ÖRGÜTLERDE İŞTEN AYRILMA NİYETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER OLARAK; PSİKOLOJİK SÖZLEŞME İHLALİ VE ÜCRET TATMİNİ

Year 2022, Volume: 20 Issue: 1, 47 - 66, 22.03.2022

Edip Örücü Surac Bayramov

https://doi.org/10.11611/yead.948800

Abstract

Bu araştırmanın amacı, psikolojik sözleşme ihlali ve ücret tatminin işten ayrılma niyetini etkileyip etkilemediğini belirlemektir. Ayrıca eğer bağımsız değişkenler işten ayrılma niyetini etkiliyorsa bu etkinin hangi düzeyde olduğunu araştırmak amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini Eskişehir / Tepebaşı ilçe merkezinde çalışmakta olan yaklaşık 400 gıda sektörü çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmaya 121 gıda sektörü çalışanı dahil edilmiş ve analize tabii tutulmuştur. Bu çalışma nicel bir çalışmadır. Araştırma kapsamında toplanan veriler bir paket programı aracılığı ile analiz edilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma hipotezlerini test etmek amacıyla çalışmada korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Araştırma sonucunda psikolojik sözleşme ihlali ve ücret tatminin çalışanın işten ayrılma niyetini etkilediği ve bu etkinin %33 olduğu belirlenmiştir.

Keywords

İşten Ayrılma Niyeti, Psikolojik Sözleşme İhlali, Ücret Tatmini

AS FACTORS AFFECTING INTENTION TO LEAVE WORK IN ORGANIZATIONS; PSYCHOLOGICAL CONTRACT VIOLATION AND WAGE SATISFACTION

Abstract

The purpose of this research is to determine whether the violation of psychological contract and wage satisfacrion affect the intention to leave work. In addition, if independent variables affect the intention to leave work, it is aimed to investigate the level of this effect. The universe of the research consists of about 400 food sector employees working in Eskisehir / Tepebası district center. 121 food industry workers were included in the study and subjected to analysis. This study is a quantitative study. The data collected within the scope of the research were analyzed and interpreted with the IBM SPSS 25 package program. Correlation and regression analyzes were conducted in the study in order to test the research hypotheses. As a result of the research, it is seen that psychological contract violation and wage satisfaction affect the employee's intention to leave.

Keywords

Psychological Contract Violation, Turnover Intention, Wage Satisfaction

References

• Aslanov, K. (2019). Psikolojik Sözleşme ile İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Tükenmişliğin Rolü: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ataay, İ. D. (1985). Ücret Tatmini ve Ücret Sistemleri. İstanbul: Banksis Yayınları.
• Aydemir, P. (2013). İş Görenlerin Ücret Tatmini, İş Tatmini ve Performans Algısı: Bir Uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, Ö. (2018). Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Sinizmin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri: Atatürk Havalimanı Temsil-Gözetim Ve Yönetim Hizmetleri Şirketlerine Yönelik Bir Araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ayrık, Ö. (2019). Yeni İş Fırsatları, Sosyal Destek, Öz Yeterlilik Ve Kişi-Örgüt Uyumunun İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamaış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Balcı, A. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akedemi Yayınları.
• Carraher, S. M., Gibson, J., & Buckley, M. (2006). Compensation Satisfaction In The Baltics And The USA. Baltic Journal of Management, 1(1), 7-23.
• Chang, C. P., & Chang, W. C. (2008). Internal Marketing Practices And Employees Turnover Intentions In Tourism And Leisure Hotels. The Journal of Human Resource and Adult Learning, 4(2), 161-172.
• Çakır, Ö. (2006). Ücret adaletinin iş davranışları üzerindeki etkisi. Kamu-İş.
• Dailey, R. C., & Kirk, D. J. (1992). Distributive and procedural justice as antecedents of job dissatisfaction and intent to turnover. Human Relations, 305-317.
• Demirbaş, B., & Haşit, G. (2016). İşyerindeki Yalnızlık Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Akademisyenler Üzerine Bir Uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 137-158.
• Galizzi, M., & Lang, K. (1998). Relative Wages, Wage Growth And Quit Behavior. Journal of Labor Economics, 16(2), 367-391. Gürbüz, Ş., ve Şahin, F. (2015). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (2 b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Güzel, C. (2019). The Mediating Effect Of Organizational Commitment And Job Satisfaction In The Relationship Between Workplace Incivility And Turnover Intention. Master Thesis. Ankara: Middle East Technical University GSSS.
• İşçi, E. (2010). Psikolojik Sözleşme İhlalinin Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Güvenin Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karcıoğlu, F., & Türker, E. (2010). Psikolojik Sözleşme İle Örgütsel Bağlılık İlişkisi, Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(2), 121-140.
• Koyuncu, M., & Özgül Katlav, E. (2014). Otel İşletmelerinde Psikolojik Sözleşme İhlalinin İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11(2), 6-27.
• Kurt, H. S. (2019). Psikolojik Sözleşme İhlalinin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Çalışanın Algıladığı Lider-Üye Etkileşimi Kalitesini Rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lynne, J. P., & Cropley, M. (2003). The Psychological Contract of National Health Service Nurses. Journal of Nursing Management, 11(2), 108.
• Moynihan, L. M., Boswell, W. R., & Boudreau, J. W. (2000). The Influence of Job Satisfaction and Organizational Commitment on Executive Withdrawal and Performance (CAHRS Working Paper: 00-16). NY: Cornell University, School of Industrial and Labor Relations, Center for Advanced Human Resource Studies.
• Onay, M., & Kılcı, S. (2011). İş stresi ve tükenmişlik duygusunun işten ayrılma niyeti üzerine etkileri: Garsonlar ve aşçıbaşılar. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 363-372.
• Örücü, E., Ve Biyan, N. A. (2018). Psikolojik Sözleşme İhlali Ve Örgütsel Sessizlik Arasındaki İlişki: İmalat Sektörüne Yönelik Bir Araştırma. Mcbü Sosyal Bilimler Dergisi, 16(4), 45-72.
• Özgen, H. M., & Özgen, H. (2010). Psikolojik Sözleşme ve Boyutlarının İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkileri: Tıbbi Satış Temsilcileri Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 1-19.
• Özgen, H. M., & Özgen, H. (2010). Psikolojik Sözleşme Ve Boyutlarının İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkileri: Tıbbi Satış Temsilcileri Üzerinde Bir Araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 1-19.
• Ramlall, S. (2003). Managing Employee Retention As A Strategy For Increasing Organizational Competitiveness. Applied Human Resource Management Research, 8(2), 63-72.
• Robinson, S., & Rousseau, D. (1994). Violating the Psychological Contract: Not the Exception but the Norm. Journal of Organizational Behavior, 15(3), 245-259.
• Rousseau, D. M. (1989). Psychological and İmplied Contracts in organizations. Employee Responsibilities and Rights Journal, 2, 121-139.
• Rusbult, C. E., Farrell, D., Rogers, G., & Mainous III, A. G. (1988). Impact of Exchange Variables on Exit, Voice, Loyalty, and Neglect: An Integrative Model of Responses to Declining Job Satisfaction. Academy of Management Journal, 31(3), 599-627.
• Seçkin, N. Ş., & Çoban, R. (2017). Ücret Düzeyinden Tatmin, İşte Kalma Niyeti ve Yaşam Tatmini İlişkisinde Algılanan Alternatif İş Fırsatlarının Düzenleyici Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 134-148.
• Shore, L. M., & Tetrick, L. E. (1994). The Psychological Contract as an Explanatory Framework in the Employment Relationship, Trends in Organizational Behavior. (L. C. Carl, & D. M. Rousseau, Dü) John Wiley & Sons(1), 91-109.
• Smithson, J., & Lewis, S. (2004). The Psychological Contract and Work-Family. Organization Management Journal, 1(1), 70-80.
• Sturman, M., Trevor, C., Boudreau, J., & Gerhart, B. (2003). Is It Worth It To Win Thetalent War? Evaluating The Utility Of Performance-Based Pay. Personnel Psychology, 56, 997-1035.
• Şapçı, M. (2016). Ücret tatmininin örgütsel bağlılığa etkisi ve bir araştırma. YAyınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şimşek, M. Ş., Akgemici, T., & Çelik, A. (2008). Davranış Bilimlerine Giriş ve Örgütlerde Davranış (8. baskı b.). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Tett, R. P., & Meyer, J. P. (1993). Job satisfaction, organizational commitment, turnover intention, and turnover: Path analyses based on meta-analytic findings. Personnel Psychology, 46(2), 259-293.
• Tziner, A., Felea, M., & Vasiliu, C. (2017). Psychological Contract Breach, LeaderMember Exchange, Perceived Ethical Climate and Organisational Justice: Are They İnterrelated and How? Journal of East European Management Studies, 22(1), 63-82.
• Üzüm, B., & Özdemir, Y. (2018). Psikolojik Sözleşme İle İşten Ayrılma Niyeti İlişkisinde Kariyer Yönetiminin Rolünün belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Social, Mentality and Researcher Thinkers Journal, 4(14), 1110-1119.
• Yıldız, S. B., & Çolak, U. (2018). Liderlik Davranış Tarzlarının Örgütsel Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Eğilimlerine Etkileri: Seyahat Acentaları Üzerine Bir Araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 607-632.