. (1997). The comprehensive quality of life scale-Adult (ComQol-A5) (5. Baskı). Deakin University Press.
• Çağlak, U. (2019). Boş zamanları değerlendirme kurumu. M. Aydın (Ed.), Kurumlar sosyolojisi içinde (s. 129-151). Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Çağlayandereli, M., Arslan, D. A. ve Ünal, R. N. (2016). Adalet algısı ve yaşam kalitesi üzerine sosyolojik bir araştırma. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 7(23), 319 347.
• Çakır, M. (2020). Türkiye'de siyasal güven ve güvensizlik demografik özellikler ve medyanın etkisine dair bir araştırma. Journal of International Social Research, 13(69), 269-295. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2020.3958
• Çalışkan, Ş. (2010). Türkiye’de gelir eşitsizliği ve yoksulluk. Sosyal Siyaset Konferansları, (59), 89-132.
• Çınar, S. (2007). Talcott Parsons ve işlevselci kuram. Sosyoloji Notları, (3), 35-43.
• Çimenli, Ş. (2024). Cumhuriyet’in gelişim aşamaları ve yaşam kalitesi. Ö. Uysal Şahin ve M. Şahin (Ed.), Farklı boyutlarıyla yaşam kalitesi içinde (s. 75-93). Holistence Publications.
• Çukurçayır, M. A. (2008). Yerel demokrasi ve yerel siyaset. Y. Akdoğan ve D. Dursun (Ed.), Yerel siyaset içinde (s. 15-36). Okutan Yayınları.
• Diener, E. ve Suh, E. (1997). Measuring quality of life: Economic, social, and subjective indicators. Social Indicators Research, 40, 189-216.
• Engin, M. (2022). Türkiye’de aile yapısının dönüşümü: sorunlar ve beklentiler. Uluslararası Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 2(1), 123-136.
• Evinç Torlak, S. ve Savaş Yavuzçehre, P. (2008). Denizli kent yoksullarının yaşam kalitesi üzerine bir inceleme. Çağdaş Yerel Yönetimler, 17(2), 23-44.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (C. Güzel Çev.), Kırmızı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2008).
• Gözübüyük, Ş. (2009). Hukuka giriş ve hukukun temel kavramları. Turhan Kitabevi.
• Güneş, A. (2014). Sosyolojik olarak din ve toplum ilişkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 153-164. https://doi.org/10.18069/fusbed.06220
• Güngör Ergan, N. (2018). Türk toplumunda din. N. Güngör Ergan (Ed.), Türkiye’nin toplumsal yapısı içinde (s. 321-366). Siyasal Kitabevi.
• Hawkley, L. C. ve Cacioppo, J. T. (2010). Loneliness matters: A theoretical and empirical review of consequences and mechanisms. Annals of behavioral medicine, 40(2), 218-227. https://doi.org/10.1007/s12160-010-9210-8
• International Labour Organization (ILO). (2011). Social security for social justice and a fair globalization. ILO.
• Jenkinson, C. (2020). Quality of life. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/topic/quality-of-life adresinden 20 Aralık 2024 tarihinde alınmıştır.
• Kavuncubaşı, Ş. ve Kısa, A. (2011). Sağlık kurumlar ve işlevleri. N. Tokgöz (Ed.), Sağlık kurumları yönetimi içinde (s. 25-39). Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Korkut, G. (2020). Yaşlılık ve ailenin önemi. D. S. Şahin (Ed.), Yaşlanmaya sağlık sosyolojisi perspektifinden multidisipliner yaklaşımlar içinde (s. 297-312). Ekin Yayınevi.
• Lawton, M. P. ve Brody, E. M. (1969). Assessment of older people: Self-maintaining and ınstrumental activities of daily living. The Gerontologist, 9(3), 179–186. https://doi.org/10.1093/geront/9.3_Part_1.179
• Mannheim, K. (2005). The problem of generations. C. Jenks (Ed.), Childhood: Critical concepts in sociology-volume III içinde s. 273-285. Routledge.
• McCrindle, M. ve Fell, A. (2021). Generation alpha. Hachette Australia.
• Oğuz Özgür, H. ve Özkul, M. (2022). Risk toplumunda kuşakların yeni şiddet deneyimi: Dijital şiddet. Turkish Studies, 17(3), 551-568. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.62045
• Okumuş, B. ve Durmaz, Ş. (2021). Yaşlı yoksulluğunda sosyal güvenlik sisteminin etkisi. C. Ergun (Ed.), Yaşlılık ve yoksulluk içinde (s. 261-276). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Özben, M. (2019). Sağlık ve tıp kurumu. M. Aydın (Ed.), Kurumlar sosyolojisi içinde (s. 217-235). Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Özgül, H. B., Özbay, B. K. ve Ak, C. (2019). İstanbul’da demografik değişim: 2013-2018. İÜ Şehir Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Şehir Araştırma Notları -3.
• Özkalp, E. (1993). Sosyolojiye giriş. Anadolu Üniversitesi-Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Çalışmaları Vakfı Yayınları .
• Özkul, M. (2018). Kurumlar sosyolojisi. Fakülte Kitabevi.
• Özkul, M. ve Kalaycı, I. (2023). Bütün yönleriyle başarılı yaşlanma. Nobel Akademik Yayıncılık. Özmete, E. (2010). Aile yaşam kalitesi dinamikleri: aile iletişimi, ebeveyn sorumlulukları, duygusal, duygusal refah, fiziksel/materyal refahın algılanması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(11), 455-465.
• Park, J., Hoffman, L., Marquis, J., Turnbull, A. P., Poston, D., Mannan, H., Wang, M. ve Nelson, L. L. (2003). Toward assessing family outcomes of service delivery: Validation of a family quality of life survey. Journal of Intellectual Disability Research, 47(4/5), 367-384. https://doi.org/10.1046/j.1365-2788.2003.00497.x
• Praag, B. V. ve Ferrer-i-Carbonell, A. (2004). Happiness quantified: A satisfaction calculate approach. Oxford University Press.
• Ritzer, G. ve Stepnisky, J. (2014). Sosyoloji kuramları. (H. Hülür, Çev.), De Ki Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2014).
• Sapancalı, F. (2009). Toplumsal açıdan yaşam kalitesi. Altın Nokta Basım Yayın Dağıtım.
• Sayın, Ö. (1990). Aile sosyolojisi. Ege Üniversitesi Yayınları.
• Schalock, R. L. ve Verdugo, M. A. (2002). Handbook on quality of life for human service practitioners. American Association on Intellectual and Developmental Disabilities.
• Sirgy, M. J. (1986). A quality-of-life theory derived from Maslow's developmental perspective: 'Quality' is related to progressive satisfaction of a hierarchy of needs, lower order and higher. American Journal of Economics and Sociology, 45(3), 329-342. https://doi.org/10.1111/j.1536-7150.1986.tb02394.x
• Slattery, M. (2008). Sosyolojide temel fikirler. (Ü. Tatlıcan ve G. Demiriz Çev.), Sentez Yayıncılık (Orijinal eserin basım tarihi 1991).
• Smith, J. L. ve Hollinger-Smith, L. (2015). Savoring, resilience, and psychological well-being in older adults. Aging & Mental Health, 19(3), 192-200. https://doi.org/10.1080/13607863.2014.986647
• Susniene, D. ve Jurkauskas, A. (2009). The concepts of quality of life and happiness–correlation and differences. Engineering Economics, 63(3), 58-66.
• Taş, S. (2022). Değişen dünyada gençlik ve gençlerin boş zaman kullanımı. F. Kahraman ve İ. Aysel (Ed.), Gençlik fragmanları: Günümüzde gençlik ve sosyolojik çıkarımlar içinde (s. 107-137). Gazi Kitabevi. Tekeli, İ. (2009). Gündelik yaşam, yaşam kalitesi ve yerellik yazıları. Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Toka, N. ve Çekiç Akyol, A. (2023). X ve Z kuşağının tüketim davranışları üzerine bir araştırma. Yeni Yüzyıl'da İletişim Çalışmaları, 2(6), 96-110.
• Türkan, M. ve Sezer, S. (2017). Yaşlı yoksulluğunun yarattığı sosyal ve psikolojik sorunlar: Muğla örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(4), 35-57. https://doi.org/10.30803/adusobed.356218
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Gelir dağılımı istatistikleri, 2022. Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Gelir-Dagilimi-Istatistikleri-2022-49745 adresinden 30 Ocak 2025 tarihinde alınmıştır.
• Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ). (2021, 28 Haziran). Haziran 2021 açlık ve yoksulluk sınırı. Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu. https://www.turkis.org.tr/haziran-2021-aclik-ve-yoksulluk-siniri-2/ adresinden 15 Ocak 2025 tarihinde alınmıştır.
• Uysal Şahin, Ö. (2020). Yaşam kalitesi kamu maliyesi kalitesi-Avrupa Birliği ve Türkiye üzerine bir inceleme. Rating Akademi Yayınları.
• Uysal Şahin, Ö. (2022). Yaşam kalitesi ve eğitim ilişkisi: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Journal of Awareness (JoA), 7(4), 179-197.
• Ünal, R. N. (2015). Hukuk algısının yaşam kalitesi üzerindeki etkileri (Mersin örneği) [Yüksek Lisans Tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Vapur, M. ve Yavuz, E. (2022). Boş zaman katılımının yaşam kalitesine etkisi: Boş zaman tatmini ve algılanan stresin aracılık rolü. Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 5(3), 1252-1268. https://doi.org/10.33083/joghat.2022.199
• Wallace, R. A. ve Wolf, A. (2015). Çağdaş sosyoloji kuramları (6. Baskı). (M. R. Ayas ve L. Elburuz, Çev.), Doğu Batı Yayınları (Orijinal eserin basım tarihi 2005).
• World Health Organization (WHO). (2012). Programme on mental health WHOQOL user manual. World Health Organization.
• Yetim, B. (2018). Yaşam memnuniyeti ve yaşam kalitesinin belirleyicileri: Sağlık hizmetlerinden memnuniyet ve sağlık statüsünün rolü [Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ziatdinov, R. ve Cilliers, J. (2021). Generation alpha: Understanding the Next Cohort of University students. European Journal of Contemporary Education, 10(3), 783-789. https://doi.org/10.13187/ejced.2021.3.783