Analysis of Gender Inequality Signs in a Biographical Fiction Awaiting Translation and Projections on Translations of Those Signs

Year 2024, Volume: 5 Issue: 2, 170 - 190, 31.12.2024

Mesut Kuleli

https://doi.org/10.58306/wollt.1580517

Abstract

In a quest for ensuring the sustainability of their claimed power, social power dynamics develop common practices through action and discourse, shortly to be imposed on each and every member of society. Rather than reaching out to individual agents for this imposition, the power-holders construct social categories with binary opposition labels and impose their praxes of social construction on the assigned groups collectively. Those power-holders claim themselves as the “norm” in binary oppositions while exoticizing the non-holders of their own qualities in such a way to ensure the sustainability of their own power. This practice inevitably leads to categorical inequalities in social life. Among the most visible socially constructed categories, gender consists of male-female labels where inequality is applied at the highest level in order to sustain the hegemony of men over women in patriarchal social systems. Commonly exercised to assign socially constructed qualities to individuals purely on grounds of their biological sex, gender category is maintained to the benefit of males in all kinds of social action and discourse. In an attempt to rationalize their deeds in a phenomenal and fictive manner, the beneficiaries of this practice establish negative stereotypes against women, reduce their existence to certain functions in demarcated space, as well as objectify women claiming themselves as the active subjects. As a result of the general reflection of social practices on language and literature, discourses and contexts of gender-based inequality have turned out to be common narratives in literary texts. At times, the authors might unintentionally or unconsciously entwine such discourses and contexts in their literary works taking the gender-based inequality discourse as the “normal” of the society they are raised in. On the other hand, there could be times where the authors might deliberately and systematically use the signs of gender-based inequality in their fiction in order to reveal this inequality and raise public awareness of this unfair practice. The analysis of literary texts through feminist literary theory discloses such signs of inequality to academic circles while feminist translation theory opts for women’s visibility in translation of the fictional signs with gender-based inequality implications. In this study, the biographical fiction titled Eşekli Kütüphaneci by the social realist author Fakir Baykurt is analyzed to discover the contexts with gender-based inequality. Even if the final subheading of this biographical fiction states this literary work needs to be published in some other languages as well, explicitly echoing the need for translations of this book, it has not been translated into other languages yet. Therefore, the analysis of the contexts with gender-based inequality are further discussed for potential translatorial decisions to be taken in a potential translation. The discussion on potential translatorial decisions is based on the “hijacking” feminist translation strategy as posited by von Flotow (1991) with implications on the potential meaning transformations for an egalitarian reproduction of the text.

Keywords

biographical fiction, gender-based inequality, feminist translation, meaning transformation, Fakir Baykurt

Çevrilmeyi Bekleyen Bir Biyografik Romanda Cinsiyet Eşitsizliği Göstergelerinin Çözümlenmesi ve Çevirilerine Yönelik Projeksiyonlar

Abstract

Toplumsal güç dinamikleri, sürdürülebilirliklerini sağlamak amacıyla geliştirdikleri pratikleri eylem ve söyleme dökerek toplumu oluşturan tüm bireylere kabul ettirirler. Bu kabul, bireylere tek tek ulaşmak yerine hâlihazırda güç sahiplerinin toplumsal inşa amacıyla kurguladıkları kategoriler ve bu kategorilerin altındaki ikili karşıtlık etiketlerine dahil edilmiş gruplara kolektif olarak dayatılır. Güç sahiplerinin ikili karşıtlıklarda kendilerini doğal olan, kendi özelliklerini taşımayanları ise normdan uzaklaşmış olarak addetmesiyle garanti altına aldıkları sürdürülebilirlikleri, toplumsal yaşantıda kategorik eşitsizlikler yaratmaktadır. Toplumsal kategorilerin en görünür olanlarından olan cinsiyet, patriyarkal toplum sistemlerinde erkeklerin kadınlar üzerindeki hegemonyasını sürdürebilmek adına eşitsizliğin en üst düzeyde uygulandığı erkek-kadın etiketlerini barındırır. Bireylerin sadece biyolojik cinsiyetleri üzerinden toplumsal nitelikler empoze edildiği bu kategori, her türlü toplumsal eylem ve söylemde erkeklerin yararına kullanılırken, bundan yararlananların kadınlara yönelik oluşturduğu kalıpyargıları, kadınları belirli uzamlara ve işlevlere indirgemeyi ve kendilerini etken özneler olarak kabul ederken kadınları edilgen nesneler olarak görme pratiklerini sözde rasyonelleştirmek için bir olgu ve kurgu haline gelmiştir. Toplumsal pratiklerin dile ve yazına yansıması sonucunda, yazınsal metinlerde cinsiyet temelli eşitsizlik söylemleri ve bağlamları yaygın görülen anlatılardır. Yazarlar bu söylem ve bağlamları kimi zaman içinde yetiştikleri toplumun “normal”i olarak görüp istem dışı bir biçimde eserlerine dahil edebilirken kimi zaman da cinsiyet temelli eşitsizliği ifşa etmek ve toplumda bilinç uyandırmak için kurgularına bu göstergeleri istemli ve sistemli bir şekilde yerleştirirler. Feminist yazın kuramı yoluyla yapılan çözümlemelerde bu göstergeler akademik çevrelere ifşa edilirken feminist çeviri kuramı ise cinsiyet temelli eşitsizlik içeren göstergelerin ve söylemlerin çevirisindeki kadın görünürlüğünü incelemektedir. Bu çalışmada, toplumcu gerçekçi bir yazar olan Fakir Baykurt’un Eşekli Kütüphaneci başlıklı biyografik romanındaki cinsiyet eşitsizliği söylemleri çözümlenmiştir. Günümüze kadar herhangi bir dile çevrilmemiş ancak son alt başlığında çevrilmesinin gerekli olduğu belirtilen bu romanın potansiyel bir çevirisinde bu söylemlerin von Flotow (1991) tarafından önerilen “alıkoyma” feminist çevirisi stratejisi benimsenmesiyle eşitlikçi bir hedef metin üretmek isteyen çevirmenin ne tür anlam dönüşümlerine başvuracağı örneklerle tartışılmaktadır.

Keywords

Biyografik roman, cinsiyet temelli eşitsizlik, feminist çeviri, anlam dönüşümü, Fakir Baykurt

References

• Abdal, G. (2022). Feminist çeviri paradigması. Çeviribilim Yayınları.
• Baykurt, F. (2023). Eşekli kütüphaneci (35. Basım). Literatür.
• Castro, O. ve Ergun, E. (2017). Feminisms in translation, translations in feminism. O. Castro ve E. Ergun (Ed.), Feminist translation studies: Local and transnational perspectives içinde (ss. 1-11). Routledge.
• Çelik, K. (2022). Çeviride kadın izi: Feminist çeviri stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 853-868. DOI: 10.29000/rumelide.1106163
• Eagleton, M. (2007). Literary representations of women. G. Plain ve S. Sellers (Eds.), A history of feminist literary criticism içinde (ss. 105- 119). Cambridge University Press.
• Ellemers, N. (2018). Gender stereotypes. Annual Review of Psychology, (69), 275-298. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-122216-011719
• Eshelman, D. J. (2007) Feminist translation as interpretation. Translation Review, 74(1), 16-27. https://doi.org/10.1080/07374836.2007.10523960
• Gençtürk, Z. (2022). Türkiye’de kadının işgücüne katılımını etkileyen faktörler. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 361-394.
• Günay, G. ve Bener, Ö. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. The Journal of Turkish Social Research, 15(3), 157-171.
• Güz, N. (2012). İletişim süreci ve temel öğeler. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (7), 121-142. https://doi.org/10.17064/iüifhd.14934
• Heflick, N. A. ve Goldenberg J. L. (2014). Seeing eye to body: The literal objectification of women. Current Directions in Psychological Science, 23(3), 225-229. DOI: 10.1177/0963721414531599
• Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (G. Bakay, Çev.). Say Yayınları.
• Irshad, I. ve Yasmin, M. (2022). Feminism and literary translation: A systematic review. Heliyon, 8(3), 1-12. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2022.e09082
• Massardier-Kenney, F. (1997). Towards a redefinition of feminist translation practice. The Translator, 3(1), 55-69.
• OECD. (Ağustos, 2022). Gender differences in employment. OECD family database. Erişim: Ekim 26, 2024, https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/data/datasets/familydatabase/lmf_1_6_gender_differences_in_employment_outcomes.pdf
• Öztürk Kasar, S. (2009). Un chef-d’oeuvre très connu : Le chef-d’oeuvre inconnu de Balzac, commentaires d’une traduction à l’autre laissant des traces. M. Nowotna, ve A. Moghani (Ed.), Les traces du traducteur içinde (ss. 187-211). INALCO.
• Öztürk Kasar, S. (2021). Çevirmek, anlamı eğip bükmek sanatı mıdır? D. Tuna ve M. Kuleli (Ed.), Söylem, anlam ve çeviri üzerine disiplinlerarası tartışmalar içinde (ss. 19-44). Anı Yayıncılık.
• Öztürk Kasar, S. ve Tuna D. (2015). Yaşam, yazın ve yazın çevirisi için gösterge okuma. Frankofoni, (27), 457-482.
• Sağlam, M. H. (2020). Fakir Baykurt’un köy romanlarında lakaplar. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 44(1), 255-280.
• Simon, S. (1996). Gender in translation: Cultural identity and the politics of transmission. Routledge.
• Şeker, A. (2022). Edebiyatta realist kuşağı toplumsal cinsiyet sosyolojisiyle değerlendirmek. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(21), 26-41.
• Tiken, S. ve Sürücü, Ö. (2023). Bir kütüphanecinin biyografik romanı: Fakir Baykurt’un kaleminden Mustafa Güzelgöz. Folklor/Edebiyat, 29(113), 161-178. https://doi.org/10.22559/folklor.2297
• Tuna, D., Kuleli, M. ve Aliyev, J. (2020). Ön söz. D. Tuna, M. Kuleli ve J. Aliyev (Eds.), Yazınsal feminizmler: Yöndeşimler ve kesişimler içinde (ss. iii-ix). Nobel Bilimsel Eserler.
• UNICEF. (t.y.). Girls' education. UNICEF Education. Erişim: Ekim 25, 2024, https://www.unicef.org/education/girls-education von Flotow, L. (1991). Feminist translation: Contexts, practices and theories. TTR, 4(2), 69-84. https://doi.org/10.7202/037094ar
• Wallace, E. K. (2009). Preface. E. K. Wallace (Ed.) Enyclopedia of feminist literary theory içinde (ss. vii-ix). Routledge.
• Yavuz, M., Özkaral, T. ve Yıldız, D. (2016). Kız öğrencilerin örgün eğitimlerini sürdürmeme nedenleri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5(14), 261-273.