13. yüzyıl İslâm dünyası, mantık tarihi bakımından büyük mantıkçıların ve zirve eserlerin ortaya çıktığı, bilimsel açıdan oldukça verimli bir dönemdir. Kuşkusuz bu yüzyılın felsefe ve mantık alanında en önde gelen simalarından biri, büyük matematikçi, mantıkçı ve filozof Nasîrüddin Tûsî’dir (ö. 1274). Pek çok değerli eserler vermiş olan Tûsî’nin kaleme almış olduğu Esâsü’l-İktibâs fi’l-Mantık isimli çalışması, İbn Sînâ’nın (ö. 1037) meşhur ansiklopedik felsefe eseri, Kitâbü’ş-Şifâ’nın mantığa dair ilk dokuz kitabını kendine model almış, çağına kadarki tüm meseleleri de kuşatıp yetkin bir ifade ve özgün katkılarıyla İslam mantık tarihinin şaheserleri arasında yer almıştır. Siyasi alandaki başarıları gibi bilimsel ve kültürel alanda da önemli faaliyetler gerçekleştirmiş olan Fatih Sultan Mehmed (ö. 1481), Farsça yazılmış olan bu önemli mantık eserinin, daha yaygın ve faydalı bir işlevselliğe kavuşması için Şeyhülislam Molla Hüsrev’e (ö. 1480) Arapçaya çevrilmesini emretmiş ve bu önemli görevi, kendisi de büyük bir fakih ve mantıkçı olan Molla Hüsrev başarıyla tamamlayarak tercümesini Padişaha sunmuştur. Bu tercümenin ikisi bizzat mütercimi tarafından yazılan pek çok nüshası günümüze ulaşmıştır. Bu makalede Esâsü’l-İktibâs fi’l-Mantık adlı eser ve bu eserin söz konusu tercümesi incelenip değerlendirilmiştir.
Mantık İslam Mantık Tarihi Nasîruddin Tusi Osmanlı Düşüncesi Molla Hüsrev Fatih sultan Mehmet
Yazma Eser Uzmanı Abdullah Öztop'a teşekkürlerimi ifade etmek isterim.
The Islamic world in the 13th century is a very scientifically productive period, when great logicians and great works emerged in terms of logic. Undoubtedly, one of the leading figures of this century in the field of philosophy and logic is the great mathematician, logician and philosopher Nasīr al-Dīn al-Tūsī (d. 1274). al-Tūsī, who has produced many valuable works, has written his work named Asâs al-Iqtibâs fi'l-Mantık. (The Basis of Acquisition). It has been modeled on the famous encyclopedic philosophical work of Ibn Sīnā-Avicenna (d. 1037), the first nine books of Kitâb al-Şifā (The Cure) on logic. The work has been among the masterpieces of the history of Islamic logic with its competent expression and original contributions, encompassing all matters up to its age. Ottoman Sultan Mehmed II The Conqueror (r. 1451-1481), who carried out important activities in the scientific and cultural field as well as his achievements in the political field, ordered this important work of logic written in Persian to be translated into Arabic from Shaykh al-Islam Mullā Ḫüsrev (d. 1480) in order to have a more common and useful functionality. And Mullā Ḫüsrev, who was also a great jurist and logician, successfully completed this important task and presented his translation to the Sultan. Many copies of this translation have survived, two of which were written by the translator himself. In this article, the work named Esâsu’l İktibâs fi'l-Mantık and its translation in question have been examined and evaluated.
Logic Islamic Logic Nasīr al-Dīn al-Tūsī Ottoman Thought Mullā Ḫüsrev Mehmed II The Conqueror
Primary Language | Turkish |
---|---|
Journal Section | Articles |
Authors | |
Publication Date | June 22, 2021 |
Submission Date | May 10, 2021 |
Acceptance Date | June 13, 2021 |
Published in Issue | Year 2021 Volume: 7 Issue: 1 |
Journal of Near East University Faculty of Theology is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License (CC BY NC).