Analysis of Caricatures in Terms of Cultural Semiotics

Year 2023, , 248 - 263, 31.12.2023

Kamil İşeri , Sibel Çapan Tekin

https://doi.org/10.58306/wollt.1388216

Abstract

Cultural semiotics is a field that tries to make sense of the characteristic features, norms and boundaries of semiotics. Lotman, one of the pioneers of cultural studies, argues that the universe of meaning can only emerge when culture is examined as a sign system. The concept that Lotman entitle semiosphere includes all systems of culture and this concept is used in the evaluation of cultural communication. The concept of the semiosphere is a dynamic field that is a transmitter of the symbols, history, value and tradition codes that exist within the culture and ensure its continuity. The aim of the study is to evaluate caricatures, which are one of the texts created with both figurative and linguistic signs, in terms of values, habits, symbols and history within the framework of Lotman’s semiotics. For this purpose, the caricature series of the Sami character from Uykusuz Dergisi, one of the humor magazines with the highest circulation, was chosen as the sample of the study. 22 caricatures from the issues of the magazine published between 2010-2020 were determined and examined by the stratified sampling method. Signs frequently used in caricatures were examined in the cultural communication dimension and analyzed through semiospheric components. The findings obtained show that linguistic and non-linguistic signs are included in the caricatures in harmony with each other in an integrity that can ensure cultural communication. It has shown that the characters are created with representations appropriate to their socio-cultural level and lifestyle. It has been determined that each of the semiotics of tradition, value, symbol and history finds a place in caricatures and is used together as a complement to each other. The study concluded that caricatures are an effective tool as a cultural transmitter and that the use of this tool in language and culture studies can contribute.

Keywords

caricature, cultural semiotics, tradition, symbol, value

Karikatürlerin Kültür Göstergebilimi Açısından Çözümlenmesi

Abstract

Kültür göstergebilim her kültürün kendine özgü özelliklerini, normlarını, sınırlarını anlamlandırmaya çalışan bir alandır. Kültür çalışmalarının öncülerinden olan Lotman, kültürün ancak bir gösterge dizgesi olarak incelendiğinde anlam evrenin ortaya çıkabileceğini savunur. Lotman’ın göstergeküre (semiyosfer) adını verdiği kavram, kültürün tüm sistemlerini içinde barındırır ve kültürel iletişimin değerlendirilmesinde bu kavramdan yararlanılmaktadır. Göstergeküre kavramı, kültürün içinde var olan ve aynı zamanda devamlılığını sağlayan sembol, tarih, değer ve gelenek kodlarının da aktarıcısı olan dinamik bir alandır. Çalışmanın amacı hem figüratif hem de dilsel göstergelerle oluşturulan metinlerden biri olan karikatürlerin Lotman’ın göstergeküresi çerçevesinde değerler, alışkanlıklar, semboller ve tarih açısından değerlendirmektir. Bu amaçla, en yüksek tiraja sahip mizah dergilerinden olan Uykusuz Dergisi’nin Sami karakterine ait karikatür serisi çalışmanın örneklemi olarak seçilmiştir. Derginin, 2010-2020 yılları arasında yayımlanan sayılarından 22 karikatür tabakalı amaçlı örneklem yöntemiyle belirlenmiş ve incelenmiştir. Karikatürlerde sıklıkla kullanılan göstergeler, kültürel iletişim boyutunda incelenmiş ve göstergeküre bileşenleri aracılığıyla çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular, karikatürlerde dilsel ve dil dışı göstergelerin kültürel iletişimi sağlayacak bütünlükte birbiriyle uyumlu bir biçimde yer aldığını; karakterlerin sosyo-kültürel düzeyine ve yaşam biçimlerine uygun temsillerle oluşturulduğunu göstermiştir. Gelenek, değer, sembol ve tarih olgusu göstergekürelerinin her birinin karikatürlerde yer bulduğu ve birbirinin tamamlayıcısı olarak bir arada kullanıldığı saptanmıştır. Çalışmada, karikatürlerin kültür aktarıcısı olarak etkili bir araç olduğu ve dil ve kültür çalışmalarında bu araçtan yararlanılmasının katkı sağlayacağı sonucuna ulaşılmıştır.

Keywords

karikatür, kültür göstergebilim, gelenek, sembol, değer

References

• Demir, S. (2009). Göstergebilim, Umberto Eco ve yapıtları bağlamında göstergebilime katkıları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Durualp, E. (2006). İlköğretimde sosyal bilgiler dersinde karikatür kullanımı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Güz, N. ve Küçükerdoğan, R. (2005). Göstergeküreler, reklam ve “öteki” kavramı. Journal of İstanbul Kültür University, 1, 65-73.
• Kıran, A. (2009). Çağdaş bir düşünme biçimi olarak göstergebilim. Dilbilim Dergisi, 22, 1-16.
• Köse, A. (2016). Geleneksel ile modern arasındaki kültürel boşluk: 80’lerdeki toplumsal değişimi mizah üzerinden okumak. Milli Folklor, 28, 116-135.
• Lotman, Y. (2012). Düşünen dünyaların içinde: insan-metin-semiyosfer-tarih. (S. Gürses, Çev.) Ankara: Bilgesu Yayınları.
• Lotman, Y., Uspensky, B. A. ve Mihaychuk, G. (1978). On the semiotic mechanism of culture. New Literary History, 9(2), 211-232.
• Melanlıoğlu, D., Karakuş Tayşi, E. ve Özdemir, B. (2012). Yabancılara Türkçe öğretiminde karikatür. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 241-256.
• Nazlı, K. (2023). Karikatür dili: Bir ihlaller dünyası. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Nisan, F. (2012). Siyasal söylemin ve ideolojilerin gazete karikatürlerinde yeniden üretimi: Örnek olay 1982 ve 2010 Anayasa Referandum süreci (Yayımlanmamış doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Öğüt, Z. (2019). Karikatürlerde Osmanlı figürünün göstergebilimsel analizi: Uykusuz Dergisi. Toplum Bilimleri Dergisi, 26, 242-282.
• Özay Köse, E. (2008). Biyoloji eğitiminde karikatür destekli öğretimin öğrenci başarısına etkisi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 33(356), 14-21.
• Özçubukçu, Y. (2013). Erken Cumhuriyet Döneminde Türkiye’de toplumsal değişmenin tanığı olarak karikatürler (1928-1940) ve eğitim (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Semenenko, A. (2012). The texture of culture. USA: Palgrave Mcmillan.
• Sidekli, S., Er, H., Yavaşer, R. ve Aydın E. (2014). Sosyal Bilgiler öğretiminde alternatif bir yöntem: Karikatür. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(151), 151-163.