Sigortalının Kesintisiz (Blok) Çalışması Hâlinde Bildirilmeyen Dönem Bakımından Hak Düşürücü Sürenin Başlangıcı (Karar İncelemesi)

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 1, 87 - 105, 24.04.2024

Recep Makas

https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.1389283

Öz

Sosyal sigortalar sistemi zorunluluk ilkesine dayanmaktadır. Mevcut sistemde sigortalı olarak çalışmaya başlanıldığı tarihte sigortalılık niteliği kazanılmaktadır. Kural olarak sigortalı veya hak sahiplerine bir takım sosyal sigorta yardımlarının yapılabilmesi için Kuruma bildirim yapılması ve sigorta primlerinin ödenmesi gerekir. Bazı işverenler vergi ve sigorta primi ödememek için çalıştırdıkları sigortalıları Kuruma bildirmemektedirler. Sosyal güvenlik hakkı kamusal nitelik taşır, sigortalılık hak ve yükümlülüklerinden vazgeçilmesi veya bir başkasına devredilmesi mümkün değildir. Bu sebeple işverenin sigortasız işçi çalıştırması hâlinde Kurumun işyerinde yapacağı fiilî tespitler veya kendisine diğer kamu kurumlarından gönderilen bilgi ve belgelerden sigortalının çalıştığını tespit etmesi durumunda, kişi kayıt altına alınmakta ve işveren hakkında işlem tesis edilmektedir. Bunun yanı sıra Kurumca sigortalılığın tespit edilmemesi hâlinde, kayıt dışı çalışılan sürenin mahkeme kararı ile tespiti yoluna da gidilebilir. Bu tespite ilişkin hizmet tespit davasının beş yıllık hak düşümü süresi içinde açılması gerekir. İşyerinde Kuruma bildirilmeyen ve bildirilen dönemleri kapsar şekilde kesintisiz çalışma varsa, bildirilmeyen dönem bakımından beş yıllık sürenin işleyip işlemeyeceği ve bu sürenin başlangıcının tespiti önem taşır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Güvenlik, Kuruma Bildirim, Hizmet Tespit Davası, iş Hukuku, Kayıt Dışı İstihdam

In Case of Uninterrupted (Block) Work of The Insured, The Beginning of The Filing Period in Terms of Not Notified Period (Decision Review)

Öz

The social insurance system is based on the principle of obligation. In the current system, insurance qualification is acquired on the date of starting to work as an insured person. As a rule, in order to provide certain social insurance benefits to the insured or beneficiaries, the institution must be notified and insurance premiums must be paid. Some employers do not report the insured people they employ to the institution in order to avoid paying taxes and insurance premiums. The right to social security has a public nature, it is not possible to waive or transfer insurance rights and obligations. For this reason, if the employer employs an uninsured worker, the institution detects that the insured person is working, based on actual findings at the workplace or information and documents sent to it from other public institutions, the person is registered and action is taken against the employer. In addition to this, if insurance is not determined by the institution, the time worked unregistered may be determined by a court decision. The insurance determination case regarding this determination must be filed within the five-year prescription period. If there is uninterrupted work covering unreported and reported periods in the workplace, it is important to determine whether the five-year period will run for the unreported period and the beginning of this period.

Anahtar Kelimeler

Labor Law, Social Security, Notification to The Institution, Unregistered Employment, Insurance Determination Case

Kaynakça

• Alper, Y. (2020). Sosyal Sigortalar Hukuku (11. Baskı). Bursa: Dora yayınları.
• Arap, E. (2011). Hüküm Verilmeksizin Davanın Sona Ermesi Halleri ve Söz Konusu Hallerin Hizmet Tespiti Davaları Bakımından Değerlendirilmesi. (Prof. Dr. Sarper Süzek’e Armağan, C. 3). İstanbul.
• Arıcı, K. (2022). Türk Sosyal Güvenlik Hukuku (2. Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Atalı, M. (2014). Hizmet Tespit Davasının Sosyal Güvenlik Kurumuna İhbarı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, C. 16). İzmir.
• Aydın, U. (2016). Sosyal Güvenlik Hukukunda Hizmet Tespiti Davaları. Emeğin Hukuku Kurultayı-2. Ankara.
• Caniklioğlu, N. (2014). Sosyal Sigortaların Genel Hükümleri ve Türleri Açısından Yargıtayın 2012 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi. Ankara.
• Duran, A. (2007). 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 79/10 Maddesi Gereğince Açılan Hizmet Tespiti Davalarının Yasa Hükümleri ve Yargı Uygulamaları Yönünden İncelenmesi. Sicil İHD, 2(6), 171-184.
• Erbaş, C. (2004). Hizmet Aktiyle Çalışanların Sosyal Sigortalar Kurumuna Bildirilmeyen Sürelerine İlişkin Tespit Davaları ve Yargılama Süreci. Kamu-İş, 7(3), 1-16.
• Ermumcu, S. (2021). Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Hizmet Tespitinde Prime Esas Kazançların İspatı. Çalışma ve Toplum, 2(69), 899-928.
• Güzel, A., Okur, A.R. ve Caniklioğlu, N. (2021). Sosyal Güvenlik Hukuku (Yenilenmiş 19. Bası). İstanbul: Beta Yayınları.
• Kılınç, B. (2022). Sigortalılık Başlangıç Tarihinin Tespiti Davası. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 13(49), 141-164.
• Korkusuz, M.R. ve Uğur, S. (2022). Sosyal Güvenlik Hukuku (8. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Özekes, M. (2004). Medeni Usul Hukuku Bakımından Hizmet Tespit ve İşçilik Haklarına İlişkin Davaların Birlikte Açılması. Legal İSGHD, 1(4), 1384-1396.
• Özkaraca, E. ve Akkaya, M. (2022). Hak Sahiplerinin Hizmet Tespit Davası Açma Süresi. Sicil İHD, 48, 50-73. Öztürk, M. (2010). Hizmet Tespiti Davalarında Kurumun Dava Ehliyeti Üzerine Düşünceler. Legal İSGHD, 7( 27), 1025-1032.
• Öztürk, Ö. (1998). Sigortalı Hizmetin Tespiti. Çimento İşveren, 1(12), 1-9.
• Öztürk, M.N. (2010). Hizmet Tespiti Davalarında Kesintili Çalışma Olgusu ve Hak Düşürücü Süre. İzmir Barosu Dergisi, 75(3), 79-84.
• Saraç, C. (2010). Sigortalı Hizmetlerin Hükmen Tespiti. (Osman Güven Çankaya’ya Armağan). Ankara.
• Sözer, A.N. (2023). Türk Sosyal Sigortalar Hukuku (Güncellenmiş 6. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Şakar, M. (2011). Sosyal Sigortalar Uygulaması (Yenilenmiş 10. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Şen, M. (2012). Hizmet Tespiti Davalarında Asıl İşverenin Taraf Sıfatı. Sicil İHD, 7(27), 213-231.
• Tuncay, C. ve Ekmekçi, Ö. (2019). Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri (20. Bası). İstanbul: Beta Yayınları.
• Uşan, F. (2009). Türk Sosyal Güvenlik Hukukunun Esasları (Güncellenmiş 2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, M.E. (2021). İş Hukukunda Bildirim. İstanbul: Onikilevha Yayıncılık.
• Yılmaz, E. (2012). Tespit Davası (Yargıtay 9. HD’nin 30.01.2012 Tarihli ve 1772/2205 Sayılı Kararı Münasebetiyle). Sicil İHD, 7(26), 38-49.
• Yılmaz, H. (2016). Yargıtay Kararları Işığında Sigortalı Hizmetlerin Tespiti Davalarında Süre. Çimento İşveren, 30(2), 8-23.
• Yürekli, S. (1997). Sosyal Sigortalarda Hizmet Tespit Davası. İstanbul Barosu Dergisi, 71(10-12), 853-863.