İş Kazası Halinde İşverenin Maddi Tazminat Sorumluluğu

Year 2025, Issue: 2, 865 - 918, 31.07.2025

Atanur Karaahmetoğlu

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1549826

Abstract

İş kazasına uğrayan işçi, iş kazası neticesinde bedensel zarara maruz kalabilmektedir. Lakin iş kazasının tek olumsuz sonucu işçide görülen bedensel zararlar değildir. İş kazası nedeniyle işçinin maddi zarar görmesi de mümkündür. Hatta çoğunlukla iş kazasına uğrayan işçi bedensel zararın yanında maddi zarar da görmektedir. Zira iş kazasına uğrayan işçi iş kazası nedeniyle çalışma gücü kaybı yaşayabilmekte, bunun yanında iyileşmek için tedavi masrafları yapabilmekte, kazanç kaybı ve ekonomik geleceğinin sarsılmasından dolayı kayıplar da yaşayabilmektedir. İşçinin iş kazası nedeniyle uğradığı ve Sosyal Güvenlik Kurumunun karşılamak zorunda olmadığı tüm zararlarını işverenden talep etmesi mümkündür. Ancak işçinin işverene bu taleplerini yöneltebilmesi için olayın iş kazası olarak kabul edilmesi gerekmektedir. Böyle bir durumda işveren olayın meydana gelmesinde kusurlu ise ve olay ile meydana gelen zarar arasında illiyet bağı varsa işverenin tazmin sorumluluğu gündeme gelmektedir. Buna karşın işveren kusuru oranında sorumlu olmaktadır. İşverenin yanında kusuru olan kişi ya da kişiler varsa onların da sorumluluğuna gidilmektedir. Bu çalışmada iş kazası halinde işverenin maddi tazminat sorumluluğu tüm yönleriyle ele alınmıştır.

Keywords

İşçi , İş Kazası , İşveren , Maddi Tazminat , İşverenin Sorumluluğu

Employer's Liability for Pecuniary Compensation in Case of Occupational Accident

Abstract

The insured who has an occupational accident may be exposed to bodily harm as a result of the work accident. However, physical damage to the insured is not the only negative consequence of a work accident. It is also possible for the insured to suffer financial damage due to a work accident. In fact, the insured who suffers an occupational accident often suffers financial damage as well as physical damage. Because the insured person who has an occupational accident may experience loss of ability to work due to the work accident, in addition to incurring treatment expenses for recovery, s/he may also experience losses due to loss of earnings and the deterioration of her/his economic future. It is possible for the employee to claim all these damages suffered due to an occupational accident from the employer. However, in order for the employee to submit these demands to the employer, the incident must be accepted as a work accident. In such a case, if the employer is at fault for the incident and there is a causal link between the incident and the damage, the employer’s liability for compensation comes to the fore. On the other hand, the employer is liable to the extent of her/his fault. If there is a person or persons at fault on the part of the employer, they are also held responsible. In this study, all aspects of the employer’s liability for pecuniary compensation in case of an occupational accident are discussed.

Keywords

Worker , Work Accident , Employer , Financial Compensation , Employer’s Liability.

References

• Akdeniz, Ayşe Ledün (2014) "İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalıklarından Doğan Zararlardan Sorumluluğunun Niteliği", İstanbul Hukuk Mecmuası, C. LXXII, S. 2, ss. 3-30.
• Akın, Levent (2002) "İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu ve Bundan Doğan Tazminat Davaları Açısından Yargıtay'ın 2002 Yılı Kararlarının Değerlendirilmesi", Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi Semineri, Ankara, ss. 89-140.
• Akkurt, Sinan Sami (2008) "Türk Özel Hukukunda İş Sözleşmesi ile Eser Sözleşmesinden Kaynaklanan Başlıca Yükümlülükler ve Anılan Sözleşmelerin Ayırt Edilmesi", Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, ss. 13-64.
• Akyiğit, Ercan (2022) İş Hukuku, 14. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Albayrak Zincirlioğlu, Candan (2023) "Zorlayıcı Sebepler”: Ocak, Saim (Editör), Zorlayıcı Sebeplerin İş İlişkilerine Etkisi, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Alper, Yusuf (2022) Sosyal Sigortalar Hukuku, 12. Baskı, Bursa, Dora Yayıncılık.
• Altıner, Fatma Zeynep (2009) "İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Maddi Tazminat Yükümlülüğü", Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIII, S. 3–4, ss. 265-289.
• Antalya, Ö. Gökhan (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Arslan, Seda (2014) "İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre İşverenin Genel Yükümlülükleri", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 20, ss. 767-808.
• Arslan Ertürk, Arzu (2014) "İş Hukuku Boyutlarıyla Türkiye'de Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Dünyadan Örnekler", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 20, S. 1, ss. 285-340.
• Aslanköylü, Resul (2017) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortaları Kanunu Şerhi, 3. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Aşan, Gülistan (2021) Türk Hukukunda İşverenin İşçiyi Gözetme Borcu (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Avcı Braun, Cansu (2015) "Haksız Fiilde Bedensel Zararın İspatına ve Bedensel Zarardan Sorumluluğa İlişkin Bir Yargıtay Kararının Değerlendirilmesi", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 64, S. 1, ss. 37-64.
• Aydın Özdemir, Elif (2013) Akit Dışı Sorumlulukta Maddi Zarar ve Tazmini, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Aydınlı, İbrahim (2005) "İşçinin Kişiliğinin Korunmasına Yönelik Düzenlemeler ve Borçlar Kanunu Tasarısının Konuyla İlgili Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi", TÜHİS, İş Hukuku ve İktisat Dergisi, C. 19, S. 6, ss. 21-42.
• Aydınlı, İbrahim (2021) İş Sağlığı ve Güvenliğinden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Bal, Özlem (2010) Türk İş Hukukunda Manevi Tazminat, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Baloğlu, Cem (2014) "İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu", Kamu İş, C. 13, S. 3, ss. 107-133.
• Balkır, Zeynep Gönül (2012) "İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Korunması: İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Organizasyonu", Sosyal Güvenlik Dergisi, C. 2, S. 1, ss. 56-91.
• Başboğa Şahbaz, Zübeyde (2010) İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Hukuki Sorumluluğu ile Maddi Zararın Hesabına İlişkin Esaslar, 1. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Baybora, Dilek (2013) "Türkiye’de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Güvenlik Sistemi İçindeki Yeri", International Conference On Eurasian Economies, Session 2B.
• Baycık, Gaye (2013) "Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Haklarında Yeni Düzenlemeler", Ankara Barosu Dergisi, S. 3, ss. 103-170.
• Baycık, Gaye (2015) İşçinin Hukuki Sorumluluğu, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayıncılık.
• Bayram, Fuat (2015) İşverenin Sosyal Sigorta Yükümlülükleri, 1. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Baysal, Başak (2012) Zarar Görenin Kusuru (Müterafik Kusur) 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Baysal, Başak (2019) Haksız Fiil Hukuku, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Berberoğlu Yenipınar, Filiz (2018) İş Sağlığı ve Güvenliği, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Bostancı, Yalçın/Çetinel, Tunahan (2021) İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Tazminat Taleplerinin Usul Hukukunun Bazı Kurumları Bakımından Değerlendirilmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, ss. 331-375.
• Brors, Christiane (2002) Die Abschaffung der Fürsorgepflicht Versucheinervertragstheoretischen Neubegründung der Nebenpflichtendes Arbeitgebers, Tübingen, Mohr Siebeck.
• Budak, Engin (2000) İş Kazalarında Maddi Tazminat Hakkı (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bulut, Mehmet (2020) İşveren Rehberi El Kitabı, 2. Baskı, İstanbul, Platon Hukuk.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi (2017) Türkiye'de İş Sağlığı ve Güvenliği Algısı Araştırma Raporu, Ankara, ÇASGEM.
• Çelik, Nuri/Caniklioğlu, Nurşen/Canbolat, Talat/Özkaraca, Ercüment (2023) İş Hukuku Dersleri, 36. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• ÇSGB (2012) İş Kanunları ve Türk Borçlar Kanununa Göre Sözleşme Türleri, Ankara, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı.
• Daver, Hilal (2023) "TBK m. 114/II Atfı Çerçevesinde Sözleşmeye Aykırılıktan Doğan Hakkaniyet Sorumluluğu", Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 10, S. 2, ss. 118-135.
• Demiral, Erşan Gökçe (2017) İş Kazaları, 1. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Demircioğlu, Murat/Centel, Tankut (2016) İş Hukuku, 19. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Doğan, Sevil (2024) Sosyal Güvenlik Hukukunda İşçinin İşe Gidiş Geliş Sırasında Geçirdiği Kazalar, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 1, ss. 123-152.
• Ekler Aygül, Özge (2020) Türk İş Hukukunda İşverenin İş Sağlığı ve İş Güvenliğini Örgütleme Yükümlülüğü Bağlamında Küçük İşyerleri İçin "Çoklu Hizmet Merkezi" Önerisi (Yüksek Lisans Tezi), Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ekonomi, Münir (2008) "4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma Kavramı", Kamu İş, C. 7, S. 3, ss. 1-14.
• Elma, Ramazan (2024) Örnekler ve Uygulamalarla Sosyal Güvenlik Hukuku, 7. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Erdoğan, Mehmet Şirin (2013) "İş Kazasından Zarar Görenlerin Maddi ve Yakınlarının Maddi ve Manevi Zararlarının Tazmini", E-Journal of Yaşar University, C. 8, Özel Sayı, ss. 1099-1109.
• Erdoğan, İhsan (2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 3. Baskı, Ankara, Gazi Kitabevi.
• Eren, Fikret (1974) Borçlar Hukuku ve İş Hukuku Açısından İşverenin İş Kazası ve Meslek Hastalığından Doğan Sorumluluğu, 1. Baskı, Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Eren, Fikret (1975) Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara, Sevinç Matbaası.
• Eren, Fikret (2021) Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınevi.
• Eren, Fikret (2022) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Ergüne, Mehmet Serkan (2008) Olumsuz Zarar, 1. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Erlüle, Fulya (2015) Türk Borçlar Kanununa Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Erol, Abdullah (2020) Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukuku’nda İş Sözleşmesinin Bağımlılık Unsuru, 1. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Gökcan, Hasan Tahsin (2016) Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Hukuku, 4. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Güleç Uçakhan, Sema (2012) Maddi Tazminat Esasları ve Hesaplanması, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Gümüş, Rojan (2017) "Türkiye’de 2015 Yılında Meydana Gelen İş Kazalarının Analizi ve 2014 Verileri ile Karşılaştırılması", International Journal of Social Science, Number 55, Spring II.
• Günay, Cevdet İlhan (2012) Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Günay, Cevdet İlhan (2020) İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 6. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınevi.
• Güneren, Ali (2020) İş Kazası veya Meslek Hastalığından Kaynaklanan Maddi ve Manevi Tazminat Davaları, 3. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Gürsoy, Kemal Tahir (1974) "İşverenin Sorumluluğu (BK. 332, İş K. 73)", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 31, S. 1-4, ss. 185-198.
• Güzel, Ali/Okur, Ali Rıza/Caniklioğlu, Nurşen (2020) Sosyal Güvenlik Hukuku, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Ilıman, Ebrar Zeynep (2015) "Türkiye’de Meslek Hastalıkları", Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 1, ss. 21-36.
• İnciroğlu, Lütfi (2021) İş Sağlığı ve Güvenliğinde Çalışan ve İşverenin Hukuki ve Cezai Sorumlulukları, 3. Baskı, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Karadurdu, Birol (2017) İşverenin Koruma ve Gözetme Borcu (Yüksek Lisans Tezi), Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karakaş, İsa (2009) SGK İş Kazası Uygulamaları ve İş Kazası Davaları, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Kaulbach, Ann-Marie/Öz, Kerem (2014) "Alman Medeni Kanunu'nda Tipe Bağlılık?", Antalya Bilim Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 3, ss. 151-162.
• Kayırgan, Hasan (2019) Bireysel İş Hukukunda Zorunlu ve Zorlayıcı Nedenler, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Kaynak, Zeki (2018) Sosyal Sigorta ve Uygulaması, 1. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Kılıçoğlu, A. Mithat (2015) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 11. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi Yayınları.
• Kılıçoğlu, Mustafa (2004) "Cismani Zarar ve Ölüm Hallerinde Manevi Zarar ve Manevi Tazminat", Kamu-İş, C. 7, S. 3, ss. 1-30.
• Kılıçoğlu, Mustafa (2010) Tazminat Hukuku, 3. Baskı, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Kotman, Florian (2018) Die Pflicht des Arbeitgebers zur Sicherheitsfürsorge nach japanischem Recht, Inaugural-Dissertation, Philipps-Universität Marburg.
• Kurt, Resul (2015) Herkes İçin İş Sağlığı ve Güvenliği Rehberi, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Lokmanoğlu, Selim Yunus (2017) "İşyerinde Psikolojik Taciz", Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, S. 30, ss. 377-452.
• Makas, Recep (2012) "Türk Borçlar Kanunu ve İş Kanununa Göre İşçinin Özen Borcu ve Borca Aykırılığın Hukuki Sonuçları", Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVI, S. 4, ss. 149-180.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi/Astarlı, Muhittin/Baysal, Ulaş (2022) İş Hukuku Ders Kitabı Cilt I: Bireysel İş Hukuku, 6. Baskı, İstanbul, Legal Yayıncılık.
• Mollamahmutoğlu, Hamdi (2004) "4857 Sayılı Yeni İş Kanunu'nun Getirdiği Bazı Önemli Yenilikler", Kamu İş, C. 7, S. 4, ss. 1-37.
• Narter, Sami (2015) "Meslek Hastalığında Sorumluluklar ve Sigortasız Çalışanın Meslek Hastalığına Tutulması", Karatahta İş Yazıları Dergisi, Y. 1, S. 2, ss. 19-43.
• Narter, Sami (2017) İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hukuki ve Cezai Sorumluluk, 3. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Nomer, Haluk N. (2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Oğuzman, M. Kemal/Öz, M. Turgut (2013) Borçlar Hukuku Genel Hükümler Cilt 2, 10. Baskı, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Olgaç, Cüneyt/Bulut, Mehmet (2012) İşveren Rehberi, Ankara, TİSK.
• Olgaç, Cüneyt/Tuncay, Süleyman/Bulut, Mehmet (2011) Kısa Vadeli Sigorta Kolları Uygulamaları, 1. Baskı, Ankara, Bilge Yayınevi.
• Özdemir, Cumhur Sinan (2008) Soru ve Cevaplarla Sosyal Güvenlik Reformu Uygulama Rehberi, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Sarıbay Öztürk, Gizem (2015) İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüklerinin Yerine Getirilmemesinin Hukuki İdari ve Cezai Sonuçları, 1. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Senyen Kaplan, Emine Tuncay (2003) "İşverenin Koruma ve Gözetme Borcunun Kapsamı", Kamu İş, C. 7, S. 2, ss. 2-15.
• Seratlı, Gaye Burcu (2003) İş Kazasından Doğan Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayıncılık.
• Sümer, Haluk Hadi (2022) İş Sağlığı ve Güvenliği Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık.
• Süzek, Sarper (1975) İş Güvenliği Hukuku, 1. Baskı, Ankara, Savaş Yayınları.
• Süzek, Sarper (2022) İş Hukuku, 22. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Şahin, Ayşenur (2011) "Vücut Bütünlüğünün İhlalinden Doğan Zarar ve Tazmini", Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XV, S. 2, ss. 123-165.
• Tanrıver, Süha (2016) "Bedensel Bütünlüğün İhlalinden Kaynaklanan Zararların Tazmini Bağlamında Belirsiz Alacak Davası": Uçakhan Güleç, Sema/Basa, Necdet (Editörler), Bedensel Zararların Tazmini Uluslararası Kongre Cilt 2, Ankara.
• Taşdemir, Yasemin/Tutar, Ali (2024) "İş Kazasından Kaynaklanan Tazminat Davalarında Geçici Ödeme", Trabzon Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 1, ss. 2-34.
• Tekinay, Selahattin Sulhi/Akman, Sermet/Burcuoğlu, Haluk/Altop, Atilla (1993) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Baskı, İstanbul, Filiz Yayınevi.
• Tezel, Ali/Kurt, Resul (2009) Sosyal Güvenlik Reformu, 5. Baskı, Ankara, Yaklaşım Yayıncılık.
• Toker, Aylin (2017) Haksız Fiilin ve Haksız Fiilden Doğan Maddi Tazminatın Unsurları (Yüksek Lisans Tezi), Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tulukçu, Nezihe Binnur (2014) "İşverenin Risk Değerlendirmesi Yükümlülüğünün Hukuki Boyutu", Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Prof. Dr. Ali Rıza Okur’a Armağan, C. 20, S. 1, ss. 711-748.
• Tuncay, A. Can/Ekmekçi, Ömer (2023) Sosyal Güvenlik Hukuku Dersleri, 22. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Tunçomağ, Kenan/Centel, Tankut (2018) İş Hukukunun Esasları, 9. Baskı, İstanbul, Beta Yayıncılık.
• Yapışlar, Erdem Ecehan (2019) Eser Sözleşmesinde İş Sahibinin Dönme Hakkı (Ayıp ve Temerrüt Halleri Hariç Olmak Üzere) (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Medipol Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yavuz, Nihat (2015) Türk Borçlar Kanunu Şerhi C. 2, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Yener, Mehmet Zahid (2020) İş Sözleşmesinde İş Görme ve Ücret Ödeme Borcunda Temerrüt, 1. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınevi.
• Yıldırım, Abdulkerim (2014) Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Yıldız, Gaye Burcu (2010) "İşverenin İş Kazasından Doğan Hukuki Sorumluluğu", Toprak İşveren Dergisi, S. 86, ss. 8-16.
• Yılmaz, Ali (2017) "Sosyal Güvenlik Hukukunda İş Kazası Kavramı: Kıta Avrupası ve Anglosakson Hukuk Sistemlerinden Birer Örnek ile Türk Hukuku Karşılaştırması”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Y. 6, S. 2, ss. 107-127.